Πέντε μύθοι για την καταστροφή στο Τσερνομπιλ.

Πάνω από 30 χρόνια πέρασαν από την ημέρα που ένας αντιδραστήρας στο εργοστάσιο Chernobyl Nuclear Power Plant στην Ουκρανική δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης εξερράγη.Μια τεράστια πυρκαγιά έκαιγε τις επόμενες δυο βδομάδες στέλνοντας στήλες ραδιενεργών νεφών και σωματιδίων σε όλη την Ευρωπαϊκή ήπειρο και ακόμη μακρύτερα.  Το ατύχημα εξήψε την φαντασία και έγινε πετυχημένη σειρά από το HBO ενώ η τοποθεσία έγινε τόπος τουριστικού προορισμού γεγονός που οδήγησε σε σύγχυση και παρανοήσεις.

MYΘΟΣ NO. 1

Προκάλεσε μόνο λίγους θανάτους και τραυματισμούς 

Τα προηγούμενα 30 χρόνια οι επίσημες αναφορές για θύματα και νεκρούς από το  Chernobyl ήταν εκπληκτικά συγκρατημένες. Δύο άνθρωποι πέθαναν άμεσα 29 πέθαναν σε νοσοκομεία και πολύ αργότερα 15 παιδιά πέθαναν από Καρκίνο Θυρεροειδούς.

Αυτά τα νούμερα επαναλήφθηκαν σε πρόσφατα άρθρα των Newsweek και LiveScience.

Οι εκτιμήσεις για τις μελλοντικές επιπτώσεις στην υγεία ατό το Chernobyl ήταν ιδιαίτερα χαμηλές. Το 2006, ερευνητές του  . International Agency for Research on Cancer εκτιμούσαν  ότι οι οφειλόμενοι στο  Chernobyl καρκίνοι μέχρι το 2065 θα είναι συνολικά 41.000,  ελάχιστοι αν συγκριθούν με τις εκατοντάδες εκατομμύρια καρκίνους που οφείλονται σε άλλες αιτίες  Η Forbes μάλιστα ισχυρίστηκε ότι  “μόνο ο φόβος για τη ραδιενέργεια σκότωσε στην περιοχή” επειδή ανέβασε τα ποσοστά αλκοολισμού και κατάθλιψης!!

 

Οι πραγματικοί αριθμοί είναι πολύ υψηλότεροι. Δυστυχώς η Λευκορωσία (όπου έγινε το 70% της εναπόθεσης ραδιενέργειας) η Ρωσία και η Ουκρανία δεν έχουν επίσημες καταγραφές για τα θύματα και τις επιπτώσεις του Chernobylt. Αλλά άλλες χώρες μας έδωσαν σαφή και αξιόπιστη καταγραφή του αριθμού των ανθρώπων που επηρεάστηκαν από την καταστροφή.

Μόνο τον Ιανουάριο  2016, η Ουκρανική κυβέρνηση είπε ότι   1,961,904 άνθρωποι στην Ουκρανία είναι επίσημα θύματα του Chernobyl . Η Ουκρανία επίσης πληρώνει σύνταξη σε  35,000 ανθρώπους που οι σύζυγοί τους πέθαναν από τις επιπτώσεις του  Chernobyl. Αυτοί οι αριθμοί δεν συμπεριλαμβάνουν τη Ρωσία ή η Λευκορωσία όπου τα θύματα ήταν περισσότερα.

MYΘΟΣ NO. 2

Το ατύχημα στο Chernobyl είχα μόνο τοπικές συνέπειες

Ένα άρθρο στο Newsweek λέει ότι “ένα σύννεφο ραδιενεργών υλικών έπεσε στις γειτονικές πόλεις και χωριά.” Μια αναφορά του ΟΗΕ για το  Chernobyl, που βρίσκεται στα Βόρεια σύνορα της Ουκρανίας λέει ότι  “η καταστροφή επηρέασε τη Λευκορωσία, την Ουκρανία και τη Ρωσία”  Στη σειρά του HBOένας φυσικός που μιλά στον Mikhail Gorbachev αναφέρει ότι η ραδιενέργεια εξαπλώθηκε μέχρι τη Ανατολική Γερμανία.

Οι συνέπειες του ατυχήματος είναι πολύ ευρύτερες Οι χάρτες εναπόθεσης της ραδιενέργειας αποδεικνύουν ότι η ραδιενέργεια από το Chernobyl εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη συνήθως σε περιοχές με υψόμετρο και ανάλογα με τις υπάρχουσες κλιματικές συνθήκες .

Πράγματι επιστήμονες από τη Σουηδία ήταν οι πρώτοι που ανέφεραν την αύξηση της ραδιενέργειας από το Chernobyl , διότι οι εργαζόμενοι σε πυρηνικό σταθμό κατέγραψαν τη Δευτέρα το πρωί μετά το ατυχημα στους μετρητές τους την αύξηση της ραδιενέργειας.

 

Το 1986, 7,000 κτηνοτρόφοι στη Β. Αγγλία και Νότια Σκωτία απέσυραν τα πρόβατά τους από την αγορά επειδή παρουσίαζαν αυξημένη ραδιενέργεια λόγω  της εναπόθεσης του  Chernobyl Μετά από δύο δεκαετίες πάνω από  350 κτηνοτρόφοι στην Βρετανία αντιμετωπίζουν περιορισμούς στη διάθεση του κρέατος από τα ζώα τους.

Τα καταναλωτικά αγαθά που μαζεύτηκαν σε περιοχές που επηρεάστηκαν από την εναπόθεση του Chernobyl συνεχίζουν να κυκλοφορούν στον κόσμο. Πριν λίγα χρόνια η Γαλλία δέσμευσε μεγάλο φορτία από ραδιενεργά μανιτάρια από τη Λευκορωσία, ενώ ραδιενεργά κεράσια από την Ουκρανία συχνά μπαίνουν στις αγορές της Ευρώπης και των ΗΠΑ.

MYΘΟΣ NO. 3

Η φύση θριαμβεύει στη ζώνη γύρω από το Chernobyl

Κάποιοι αναζητούν ένα αισιόδοξο μήνυμα από την καταστροφή και διαδίδουν την καλή είδηση ότι το οικοσύστημα γύρω από το Chernobyl ανέρρωσε. Μια εταιρεία που προσφέρει τουριστικές περιηγήσεις στη ζώνη αποκλεισμού περιγράφει ότι είναι ένα  “αυτοσχέδιο πάρκο” που διδάσκει ότι “η άγρια φύση δεν μας χρειάζεται”.

Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι αυξήθηκαν κάποια μεγάλα θηλαστικά και ότι, αν και η ραδιενέργεια δεν κάνει καλό στα ζώα, οι άνθρωποι δεν θα έχουν τόσο τρομακτικές επιπτώσεις. Η The Guardian αποκαλεί τη ζώνη αποκλεισμού στο Chernobyl  “παράδεισο για την άγρια φύση.”

Αυτές οι μελέτες επικεντρώνουν σε στοιχεία που παίρνουν από σένσορες και κάμερες που εμφυτεύονται σε λύκους άλογα και αρκούδες ή βγάζουν αεροφωτογραφίες με ντροουνς. Οι σένσορες καταγράφουν τον αριθμό των ζώων και όχι την κατάσταση της υγείας τους. Οι επιπτώσεις από χρόνια χαμηλή δόση ραδιενέργειας δε μπορεί να εκτιμηθούν με αυτούς τους τρόπους.

Οι βιολόγοι που μελετούν μικρά ζώα όπως ποντίκια και πουλιά καταγράφουν αύξηση των μεταλλάξεων σωματικές ανωμαλίες και μείωση του πληθυσμού. Μια ομάδα επιστημόνων από το πανεπιστήμιο του Τέξας  βρήκε υψηλότερα επίπεδα μεταλλάξεων σε τρωκτικά που εκτέθηκαν χρόνια σε χαμηλές δόσεις ραδιενέργειας.

 

Οι επιστήμονες παρατήρησαν επίσης ανωμαλίες  σε χελιδόνια αχυρώνα που γεννιούνται εκεί παραμορφωμένα ράμφη και δάκτυλα, καθώς και σε φυτά της περιοχής. Τέτοιες ανωμαλίες επηρεάζουν και τα μεγάλα θηλαστικά αν και δεν ανιχνεύονται με φωτογραφίες από δορυφόρο.

MYΘΟΣ NO. 4

Το Chernobyl ήταν η χειρότερη δυνατή πυρηνική καταστροφή 

Το Chernobyl συχνά περιγράφεται σαν η μεγαλύτερη πυρηνική καταστροφή στην ανθρώπινη ιστορία. Το Business Insider, το βαθμολογεί σε σύγκριση με τη Fukushima και το Three Mile Island, σαν το πιο καταστροφικό. Το International Atomic Energy Agency κατατάσσει το Chernobyl σαν Level 7 ατύχημα, το υψηλότερο πιθανό.

Ενώ το Chernobyl απελευθέρωσε τη μεγαλύτερη ραδιενεργό εναπόθεση σε μια φορά, άλλα πυρηνικά ατυχήματα έχουν απελευθερώσει πολύ περισσότερα ραδιενεργά ισότοπα στην ατμόσφαιρα. The Το Chernobyl εξέπεμψε ραδιενέργεια μεταξύ των 50 και 200 εκατομμυρίων curies.

Οι πρώτες Σοβιετικές και Αμερικανικές εγκαταστάσεις  παραγωγής Πλουτωνίου εκτιμάται ότι εξέπεμπαν κάθε μία καθημερινά 200 εκατομμύρια curies ραδιενεργού αποβλήτου. Μέχρι τη Συνθήκη απαγόρευσης των πυρηνικών δοκιμών το 1963 , όλες οι πυρηνικές δυνάμεις συνολικά είχαν προκαλέσει έκρηξη σε 520 πυρηνικές βόμβες σκορπώντας ραδιενέργεια στην ατμόσφαιρα και δημιουργώντας εκπομπές από μακράς διάρκειας ραδιενεργά ισότοπα ύψους δισεκατομμυρίων curies.

 

 

Εξετάζοντας μόνο ένα ραδιοισότοπο μπορούμε να αντιληφθούμε. Το Chernobyl εκτιμάται ότι απελευθέρωσε  45 εκατομμύρια curies ραδιενεργού Ιωδίου (ανάμεσα σε άλλα) – το οποίο απορροφήθηκε από το Θυρεοειδή των ανθρώπων προκαλώντας παθήσεις Θυρεοειδούς και Καρκίνο. Οι Αμερικανικές και Σοβιετικές πυρηνικές δοκιμές απελευθέρωσαν 20 δισεκατομμύρια curies Ραδιενεργού Ιωδίου από το 1945 μέχρι το 1962.

MΥΘΟΣ NO. 5

Το Chernobyl δείχνει ότι η Σοβιετική Ένωση ήταν ανεπαρκής

Το Chernobyl έγινε όργανο μιας ατέλειωτης συζήτησης για την ανεπάρκεια των σοβιετικών επιστημόνων και κυβερνητικών υπαλλήλων.  “Ο τροχός του Λούνα παρκ που αφέθηκε στην εγκαταλειμμένη πόλη  στέκεται σαν μνημείο της τρέλας μιας διεφθαρμένης παρανοικής και ανεπαρκούς εξουσίας του σοβιετικού συστήματος ,” λέει η USA Today. Στο βιβλίο του Grigori Medvedev, “η αλήθεια γα το Chernobyl,” υπόσχεται ένα λογαριασμό της  “αφθονίας παραλογισμού και ανικανότητας ”.

Στην πραγματικότητα η ανταπόκριση στην καταστροφή ήταν εντυπωσιακή. Οι σοβιετικοί συχνά κριτικάρονται επειδή καθυστέρησαν τρεις μέρες να ενημερώσουν το κοινό για το ατύχημα, με αποτέλεσμα γειτονικά κράτη όπως η Πολωνία να πάρουν προφυλακτικά ταμπλέτες ιωδίου καθυστερημένα.

Εν τούτοις οι σοβιετικοί ηγέτες έδρασαν για να προστατεύσουν τους πολίτες τους. Οι Ιάπωνες ηγέτες περίμεναν δύο μήνες πριν παραδεχθούν ότι τρεις αντιδραστήρες στο Fukushima Daiichi πυρηνικό εργοστάσιο είχαν ρευστοποιηθεί το Μάρτιο του  2011.)

Τότε υπήρξε η ιατρική ανταπόκριση, όπως παρατηρήθηκε από μια ομάδα αμερικανών γιατρών που συνεργάστηκαν με τους σοβιετικούς γιατρούς στη νοσηλεία πυροσβεστών και εργατών στο Νοσοκομείο  No. 6 στη Μόσχα.

 

Οι Αμερικανοί εντυπωσιάστηκαν από τον τρόπο που καλοί σοβιετικοί γιατροί εκτιμούσαν την ληφθείσα δόση ραδιενέργειας εξετάζοντας τα ζωτικά σημεία του ασθενούς και σχολίαζαν του εντυπωσιακού τρόπους θεραπείας για τη ραδιενεργό ρύπανση που ακόμη ήταν άγνωστες στη Δύση.

Από τους 19 ασθενείς που επειδή είχαν πάρει θανάσιμη δόση ραδιενέργειας υποβλήθηκαν σε επικίνδυνες μεταμοσχεύσεις μυελού ή ήπατος , όπως συνέστησαν οι αμερικανοί γιατροί μόνο ένας επιβίωσε Αντίθετα οι περισσότεροι από τους ίσης βαρύτητας ασθενείς που υποβλήθηκαν σε αγωγή των σοβιετικών επιβίωσαν.

Kate Brown είναι καθηγήτρια Ιστορίας στο in MIT’s science, technology and society department. Το πρόσφατο βιβλίο της είναι  “Manual for Survival: A Chernobyl Guide to the Future.”

This article was first published by the Washington Post, and is republished here with permission.

Headline photo: “Chernobyl” by Fraser Lewry is licensed under CC BY-NC-SA 2.0

Μετάφραση Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου

 

 

 

 

23 Ιουλίου 2019