Οι πρωτοβουλίες του ΔΕΔΔΗΕ και ο ρόλος των μέτρων προώθησης της ηλεκτροκίνησης

Η ηλεκτροκίνηση, συνδυαζόμενη με τη μεγαλύτερη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενεργείας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μείγμα, διαδραματίζει κομβικό ρόλο στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Παράλληλα, οδηγεί στη μείωση των εκπομπών ρύπων και της ηχορύπανσης που προκαλούνται από τις μεταφορές αναβαθμίζοντάς την ποιότητα ζωής των πόλεων. Ο ΔΕΔΔΗΕ, ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα της εποχής, στηρίζει τον εξηλεκτρισμό των μεταφορών και την ενεργειακή μετάβαση. Στόχος είναι η διαφανής και αμερόληπτη πρόσβαση όλων των χρηστών ηλεκτροκίνησης στο Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας. Για να το επιτύχει αυτό έχει αναπτύξει ορισμένους άξονες δράσης, οι οποίοι συνεχώς εμπλουτίζονται ανάλογα με τις ανάγκες που εμφανίζονται. Ο ΔΕΔΔΗΕ έχει εργαστεί και εργάζεται στα κάτωθι:

• Καθορίζει τους όρους σύνδεσης των Υποδομών Επαναφόρτισης Ηλεκτροκίνητων Οχημάτων στο Δίκτυο Διανομής. Βάσει του Ν. 4710/2020 προβλέπεται η υποχρέωση καταχώρησης των υποδομών επαναφόρτισης των ηλεκτροκίνητων οχημάτων (ΥΕΗΟ) στο ΔΕΔΔΗΕ. Για το σκοπό αυτό ο ΔΕΔΔΗΕ παρέχει στους χρήστες την δυνατότητα ψηφιακής υποβολής των αιτημάτων για τη σύνδεση των Υποδομών Επαναφόρτισης στο Δίκτυο [1].

• Υποστηρίζει τους δήμους στην εκπόνηση των Σχεδίων Φόρτισης Ηλεκτροκίνητων Οχημάτων (Σ.Φ.Η.Ο.). Σύμφωνα με το άρθρο 17 του Ν. 4710/2020, οι Δήμοι υποχρεούνται να εκπονήσουν Σχέδιο Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (Σ.Φ.Η.Ο.) εντός των διοικητικών τους ορίων. Ο ΔΕΔΔΗΕ αξιολογεί τα προτεινόμενα από τον δήμο, ή τον ανάδοχο του, σημεία εγκατάστασης των υποδομών επαναφόρτισης ως προς τα έργα που πρέπει να γίνουν, τα κόστη σύνδεσης και την υφιστάμενη επάρκεια ισχύος

του τοπικού δικτύου. Στο στάδιο σύνταξης των Σχεδίων Φόρτισης Ηλέκτροκίνητων Οχημάτων (ΣΦΗΟ) από τους Δήμους, ο ΔΕΔΔΗΕ παρείχε τα παραπάνω στοιχεία μέσω μιας νέας διαδικασίας [2]. Παράλληλα καθόρισε τις τεχνικές προδιαγραφές για τις υποδομές επαναφόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων σε δημόσιους χώρους [3]. Η σύνδεση με το Δίκτυο Διανομής υλοποιείται υπόγεια για λόγους ασφάλειας και αισθητικής αναβάθμισης. Παρέχεται η δυνατότητα εγκατάστασης της μετρητικής διάταξης του ΔΕΔΔΗΕ εσωτερικά του φορτιστή, προκειμένου να μην καταλαμβάνεται πρόσθετος χώρος στο πεζοδρόμιο.

• Υποστηρίζει τους οργανισμούς αστικών συγκοινωνιών στον καθορισμό των νέων αναγκών σύνδεσης με το Δίκτυο Διανομής που προκύπτουν από τον εξηλεκτρισμό του στόλου των οχημάτων τους. Ο εξηλεκτρισμός ενός στόλου λεωφορείων συνιστά μία πρόκληση, καθώς πρέπει να μεταφερθεί ένα σημαντικό ποσό ενέργειας στα λεωφορεία για την επαναφόρτιση τους, ενώ η αξιοπιστία της σύνδεσης αποκτά κρίσιμο ρόλο. Είναι, λοιπόν, ένα μεγάλο και αποφασιστικής σημασίας φορτίο, η διαχείριση του οποίου στο εσωτερικό της εγκατάστασης επηρεάζει έντονα το Δίκτυο. Συνεπώς απαιτείται συνεργασία του ΔΕΔΔΗΕ με τους εν λόγω οργανισμούς από το στάδιο της διαστασιολόγησης του φορτίου, έως το στάδιο της κατασκευής της παροχής. Πιο συγκεκριμένα, ο ΔΕΔΔΗΕ έχει συνδράμει τους ΟΑΣΑ και ΟΑΣΘ στα πρώτα 400 ηλεκτρικά λεωφορεία που θα προμηθευτούν και στην αποτύπωση των μελλοντικών αναγκών τους, Εξετάστηκαν από τον ΔΕΔΔΗΕ οι δυνατότητες άμεσης επαύξησης της συμφωνημένης ισχύος των παροχών των αμαξοστασίων και οι δυνατότητες εφεδρικής τροφοδότησης τους προκειμένου να ληφθούν υπόψη στην κατανομή των ηλεκτρικών λεωφορείων στα αμαξοστάσια.

• Στη βέλτιστη ενσωμάτωση της ηλεκτροκίνησης στο Δίκτυο Διανομής. Η ηλεκτροκίνηση συνιστά ένα νέο και διαφορετικό φορτίο για το Δίκτυο, καθώς χαρακτηρίζεται από μεγάλη τιμή απορροφούμενης ισχύος για μεγάλη διάρκεια και ευελιξία. Η αντιμετώπιση αυτού του φορτίου ως δυναμικό δεν αποτελεί μόνο υποχρέωση από την ενωσιακή νομοθεσία, αλλά και ευκαιρία για την καλύτερη διαχείριση του Δικτύου και την απανθρακοποίηση της παραγωγής ενέργειας. Για παράδειγμα, τα αυτοκίνητα μπορούν να αποτελέσουν ένα ευέλικτο φορτίο (flexible load) που θα μπορεί να ταυτοχρονίζεται με την παραγωγή των ΑΠΕ, συνεισφέροντας στη μεγιστοποίηση της διείσδυσης τους, ή μία ευέλικτη παραγωγή (V2G) που θα μπορεί να τροφοδοτήσει το ηλεκτρικό σύστημα είτε με ενέργεια, ενισχύοντας το «καθαρό» ενεργειακό μείγμα, είτε με ισχύ τοπικά για την καλύτερη διαχείριση του Δικτύου Διανομής. Προκειμένου να βρεθούν και να αναλυθούν οι προσφορότεροι τρόποι εκμετάλλευσης αυτής της νέας δυνατότητας, ο ΔΕΔΔΗΕ συμμετέχει σε διάφορα ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα στους τομείς της ενέργειας, της ηλεκτροκίνησης και της πληροφορικής, τα οποία σχετίζονται με θέματα ευφυών δικτύων (EV4EU, ERIGrid 2.0, Parity). Ο ΔΕΔΔΗΕ διερευνά ακόμη και τις τεχνικές απαιτήσεις που δημιουργούνται σε τοπικό επίπεδο στο παρακείμενο των υποδομών επαναφόρτισης Δίκτυο

• Υποστηρίζει το πιλοτικό πρόγραμμα Smart & Sustainable Island, που υλοποιείται από την Ελληνική Πολιτεία και τον όμιλο VW στην Αστυπάλαια,

σε ζητήματα που αφορούν το Δίκτυο Διανομής. Παράλληλα, σχεδιάζονται συνέργειες του προγράμματος Smart & Sustainable Island και του Ειδικού Πιλοτικού ‘Έργου της Αστυπάλαιας, που περιλαμβάνει την υλοποίηση Υβριδικού Σταθμού (ΑΠΕ και σύστημα αποθήκευσης). Η μελέτη του Ειδικού Πιλοτικού ‘Έργου στην Αστυπάλαια αναπροσαρμόστηκε με στόχο να εξασφαλιστεί η τροφοδοσία των ηλεκτροκίνητων οχημάτων αποκλειστικά από ΑΠΕ.

• Υιοθετεί την ηλεκτροκίνηση στο στόλο οχημάτων του. Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζεται ο σταδιακός εξηλεκτρισμός του εταιρικού στόλου με κύριο μέλημα τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα του ΔΕΔΔΗΕ και την υποστήριξη της ανάπτυξης της αγοράς ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα. Ήδη έχουν ενταχθεί στο στόλο του ΔΕΔΔΗΕ 292 ηλεκτρικά κλειστά φορτηγά οχήματα τύπου Van και έχει προγραμματιστεί να ενταχθούν άλλα 438 τη διετία 2024-2025.

Στο σημείο αυτό χρειάζεται να διευκρινισθεί ότι σύμφωνα με το Άρθρο 33 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 σχετικά με την «Ένταξη της ηλεκτροκίνησης στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας»:

1. Οι διαχειριστές συστημάτων διανομής συνεργάζονται κατά τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις με κάθε επιχείρηση η οποία έχει στην ιδιοκτησία της, αναπτύσσει, λειτουργεί ή διαχειρίζεται σημεία επαναφόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα, όσον αφορά, μεταξύ άλλων, τη σύνδεση με το δίκτυο.

2. Δεν επιτρέπεται στους διαχειριστές συστημάτων διανομής να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να λειτουργούν σημεία επαναφόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα, εξαιρουμένων των περιπτώσεων στις οποίες οι διαχειριστές συστημάτων διανομής έχουν στην ιδιοκτησία τους ιδιωτικά σημεία επαναφόρτισης αποκλειστικά για δική τους χρήση.

3. Κατά παρέκκλιση από την παράγραφο 2, επιτρέπεται οι διαχειριστές συστημάτων διανομής να έχουν στην ιδιοκτησία τους, να αναπτύσσουν, να διαχειρίζονται ή να λειτουργούν σημεία επαναφόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα, μόνον εφόσον δεν υπάρχει σχετικό ενδιαφέρον των παραγόντων της αγοράς, που έχει επιβεβαιωθεί από αρνητικό market test και έχει δοθεί ειδική έγκριση από τη ρυθμιστική αρχή.

Ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων σύνδεσης

Στα πλαίσια της κατάλληλης προετοιμασίας του Δικτύου και του Συστήματος για το νέο αυτό φορτίο νομοθετήθηκε η υποχρέωση ενημέρωσης του ΔΕΔΔΗΕ για τις υποδομές επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων που εγκαθίστανται, είτε αυτές τοποθετούνται σε νέες παροχές, είτε σε υφιστάμενες. Η ενημέρωση αυτή επιτρέπει στον διαχειριστή του Δικτύου να έχει γνώση του τύπου των φορτίων ηλεκτροκίνησης που ενσωματώνονται και την τοποθεσία αυτών. Έτσι είναι σε θέση να αξιολογήσει το προφίλ του νέου φορτίου και την επίδραση του στο ηλεκτρικό σύστημα και να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την ευρυθμότερη λειτουργία του.

Προκειμένου τα στοιχεία αυτά να καταχωρούνται απευθείας σε μηχανογραφικό σύστημα και να διευκολύνονται οι χρήστες στην συμπλήρωση τους, τέθηκε σε λειτουργία ηλεκτρονική διαδραστική εφαρμογή καταχώρησης αιτήσεων ηλεκτροκίνησης. Μέσω αυτής της εφαρμογής παρέχονται όλες οι σχετικές πληροφορίες με δυναμικό τρόπο κατά τη συμπλήρωση της αίτησης, τη στιγμή που χρειάζονται, χωρίς να απαιτείται να διαβάσει κάποιος αναλυτικά τα συνοδευτικά πληροφοριακά έγγραφα. Ακόμα, τα πεδία προς συμπλήρωση εμφανίζονται επίσης με δυναμικό τρόπο ανάλογα με τις επιλογές που κάνει ο χρήστης στη πορεία της αίτησης (π.χ. νέα παροχή ή επαύξηση, δημόσια ή ιδιωτική πρόσβαση, AC ή DC φορτιστής κ.α.), ώστε πληροφορίες, επιλογές και πεδία που δεν αντιστοιχούν στην περίπτωση που αφορά τον χρήστη να μην εμφανίζονται. Με αυτό τον τρόπο βελτιώνεται η εμπειρία του χρήστη, διευκολύνεται η καταχώρηση των αιτήσεων και ο ΔΕΔΔΗΕ συλλέγει περισσότερα στοιχεία για το φορτίο της ηλεκτροκίνησης.

Στα μελλοντικά σχέδια του ΔΕΔΔΗΕ βρίσκεται η δημιουργία μίας διαδικτυακής πλατφόρμας που μέσω κατάλληλων αλγορίθμων και μέσων διάδρασης με τον χρήστη, θα τον βοηθούν να αποφασίσει σε προκαταρκτικό στάδιο τι υποδομή χρειάζεται για την επαναφόρτιση του οχήματος του. Ο χρήστης θα εισάγει πληροφορίες για το ηλεκτρικό του όχημα, την οικία του, την παροχή του και η πλατφόρμα θα τον ενημερώνει και θα τον καθοδηγεί ώστε να αποφασίσει ποια παροχή χρειάζεται, ποιο είδος φορτιστή, αν χρειάζεται νέα παροχή ή επαύξηση κ.τ.λ. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι σε θέση να αντιληφθεί ο χρήστης ευκολότερα πως μπορεί να μειώσει το κόστος της υποδομής επαναφόρτισης χωρίς να υποβιβαστεί η ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας.

Ειδικό πιλοτικό έργο Αστυπάλαιας

Στα πλαίσια του έργου Smart & Sustainable Island, που υλοποιείται από την Ελληνική Πολιτεία και τον όμιλο VW στην Αστυπάλαια, υπάρχει ο στόχος της αντικατάστασης του σημερινού συστήματος μεταφορών στο νησί από ηλεκτρικά οχήματα, ενώ η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα γίνεται κυρίως από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στο έργο αυτό ο ΔΕΔΔΗΕ συνεισφέρει στην εγκατάσταση των υποδομών επαναφόρτισης μέσω της έγκαιρης εκτέλεσης έργων ενίσχυσης της χωρητικότητας και της αξιοπιστίας του Δικτύου και μέσω μελετών για την κατασκευή ενός υβριδικού σταθμού παραγωγής. Ο σταθμός θα περιλαμβάνει φωτοβολταϊκή εγκατάσταση ισχύος τουλάχιστον 3 MW με σύστημα αποθήκευσης ενέργειας πάνω από 7,2 MWh. Στόχος είναι να καλυφθεί με

«πράσινη» ενέργεια τουλάχιστον το 50% της ετήσιας ζήτησης ρεύματος στην Αστυπάλαια συνυπολογίζοντας την υφιστάμενη παραγωγή ΑΠΕ του νησιού. Κατά την υλοποίηση αυτής της πρώτης φάσης δεν θα διακοπεί η λειτουργία του Τοπικού Σταθμού Παραγωγής για λόγους ασφάλειας τροφοδοσίας του νησιού. Σε δεύτερη φάση θα επιχειρηθεί η αύξηση του επιπέδου διείσδυσης των ΑΠΕ στο 80% μέσω ενίσχυσης τόσο του δυναμικού παραγωγής των ΑΠΕ, όσο και της χωρητικότητας της διάταξης των μπαταριών.

Επάρκεια δικτύου διανομής και μελλοντικές επεκτάσεις

Στην υφιστάμενη κατάσταση του σε συνδυασμό με τα τρέχοντα στοιχεία για την προβλεπόμενη ζήτηση, το Δίκτυο Διανομής βραχυπρόθεσμα επαρκεί για την σύνδεση των φορτιστών ηλεκτρικών οχημάτων. Οι ανάγκες για τα επόμενα χρόνια θα επικεντρωθούν κυρίως σε κατασκευές νέων παροχών, αντικαταστάσεις καλωδίων Χαμηλής Τάσης και μετασχηματιστών Μέσης/Χαμηλής Τάσης, και δευτερευόντως σε νέες γραμμές ΜΤ ή ενισχύσεις των Υποσταθμών Υψηλής/Μέσης Τάσης που έχουν ορίζοντα ολοκλήρωσης 3 έως 5 έτη. Το δίκτυο μπορεί να υποστηρίξει τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (350.000 Ηλεκτρικά Οχήματα μέχρι το 2030), όσο και για το πλέον αισιόδοξο σενάριο των 750.000 ηλεκτρικών οχημάτων για το 2030 του νέου Εθνικού Σχέδιου Ηλεκτροκίνησης. Ωστόσο, εκπονούνται συνεχώς μελέτες λαμβάνοντας υπόψη τους επικαιροποιημένους στόχους που τίθενται κάθε φόρα σε συνδυασμό με τα τεχνικά στοιχεία των ΗΟ και τα μοντέλα εκτίμησης της διείσδυσής τους στην αγορά αυτοκινήτων. Μία τέτοια μελέτη παρουσιάζεται σε άλλη εργασία του τρέχοντος αφιερώματος.

Προκειμένου να διατηρηθεί πλεόνασμα χωρητικότητας στο Δίκτυο, και για να δύναται να υποστηριχθεί με προνοητικότητα υπερ-πολλαπλάσιος στόχος ηλεκτρικών οχημάτων προγραμματίζονται νέες επενδύσεις σε επίπεδο Υποσταθμών Υ/Σ (ΥΤ/ΜΤ) και γραμμών ΜΤ. Ειδικά για την ενίσχυση της Αττικής, προγραμματίζονται έργα 1GW. Ειδικότερα στοιχεία περιλαμβάνονται σε άλλη εργασία του παρόντος αφιερώματος.

Για την επιτυχημένη υλοποίηση και υποστήριξη των φορτιστών είναι σημαντικό να επιτευχθεί κινητροδότηση μέσω ζωνικής τιμολόγησης (έξυπνη φόρτιση) ή άμεσων κινήτρων. Η έξυπνη φόρτισή θα παρέχει ένα ξεκάθαρο οικονομικό κίνητρο να φορτίζονται τα Ηλεκτρικά Οχήματα τις ώρες μη αιχμής αυξάνοντας την εκμετάλλευση του υφιστάμενου Δικτύου και μεταθέτοντας για το μέλλον την ανάγκη υπέρμετρων ενισχύσεων του. Η μετάθεση αυτών των επενδύσεων του ΔΕΔΔΗΕ θα έχει όφελος για το σύνολο των καταναλωτών που επιμερίζονται το κόστος του Δικτύου. Στην απόφαση 707Α/2021 της ΡΑΕ, με την οποία θεσπίστηκε το Εγχειρίδιο Χρεώσεων Χρήσης Δικτύου, κατόπιν σχετικής εισήγησης του ΔΕΔΔΗΕ, αυτός έχει την υποχρέωση να εγκαθιστά έξυπνους μετρητές σε Καταναλωτές με φορτιστές ηλεκτρικών αυτοκινήτων (ανεξάρτητες παροχές και παροχές με σύνδεση φορτιστή στην εσωτερική ηλεκτρική εγκατάσταση τους). Κατά προτεραιότητα τα μετρητικά δεδομένα ανά 15 λεπτό της ώρας των παροχών με φορτιστή θα παρέχονται από τον ΔΕΔΔΗΕ ως το τέλος του 2023 στους προμηθευτές, για να δημιουργηθεί μια νέα αγορά δυναμικής τιμολόγησης για την ηλεκτροκίνηση. Οι καταναλωτές θα μπορούν να προσαρμόζουν δυναμικά την φόρτιση των ηλεκτροκίνητων οχημάτων τους ανάλογα με τις τιμές που διαμορφώνονται ανάλογα με την εποχή, βάσει της παραγωγής των ΑΠΕ. Σε περιόδους με χαμηλή συνολική κατανάλωση σε επίπεδο χώρας και αυξημένη παραγωγή ΑΠΕ, αναμένουμε να υπάρξουν ακόμα και αρνητικές τιμές για τους καταναλωτές, όπως συμβαίνει ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δηλαδή οι καταναλωτές να πληρώνονται για να φορτίζουν τα οχήματα τους.

Ευρωπαϊκοί στόχοι και χρονοδιάγραμμα

Στις 28.03.2023 επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την αύξηση του αριθμού των δημόσια προσβάσιμων σταθμών ηλεκτρικής επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού με υδρογόνο ιδίως σε όλους τους κύριους διαδρόμους και κόμβους μεταφορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για μια συμφωνία ορόσημο που θα επιτρέψει τη μετάβαση στις μεταφορές μηδενικών εκπομπών και θα συμβάλει στον στόχο μας για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030.

Στο νέο Κανονισμό για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων AFIR [4], που θα δημοσιοποιηθεί κατόπιν της παραπάνω πολιτικής συμφωνίας προβλέπονται τα εξής:

• Για κάθε ηλεκτροκίνητο ελαφρύ-όχημα (battery electric light-duty vehicle) θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον 1,3 kW εγκατεστημένης ισχύος δημοσίως προσβάσιμων υποδομών επαναφόρτισης στην περιοχή του.

  • Για το κύριο ΤΕΝ-Τ οδικό δίκτυο ορίζονται 2 χρονικοί στόχοι για την εγκατεστημένη ισχύ υποδομών επαναφόρτισης ανά 60km:

    • 400 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 150 kW έως το 2025

    • 600 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 150 kW έως το 2027

  • Για το εκτεταμένο ΤΕΝ-Τ οδικό δίκτυο ορίζονται 2 χρονικοί στόχοι για την εγκατεστημένη ισχύ υποδομών επαναφόρτισης ανά 60km:

    • 300 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 150 kW έως το 2027 τουλάχιστον στο 50% της έκτασης του.

    • 300 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 150 kW έως το 2030 σε όλη του την έκταση.

    • 600 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 150 kW έως το 2030 σε όλη του την έκταση.

• Για τα βαρέα ηλεκτροκίνητα οχήματα (battery electric heavy-duty vehicle)

  • Για το συνολικό ΤΕΝ-Τ οδικό δίκτυο ορίζετε 1 χρονικός στόχος:

    • 1.400 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 350 kW έως το 2025 τουλάχιστον στο 15% της έκτασης του.

  • Για το κύριο ΤΕΝ-Τ οδικό δίκτυο ορίζονται οι εξής χρονικοί στόχοι για την εγκατεστημένη ισχύ υποδομών επαναφόρτισης ανά 60km:

    • 2.800 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 350 kW έως το 2027.

    • 3.600 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 350 kW έως το 2027.

    • Σε κάθε ασφαλές σημείο στάσης τουλάχιστον 2 φορτιστές των

100 kW έως το 2027.

• • • Σε κάθε ασφαλές σημείο στάσης τουλάχιστον 4 φορτιστές των

100 kW έως το 2030.

• • • 900 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 350 kW σε κάθε δημοσίως προσβάσιμο κόμβο ανεφοδιασμού έως το 2025

    • 1800 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 150 kW σε κάθε δημοσίως προσβάσιμο κόμβο ανεφοδιασμού έως το 2030

  • Για το εκτεταμένο ΤΕΝ-Τ οδικό δίκτυο ορίζονται οι εξής χρονικοί στόχοι για την εγκατεστημένη ισχύ υποδομών επαναφόρτισης ανά 100km:

    • 1.400 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 350 kW έως το 2027

    • 1.500 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 150 kW έως το 2030 σε όλη του την έκταση.

    • Σε κάθε ασφαλές σημείο στάσης τουλάχιστον 2 φορτιστές των

100 kW έως το 2027.

• • • Σε κάθε ασφαλές σημείο στάσης τουλάχιστον 4 φορτιστές των

100 kW έως το 2030.

• • • 900 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 350 kW σε κάθε δημοσίως προσβάσιμο κόμβο ανεφοδιασμού έως το 2025.

    • 1800 kW και τουλάχιστον 1 φορτιστής 150 kW σε κάθε δημοσίως προσβάσιμο κόμβο ανεφοδιασμού έως το 2030.

To κύριο ΤΕΝ-Τ οδικό δίκτυο αφορά τους αυτοκινητόδρομους Α1 Α.Θ.Ε., Α2 Εγνατία Οδός, Α5 Ιόνια Οδός, Α8 Ολυμπία Οδός που απεικονίζονται με έντονη κόκκινη γραμμή στον ακόλουθο σχήμα και το εκτεταμένο ΤΕΝ-Τ οδικό δίκτυο με αχνή κόκκινη γραμμή.

Σχήμα 12. Κύριο και εκτεταμένο ΤΕΝ-Τ οδικό δίκτυο στην Ελλάδα.

Το μήκος του κύριου ΤΕΝ-Τ οδικού δικτύου υπολογίζεται κατά προσέγγιση σε 1.700 χλμ και του εκτεταμένου ΤΕΝ-Τ οδικού δικτύου σε 2.500 χλμ. Ο ΔΕΔΔΗΕ έχει ήδη κάνει σχετική διερεύνηση στους Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινήτων όλης της χώρας και δεν απαιτούνται εν γένει κατασκευές νέων γραμμών ΜΤ κατά μήκος του κύριου ΤΕΝ-Τ οδικού δικτύου για την εξυπηρέτηση των φορτιστών που προβλέπονται και συνεπώς η σύνδεσή τους θα μπορέσει να υλοποιηθεί χωρίς καθυστερήσεις.

Παράγοντες επηρεασμού της ηλεκτροκίνησης

Η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης σε μια σύγχρονη κοινωνία αποτελεί μια σημαντική προτεραιότητα για την ενεργειακή πράσινη μετάβαση με πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής κυρίως των αστικών περιοχών. Η υιοθέτηση ηλεκτροκίνητων οχημάτων από ιδιώτες καταναλωτές και εταιρείες προϋποθέτει την διαμόρφωση του κατάλληλου πλαισίου εκ μέρους των κυβερνήσεων, των αυτοκινητοβιομηχανιών και των εταιρειών εμπορίας και διανομής ηλεκτρικού ρεύματος που θα ενθαρρύνει την αγορά και λειτουργία ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Η τεχνολογική ανάπτυξη και η μείωση του κόστους αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη μαζική διείσδυση των ηλεκτρικών οχημάτων στην αγορά και στους οποίους στοχεύουν τα μέτρα προώθησης της ηλεκτροκίνησης. Αρκετές μελέτες έχουν διερευνήσει επιπρόσθετους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης όπως ατομικοί, κοινωνικοί, δημογραφικοί, ψυχολογικοί καθώς και προσωπικά πρότυπα και κοινωνικές νόρμες. Οι Rezvani et al. [5] έχουν συνοπτικά προσδιορίσει τους ακόλουθους παράγοντες:

• παράγοντες πλαισίου: υποδομές-δίκτυο φόρτισης και οικονομικά και μη οικονομικά κίνητρα που παρέχονται από δημόσιες πολιτικές,

• τεχνικοί παράγοντες: χρόνος φόρτισης, εμβέλεια μπαταρίας, χαμηλός θόρυβος, επιτάχυνση, χαμηλή περιβαλλοντική ρύπανση, ασφάλεια και ενσωμάτωση του οχήματος στο δίκτυο,

• οικονοµικά αντικίνητρα: τιμή αγοράς, κόστος κύκλου ζωής, κόστος επαναφόρτισης,

• κοινωνικοί παράγοντες:

  1. συμμόρφωση με τα κοινωνικά πρότυπα στο πλαίσιο των περιγραφικών προτύπων (δηλ. τι πιστεύει ένα άτομο ότι κάνει ένα μέλος της ομάδας αναφοράς), των απαγορευτικών προτύπων (δηλ. τι εγκρίνεται και τι αποδοκιμάζεται σε μια ομάδα) και των υποκειμενικών προτύπων (δηλ, αντιλαμβανόμενες προσδοκίες των άλλων) [6],

  2. συμμόρφωση με προσωπικές νόρμες και ηθικούς κανόνες [7] και αντίληψη για συλλογική αποτελεσματικότητα μιας συγκεκριμένης ενέργειας (δηλαδή, όταν μια ενέργεια που εκτελείται συλλογικά έχει σημαντικό γενικό αποτέλεσμα)-

  3. συμμόρφωση με πληροφορίες και επιρροή των καθοδηγητών της κοινής γνώμης [8], αναζήτηση κοινωνικού επιπέδου (status) και συμβολικά κίνητρα,

• ατομικοί παράγοντες:

1. ψυχολογικά χαρακτηριστικά όπως η υπευθυνότητα, η περιβαλλοντική ανησυχία, η καινοτομία, ο τρόπος ζωής και η αυτοαντίληψη [9]

2. κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά (φύλο, επίπεδο εκπαίδευση, επαγγελματική απασχόληση, ηλικία, μέγεθος οικογένειας) [10]

3. επίπεδο και είδος εμπειρίας EV [11]

4. κίνητρα ευχαρίστησης (δηλ. ευχαρίστηση κατά την οδήγηση EV) [12].

Μέτρα προώθησης της ηλεκτροκίνησης

Αδιαμφισβήτητα η διείσδυση της ηλεκτροκίνησης σε μια ευρωπαϊκή αγορά όπως είναι η ελληνική κυριαρχείται από το δίπολο κόστος – ωφέλεια. Ωστόσο, όλοι οι παράγοντες που αναφέρθηκαν προηγουμένως έχουν τη δική τους συνεισφορά στην ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης. Κάθε παράγοντας έχει μπορεί να επηρεάσει έναν από τους τέσσερις βασικούς άξονες ανάπτυξης της ηλεκτροκίνησης: α) καταναλωτές, β) βιομηχανία, γ) κράτος, και, δ) κοινωνία. Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου θα αναλύσουμε κυρίως τα μέτρα προώθησης της ηλεκτροκίνησης που επηρεάζουν τη βιομηχανία, εντός της οποίας συγκαταλέγονται, εκτός από τους κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων, οι εταιρείες διανομής και εμπορίας ηλεκτρικού ρεύματος. Η βασική κατηγοριοποίηση των μέτρων τα διακρίνει σε οικονομικά και μη-οικονομικά.

Το ευρωπαϊκό μοντέλο παροχής κινήτρων

Αναλύοντας αρχικά το ευρωπαϊκό περιβάλλον και τις πρωτοβουλίες που έλαβαν άλλα κράτη για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης παρατηρούμε ότι εφαρμόστηκαν ταυτόχρονα οικονομικά και μη-οικονομικά κίνητρα για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Νορβηγία, η οποία ήταν από τις χώρες πρωτοπόρους στην προώθηση της ηλεκτροκίνησης [13]. Τα οικονομικά κίνητρα περιλαμβάνουν:

• Απαλλαγή από φόρο ταξινόμησης.

• Απαλλαγή από ΦΠΑ κατά την αγορά.

• Απαλλαγή από διόδια διέλευσης και εισιτηρίου μεταφοράς σε πορθμεία. Επιπλέον, μείωση κατά 50% στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια.

• Απαλλαγή από τέλη κυκλοφορίας.

• μειωμένος φόρος για εταιρικά οχήματα.

• Απαλλαγή ΦΠΑ για χρηματοδοτική μίσθωση.

• Χρηματική έκπτωση από το κράτος και από τις αυτοκινητοβιομηχανίες. Στα μη-οικονομικά κίνητρα περιλαμβάνονται:

• Πρόσβαση σε λεωφορειολωρίδες.

• Υποχρέωση αγοράς αποκλειστικά EVs από τις κρατικές υπηρεσίες και φορείς του δημοσίου.

• «Δικαίωμα φόρτισης» για άτομα που διαμένουν σε πολυκατοικίες. Οι ιδιοκτήτες οχημάτων που διαμένουν σε διαμερίσματα και δεν κατέχουν ιδιωτική θέση στάθμευσης έχουν δικαίωμα εγκατάστασης φορτιστή σε κοινόχρηστο χώρο της πολυκατοικίας.

• Δικαίωμα περιορισμένης διάρκειας δωρεάν στάθμευσης σε δημόσιους χώρους.

Τα περισσότερα από τα παραπάνω κίνητρα με μικρές προσαρμογές τα συναντάμε πλέον σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αξίζει να παρουσιαστεί η κατάσταση στην Γερμανία, καθώς αποτελεί χώρα κλειδί για την Ευρωπαϊκή Ένωση και μεγάλη παραγωγό οχημάτων. Συμπληρωματικά προς τα προηγούμενα κίνητρα, παρέχονται τα εξής [14]:

• Επιχορήγηση για εγκατάσταση υποδομής φόρτισης από ιδιώτες.

• Επιχορήγηση για επέκταση του δικτύου ταχυ-φορτιστών σε εθνικό επίπεδο.

• Ρυθμιστικές αλλαγές και νομοθετικές πρωτοβουλίες:

  • Ενιαίο πρότυπο χρεώσεων φόρτισης.

  • Καθορισμός κριτηρίων για μείωση των χρεώσεων μεταφοράς και διανομής δικτύου για την φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων.

  • Απαλλαγή από την καταβολή φόρου για την φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων

• Χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων για όλο το φάσμα της ηλεκτροκίνησης εντός του οπίου περιλαμβάνεται η ανάπτυξη έξυπνων ηλεκτρικών δικτύων, ενεργειακών συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, υποδομών φόρτισης κ.α. [15].

Κίνητρα και πολιτικές προώθησης της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα: Υποδομές φόρτισης και σύνδεση με το δίκτυο διανομής

Η Ελληνική Πολιτεία, αντιλαμβανόμενη τα οφέλη της ηλεκτροκίνησης, ακολουθώντας ταυτόχρονα τα βήματα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών ανέλαβε πρωτοβουλίες για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα. Για το λόγο αυτό παρέχονται ανάλογα κίνητρα για τη διευκόλυνση απόκτησης ηλεκτρικών οχημάτων και την προώθηση της εγκατάστασης υποδομής φόρτισης μέσω των νόμων 4710/2020 και 5039/2023 και των προγραμμάτων «Κινούμαι Ηλεκτρικά» Α’ και Β΄ κύκλος [16], όπως η παροχή μιας έκπτωσης για την αγορά

ηλεκτρικού οχήματος και φορολογικές ελαφρύνσεις για την αγορά εταιρικών ηλεκτρικών οχημάτων.

Εκτός από τα κίνητρα απόκτησης ηλεκτρικού οχήματος υπάρχει ολοκληρωμένη πρόβλεψη για την οργάνωση της αγοράς ηλεκτροκίνησης, των υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και τη σύνδεσή τους με το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Για το σχεδιασμό, την κατασκευή και λειτουργία σημείων επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων ακολουθούνται οι προδιαγραφές του Ελληνικού Προτύπου ΕΛΟΤ 60364.

Συμπληρωματικά με το νομοθετικό πλαίσιο και τα κίνητρα προώθησης της ηλεκτροκίνησης, παρουσιάστηκε πρόσφατα το Εθνικό Σχέδιο Ηλεκτροκίνησης (ΕΣΗ) [17] που περιλαμβάνει μέτρα για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης σε όλους τους τομείς μεταφορών, με στόχο την παροχή καθοδήγησης για την υποστήριξη της φάσης προώθησης της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα μέσω στοχευμένων επενδύσεων σε τρεις κύριες διαστάσεις:

• τον εξηλεκτρισμό των μεταφορών,

• την ανάπτυξη υποδομών φόρτισης, και

• την ανάπτυξη οικοσυστημάτων ηλεκτροκίνησης.

Αξίζει να αναφερθεί ότι μέσω του ΕΣΗ εισάγεται η έννοια των οικοσυστημάτων ηλεκτροκίνησης τα οποία ορίζονται ως δίκτυα ιδιωτικών και δημόσιων φορέων που με άμεσο ή έμμεσο τρόπο εμπλέκονται στην προώθηση της ηλεκτροκίνησης π.χ. συμβολή στη διαμόρφωση στρατηγικών και πολιτικών ή παροχή σχετικών υποδομών ή/και υπηρεσιών.

Αναφορικά με τις υποδομές φόρτισης σημειώνεται ότι υπάρχει κρατική υποστήριξη με οικονομικά και μη οικονομικά μέσα για την ανάπτυξη υποδομών φόρτισης από ιδιώτες χρήστες ηλεκτρικών οχημάτων και τον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, οι δημοσίως προσβάσιμες υποδομές φόρτισης εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς με αποτέλεσμα την εισήγηση μιας δέσμης πολιτικών μέσω του ΕΣΗ για την επιτάχυνση της εγκατάστασης υποδομών φόρτισης και την ανάπτυξη της αγοράς, τη βελτίωση των διαδικασιών αδειοδότησης και έγκρισης, την εντατικοποίηση των προσπαθειών συντονισμού και συνεργασίας μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Συγκεκριμένα, οι πολιτικές ανάπτυξης δικτύου επιγραμματικά είναι οι εξής:

• Ενίσχυση του δικτύου διανομής και δυνατοτήτων ενσωμάτωσης ΑΠΕ

• Εφαρμογή των Σχεδίων Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων

• Δημιουργία ταμείου υποδομών φόρτισης αυτοκινητοδρόμων για χρηματοδότησης υποδομών φόρτισης και επενδύσεις σε ΑΠΕ

• Πρόγραμμα «Φορτίζω στη δουλειά» ως εναλλακτική λύση στις επιλογές φόρτισης για οικιακούς χρήστες

• Διαλειτουργικότητα και προσβασιμότητα φορτιστών

• Επιλογές ιδιωτικής φόρτισης για ενσωμάτωση ιδιωτικών wallboxes σε δημόσια δίκτυα φόρτισης

• Υποδομές φόρτισης σε ντεπό για τη δημιουργία υποδομών φόρτισης βαρέων οχημάτων

• Μείωση ΦΠΑ για την ενέργεια φόρτισης από 24% σε 6%

• Σχέδια επιχορήγησης, ΜΠΣ και ΣΔΙΤ για την εγκατάσταση ΑΠΕ σε σημεία φόρτισης και παροχή κινήτρων για την χρήση αιολικής ή ηλιακής ενέργειας στους σταθμούς φόρτισης

• Οικοδομικοί κώδικες για την ετοιμότητα νέων οικιστικών και εμπορικών κτιρίων, ακόμη και μετασκευών, για την ηλεκτροκίνηση

Παράλληλα με όλα τα προηγούμενα μέτρα και τις πολιτικές, πρόσφατα ξεκίνησε μια σημαντική δράση από το ΥΠΕΝ με τον τίτλο «Φορτίζω Παντού» με στόχο τη δημιουργία ενός βασικού δικτύου δημόσιας φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε όλη τη χώρα, με τη μέγιστη γεωγραφική και πληθυσμιακή κάλυψη [14]. Μέσα από τη δράση παρέχονται οικονομικά κίνητρα για την προμήθεια, εγκατάσταση και σύνδεση στο ηλεκτρικό δίκτυο δημοσίως προσβάσιμων σταθμών φόρτισης από δημόσιες και δημοτικές επιχειρήσεις αλλά και από συνεταιρισμούς, εμπορικές εταιρείες και ατομικές επιχειρήσεις. Σημαντική παράμετρος της δράσης είναι ότι οι σταθμοί φόρτισης θα πρέπει να τροφοδοτούνται από ΑΠΕ.

Επίλογος

Η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα αποτελεί ένα θέμα πολυδιάστατο που περιλαμβάνει πολιτικές, ιδιωτικές πρωτοβουλίες, τεχνολογικές εξελίξεις, δημιουργία υποδομών και προώθηση νέας κουλτούρας αναφορικά με τις μεταφορές. Ο ΔΕΔΔΗΕ ενεργεί δραστικά συμβάλλοντας στην μετεξέλιξη του τομέα των μεταφορών μέσα από τις πρωτοβουλίες που λαμβάνει για την εξέλιξη του δικτύου, την άμεση συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του κανονιστικού πλαισίου και της ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών. Τα κίνητρα και οι πολιτικές που προωθούνται από την πολιτεία, σε συνδυασμό με την κεντρική ευρωπαϊκή πολιτική για την μετεξέλιξη των μεταφορών και την προώθηση της ενεργειακής μετάβασης, επιταχύνουν τις εξελίξεις στον τομέα της ηλεκτροκίνησης, μεταλλάσσοντας τις παραδοσιακές μεταφορές σε πράσινες και φιλικές προς το περιβάλλον. Τα δίκτυα και οι υποδομές που απαιτούνται για την υποστήριξη της νέας πραγματικότητας αυξάνουν τις απαιτήσεις για το δίκτυο διανομής και απαιτούν νέες υπηρεσίες και εργαλεία για τη διαχείρισή του. Η νέα πραγματικότητα που έρχεται με γρήγορους ρυθμούς θα αλλάξει ολικά την κουλτούρα των μετακινήσεων σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Αναφορές

1. Ψηφιακή υποβολή των αιτημάτων για τη σύνδεση των Υποδομών Επαναφόρτισης στο Δίκτυο, ΔΕΔΔΗΕ, https://apps.deddie.gr/ElectricMobility/

2. Ενημερωτικό Σημείωμα για την Συμμετοχή του ΔΕΔΔΗΕ στην Διαδικασία Εκπόνησης των Σχεδίων Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (Σ.Φ.Η.Ο.), ΔΕΔΔΗΕ, https://deddie.gr/media/18090/enimerotiko-simeioma-sfho-new- format.pdf

3. Τεχνικές Απαιτήσεις Σύνδεσης στο Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Υποδομών Επαναφόρτισης Ηλεκτροκίνητων Οχημάτων σε Δημόσιους

Χώρους μέσω Ανεξάρτητων Τριφασικών Παροχών Χαμηλής Τάσης, ΔΕΔΔΗΕ,

https://deddie.gr/media/18092/texnikes-apaitiseis-se-dimosious-xorous- new-format.pdf

4. Proposal for a REGULATION OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on the deployment of alternative fuels infrastructure, and repealing Directive 2014/94/EU, Council of the European Union, 19 April 2023, https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-8328-2023-INIT/en/pdf

5. Z. Rezvani, J. Jansson, J. Bodin, Advances in consumer electric vehicle adoption research: a review and research agenda, Transp. Res. part D Transp. Environ. 34 (2015) 122–136.

6. M. Barth, P. Jugert, I. Fritsche, Still underdetected–Social norms and collective efficacy predict the acceptance of electric vehicles in Germany, Transp. Res. Part F traffic Psychol. Behav. 37 (2016) 64–77.

7. J. Jansson, A. Nordlund, K. Westin, Examining drivers of sustainable consumption: the influence of norms and opinion leadership on electric vehicle adoption in Sweden, J. Clean. Prod. 154 (2017) 176–187.

8. E. Cherchi, A stated choice experiment to measure the effect of informational and normative conformity in the preference for electric vehicles, Transp. Res. Part A Policy Pract. 100 (2017) 88–104.

9. C. Morton, J. Anable, J.D. Nelson, Exploring consumer preferences towards electric vehicles: the influence of consumer innovativeness, Res. Transp. Bus. & Manag. 18 (2016) 18–28.

10. B.K. Sovacool, J. Kester, L. Noel, G.Z. de Rubens, The demographics of decarbonizing transport: the influence of gender, education, occupation, age, and household size on electric mobility preferences in the Nordic region, Glob. Environ. Chang. 52 (2018) 86–100.

11. F. Schmalfuß, K. Mühl, J.F. Krems, Direct experience with battery electric vehicles (BEVs) matters when evaluating vehicle attributes, attitude and purchase intention, Transp. Res. part F traffic Psychol. Behav. 46 (2017) 47– 69.

12. Z. Rezvani, J. Jansson, M. Bengtsson, Consumer motivations for sustainable consumption: the interaction of gain, normative and hedonic motivations on electric vehicle adoption, Bus. Strateg. Environ. 27 (8) (2018) 1272–1283.

13. OECD (2022), OECD Environmental Performance Reviews: Norway 2022, OECD Environmental Performance Reviews, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/59e71c13-en.

14. BMWK - Federal Ministry for Economics Affairs and Climate Action. Regulatory environment and incentives for using electric vehicles and developing a charging infrastructure. BMWK. https://www.bmwk.de/Redaktion/EN/Artikel/Industry/regulatory- environment-and-incentives-for-using-electric-vehicles.html

15. BMWK - Federal Ministry for Economics Affairs and Climate Action. Electric mobility in Germany. BMWK. https://www.bmwk.de/Redaktion/EN/Dossier/electric-mobility.html

16. Κινούμαι Ηλεκτρικά Β’ κύκλος. https://kinoumeilektrika2.gov.gr/files.html

17. Δημόσια διαβούλευση για το Εθνικό Σχέδιο Ηλεκτροκίνησης (2023, May 19). https://ypen.gov.gr/dimosia-diavoulefsi-gia-to-ethniko-schedio-ilektrok…

18. Fortizopantou.gov.gr. Φορτίζω Παντού. https://fortizopantou.gov.gr/

*Το παρόν άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το τεύχος 3 του περιοδικού ΠΥΛΩΝΕΣ, το οποίο εκδίδει η Ε.Ε. Cigre https://cigre.gr/