Οι προκλήσεις και οι προοπτικές που θα καθορίσουν την πορεία των μικρών υδροηλεκτρικών το 2022

Μετά από ένα 2021 που επηρεάστηκε σημαντικά από την πρωτοφανή υγειονομική κρίση,  μπαίνουμε αισίως στο 2022. Για την μικροϋδροηλεκτρική ενέργεια όμως το 2021 δεν ήταν  ένα εν γένει κακό έτος όπως τα προηγούμενα, κυρίως λόγω της συσσωρευμένης προσπάθειας των προηγουμένων ετών αλλά και πρόσφατων θεσμικών ρυθμίσεων, αποδεικνύοντας την δυναμική του κλάδου, πέραν από «εγχώριες» αγκυλώσεις αλλά και εξωγενείς παράγοντες ακόμα και αν αυτοί είναι παγκόσμιας κλίμακας, όπως η πανδημία που βιώνουμε.  

Σε επίπεδο υλοποίησης νέων ΜΥΗΕ, αλλά και αδειοδότησης και ωρίμανσης παλαιότερων έργων, τα στοιχεία δείχνουν ότι για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια ο ρυθμός ανάπτυξης των ΜΥΗΕ θα κυμανθεί σε επίπεδα πάνω από 5%, δυναμική που ελπίζουμε να διατηρηθεί και να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια.

Ως ΕΣΜΥΕ, χαιρετίζουμε το νέο σχήμα ενίσχυσης που προτάθηκε από το ΥΠΕΝ και εγκρίθηκε από την Ε.Ε., με την συνέχιση της εξαίρεσης των ΜΥΗΕ από τις διαγωνιστικές διαδικασίες έως και το 2025, αναγνωρίζοντας έμπρακτα την συμβολή και την σπουδαιότητα που έχουν τα συγκεκριμένα έργα στην εγχώρια οικονομία, στην περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη αλλά και στην συμμετοχή τους στην επίτευξη των ενεργειακών στόχων της χώρας. Ειδικά για τα ΜΥΗΕ, η αδειοδότηση των οποίων γίνεται με άλλη ταχύτητα σε σχέση με άλλες τεχνολογίες, η εξαίρεση από τις διαγωνιστικές διαδικασίες αποτελεί σίγουρα ένα μέτρο που δεν θα αναστείλει  περαιτέρω την (ισχνή) ανάπτυξή τους.

Αδειοδότηση

Η απλοποίηση της 1ης φάσης της αδειοδότησης των ΑΠΕ επέφερε μια έκρηξη επενδυτικού ενδιαφέροντος στις αιτήσεις για χορήγηση βεβαιώσεων παραγωγού, η οποία δείχνει να ανακόπτεται μετά το οικονομικό «φίλτρο» της Εγγυητικής Επιστολής των 35.000 ευρώ/MW, το οποίο φαίνεται να έχει λειτουργήσει ως αποτελεσματικό «αντίδοτο» στην υπερθέρμανση του κλάδου των ΑΠΕ. 

Δεν προχωρούν όμως με τον ίδιο ρυθμό τα επόμενα βήματα αδειοδότησης, ούτε και η πολυθρύλητη απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών της 2ης φάσης. Για την επίσπευση των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων αλλά και για την έκδοση όρων σύνδεσης χρειάζονται γενναίες αποφάσεις και ανάπτυξη ειδικών εργαλείων και διαδικασιών, ειδικά όταν αυτές ακουμπάνε στερεότυπα και αντιλήψεις βαθιά ριζωμένες στην δημόσια διοίκηση. Όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές, αν δεν περιοριστούν τα εμπόδια για ταχεία αδειοδότηση των ΑΠΕ, δεν θα επιτευχθούν οι στόχοι της Ε.Ε. 

Προκλήσεις

Το τεράστιο επενδυτικό ενδιαφέρον όμως έχει να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις στο μέλλον, όπως είναι το νέο χωροταξικό πλαίσιο, τα κορεσμένα δίκτυα και οι τοπικές αντιδράσεις. Σχετικά με το νέο χωροταξικό πλαίσιο θα θέλαμε να τονίσουμε κυρίως ότι οποιαδήποτε «ιδέα» ή «πρόταση» ακούγεται για διάφορους οριζόντιους αποκλεισμούς περιοχών, μας βρίσκει εντελώς αντίθετους, διότι αν τελικά εφαρμοστούν, ενδέχεται να αποκλείσουν κάθε σπιθαμή γης από την εγκατάσταση νέων ΑΠΕ, οποιασδήποτε τεχνολογίας. Η εγκατάσταση ενός έργου ΑΠΕ πρέπει να επιτρέπεται, εκτός αν αποδεικνύεται - επιστημονικά και όχι γενικόλογα - ότι θα επιφέρει ανεπίστρεπτη και μεγάλη βλάβη που δεν μπορεί να αντισταθμιστεί, σε ένα σημαντικό προστατευτέο αντικείμενο. 

Παράλληλα, κρίνεται επιβεβλημένο να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα επέκτασης των δικτύων, ειδικά στη Μ.Τ., απαραίτητο μέτρο για την σύνδεση μικρών έργων, όπως τα ΜΥΗΕ, σε απομακρυσμένα σημεία του ελληνικού χώρου.

ΕΛΑΠΕ

Σχετικά με τον ΕΛΑΠΕ, το 2021 μας αφήνει με μια αντίστροφη εικόνα σε σχέση με αυτή του 2020, που από τον ελλειμματικό λογαριασμό του 2020 που επέβαλε την έκτακτη εισφορά 6% σε χιλιάδες παραγωγούς ΑΠΕ, φτάσαμε το 2021 σε έναν πλεονασματικό προϋπολογισμό, που αντί - κατ’ αναλογία - να επιστρέψει τμήμα του στους παραγωγούς που τον ενίσχυσαν, να αποτελεί εργαλείο κοινωνικής πολιτικής και επιδότησης του καταναλωτή, μέτρο που αν και προφανώς δεν μας βρίσκει αντίθετους, εντούτοις θα έπρεπε να χρηματοδοτηθεί από διαφορετικούς πόρους και όχι από τον ΕΛΑΠΕ. Ελπίζουμε ότι στην περίπτωση αντιστροφής των δεδομένων δεν θα επιβαρυνθούν πάλι για να τον στηρίξουν οι παραγωγοί ΑΠΕ. 

Target Model

Το 2021 έγινε πράξη επίσης η εφαρμογή του νέου σχεδιασμού της οργανωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα (target model), το οποίο συνοδεύτηκε από μεγάλη αύξηση του κόστους εξισορρόπησης και στην ανάγκη επιβολής ρυθμιστικών κανόνων από τον διαχειριστή. 

Το παραπάνω γεγονός αποδεικνύει ότι πριν την πλήρη εφαρμογή του target model και την πλήρη ανάληψη ευθυνών των ΑΠΕ, απαραίτητη προϋπόθεση - για την εν τέλει επίτευξη χαμηλού κόστους εξισορρόπησης - αποτελούν κατά σειρά, η επίτευξη επαρκούς ρευστότητας και η συνεχή λειτουργία όλο το 24ωρο της Ενδοημερήσιας Αγοράς, η δημιουργία χαρτοφυλακίου κατανεμόμενων ΑΠΕ που να συμμετέχει στην Αγορά Εξισορρόπησης, η ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων θεσμικών, κανονιστικών και ρυθμιστικών προβλέψεων για την συμμετοχή των Χαρτοφυλακίων Απόκρισης Ζήτησης και εγκαταστάσεων αποθήκευσης στην αγορά εξισορρόπησης, η δημιουργία αγοράς μακροχρόνιων διμερών συμβάσεων μεταξύ συμμετεχόντων στην αγορά (ΡΡΑs), αλλά και η συνεχής εποπτεία της ύπαρξης των ανωτέρω στην λειτουργία της Αγοράς Εξισορρόπησης. 

Ασπίδα

Είναι γεγονός ότι η πολυπόθητη ενεργειακή μετάβαση σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας συνιστά ασπίδα προστασίας από κρίσεις σαν αυτή που βιώνει σήμερα η χώρα μας αλλά και όλη η Ευρώπη, η οποία οφείλεται στην απότομη άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου και του CO2. Είναι επίσης γεγονός ότι ο καλύτερος τρόπος για την αποφυγή επαναλαμβανόμενων εμφανίσεων παρόμοιων γεγονότων στο μέλλον είναι η επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης και διείσδυσης των ΑΠΕ.

Αισιοδοξούμε ότι το 2022 θα δούμε την σταδιακή αλλά με γοργούς ρυθμούς επίλυση χρόνιων προβλημάτων αλλά και προβλημάτων που δημιουργήθηκαν πρόσφατα, που εμποδίζουν ή αναστέλλουν την ανάπτυξη των ΑΠΕ και των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων, η δυναμική των οποίων ευελπιστούμε να εκτιναχτεί από το νέο έτος, αντανακλώντας την πραγματική ανάπτυξη που θα έπρεπε να έχουν τα ΜΥΗΕ στη χώρα μας.

-------------------------------------------

O κ. Κωνσταντίνος Βασιλικός είναι Πρόεδρος ΔΣ του ΕΣΜΥΕ (Ελληνικός Σύνδεσμος Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων)

Το άρθρο περιλαμβάνεται στο αφιέρωμα του energypress για τις προκλήσεις, τους φόβους και τις προσδοκίες ενόψει του 2022.