Οι 4 πυλώνες για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας: Το φόρουμ Future of Grid και οι θέσεις της αγοράς

Ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτίναξε τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, με τις Βρυξέλλες και τις εθνικές κυβερνήσεις να προωθούν σειρά μέτρων αφενός για την ανακούφιση νοικοκυριών και επιχειρήσεων και αφετέρου για τον απογαλακτισμό από τα ρωσικά ενεργειακά προϊόντα με παράλληλη διατήρηση των στόχων για την πράσινη μετάβαση.

Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας για να επιταχυνθεί η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μέτρα για να γίνει πιο ευέλικτη η προσφορά και η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι προτάσεις της Κομισιόν έχουν προκαλέσει αντιπαράθεση στους κόλπους της ΕΕ, με τη μεταρρύθμιση να καθυστερεί σημαντικά καθώς Γαλλία και Γερμανία ερίζουν με αιχμή την πυρηνική ενέργεια.

Οι στόχοι του φόρουμ

Μέσα στο κλίμα αυτό, αύριο Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου, η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον θα συμμετάσχει στο πρώτο Φόρουμ Δικτύων Ηλεκτρικής Ενέργειας Υψηλού Επιπέδου που φιλοξενείται από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E) υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 

Το φόρουμ στοχεύει να επιταχύνει την ανάπτυξη των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ, φέρνοντας σε επαφή ηγέτες του κλάδου υψηλού επιπέδου, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και καινοτόμους.

Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, η εκδήλωση θα συγκεντρώσει περισσότερους από 200 συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των κρατών μελών, των ενδιαφερόμενων μερών της βιομηχανίας, του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA). 

«Το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο και βασικός παράγοντας για τη μετάβαση της Ευρώπης στην καθαρή ενέργεια. Η Ευρώπη θα διασφαλίσει την ενεργειακή της ασφάλεια και θα ανταποκριθεί στις φιλοδοξίες της για το κλίμα μόνο εάν επεκταθεί και εξελιχθεί η ενεργειακή μας υποδομή ώστε να είναι κατάλληλη για ένα ενεργειακό σύστημα χωρίς  εκπομπές άνθρακα» σχολίασε η κ. Κάντρι και πρόσθεσε: «Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά δίκτυα αντιμετωπίζουν επί του παρόντος μια σειρά από προκλήσεις που σχετίζονται με την αδειοδότηση, τη συμφόρηση του δικτύου και την πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Το Φόρουμ Future of Grids είναι μια  ευκαιρία για τις κορυφαίες βιομηχανίες και τα ενδιαφερόμενα μέρη να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί».

Οι τέσσερις πυλώνες

Οι συζητήσεις του Φόρουμ θα επικεντρωθούν σε 4 βασικούς τομείς:

Πώς θα εξασφαλιστούν οι απαραίτητες επενδύσεις για μελλοντικές υποδομές δικτύου ώστε να καταστεί δυνατή μια οικονομία απελευθερωμένη από τις εκπομπές άνθρακα;

Πώς μπορεί η νομοθεσία να δώσει καλύτερα κίνητρα για την αποτελεσματική ανάπτυξη της χωρητικότητας του δικτύου;

Άνθρωποι και προμήθειες: Ποιους κατασκευαστικούς και ειδικευμένους πόρους χρειάζεται η Ευρώπη για να επιταχύνει την ανάπτυξη του δικτύου και τον ψηφιακό του μετασχηματισμό;

Συνεργασία: Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε το καλύτερο επίπεδο δέσμευσης των ενδιαφερομένων για να επιταχύνουμε την εξουσιοδότηση και την ανάπτυξη ενός έργου;

Οι παράγοντες της αγοράς

Σύμφωνα με ενώσεις του κλάδου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των δικτύων, η προσαρμογή των δικτύων μεταφοράς και διανομής της Ευρώπης στο καθαρό μηδέν θα πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα τα επόμενα χρόνια, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Η ευρωπαϊκή ένωση αιολικής ενέργειας WindEurope εκτιμά ότι η ήπειρος πρέπει να επενδύσει περισσότερα στα δίκτυά της και πρέπει να επιταχύνει τη δημιουργία δικτύων μεταφοράς και διανομής, να ενισχύσει τα υπάρχοντα δίκτυα και να αυξήσει την ευελιξία τους.

«Η Ευρώπη δεν επενδύει αρκετά στα δίκτυά της. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας επεκτείνονται ραγδαία, τα EV αυξάνονται και οι πωλήσεις αντλιών θερμότητας απογειώνονται. Αλλά το δίκτυο δεν επεκτείνεται με τον ίδιο ρυθμό. Η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει τις επενδύσεις σε δίκτυο από 40 δισ. ευρώ σε έως και 80 δισ. ευρώ ετησίως. Μεγάλο μέρος του θα πάει σε νέες γραμμές και υποδομές» υπογράμμισε ο διευθύνων σύμβουλος της WindEurope, Giles Dickson. Πρόσθεσε επίσης, ότι «η Ευρώπη πρέπει παράλληλα να βελτιστοποιήσει τα υπάρχοντα δίκτυά της. Η τεχνολογία - και η χρηματοδότηση - είναι άμεσα διαθέσιμα. Η ΕΕ πρέπει να καταστήσει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας μία από τις βασικές ενεργειακές της προτεραιότητες».

Κίνητρα για επενδύσεις

Από την πλευρά της η  Eurelectric, η ένωση ευρωπαϊκών εταιρειών ενέργειας, που εκπροσωπεί περισσότερες από 3.500 εταιρείες από 30 χώρες, σε έκθεσή της αναφέρει ότι η τρέχουσα μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να θέσει σε εφαρμογή αυτήν την προσέγγιση παρέχοντας κίνητρα για προκαταρκτικές επενδύσεις, μακροπρόθεσμο σχεδιασμό δικτύου, ψηφιοποίηση, ευελιξία και πιο προηγμένη ανταλλαγή δεδομένων.

Μέχρι το 2030, η Ευρώπη θα έχει περίπου 50 εκατομμύρια έως 60 εκατομμύρια αντλίες θερμότητας, 65 εκατομμύρια έως 70 εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα (EV) και πάνω από 600 GW πρόσθετης ισχύος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (REPowerEU). Περίπου το 70% αυτής της χωρητικότητας θα συνδεθεί απευθείας με τα δίκτυα διανομής.

«Η προσαρμογή των δικτύων ηλεκτρικής μας ενέργειας για το καθαρό μηδέν θα πρέπει να είναι κορυφαία προτεραιότητα τα επόμενα χρόνια, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο», δήλωσε ο γενικός γραμματέας της Eurelectric, Kristian Ruby: «Αυτό απαιτεί νέα νοοτροπία μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών και των νομοθετών. Μία που προβλέπει τις ανάγκες της Ευρώπης σε δυναμικότητα για την ενσωμάτωση περισσότερων έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μία που να επιτρέπει την άνευ προηγουμένου ηλεκτροδότηση των μεταφορών, των κτιρίων και της βιομηχανίας, ώστε να ανταποκρίνεται στην ταχύτητα και την κλίμακα που απαιτούνται για την ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης».

Οι προβλεπόμενες επενδύσεις θα πρέπει να ενσωματωθούν διαρθρωτικά στη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς για να γεφυρωθεί το ετήσιο επενδυτικό κενό της ΕΕ που ανέρχεταο σε 7 δισεκατομμύρια ευρώ σε υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας, λέει ο φορέας του κλάδου.

Όπως φαίνεται στη μελέτη Decarbonisation Speedways της Eurelectric, η ΕΕ επενδύει επί του παρόντος 23 δισ. ευρώ ετησίως σε υποδομές δικτύου.

Αυτό είναι πολύ χαμηλό, ανέφερε ο οργανισμός, δηλώνοντας ότι οι επενδύσεις σε δίκτυα διανομής θα πρέπει να φτάσουν τουλάχιστον τα 38 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2030 και στα 100 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2050, λαμβάνοντας υπόψη την αναμενόμενη πρόσθετη ζήτηση που θα επιτευχθεί στην ατζέντα της ΕΕ για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα.

H μελέτη αναφέρει ότι η ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα γερασμένα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Σήμερα, η ικανότητα των χάλκινων καλωδίων να ενσωματώσουν τον μαζικό εξηλεκτρισμό και να επιτύχουν υψηλότερους στόχους απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές είναι περιορισμένη. 

Καταλύτης ο προληπτικός σχεδιασμός

Η ανεπαρκής χωρητικότητα μεταφράζεται σε μεγαλύτερες αναμονές για συνδέσεις δικτύου, σε περιοχές με μεγαλύτερη συμφόρηση και σε υψηλότερο κόστος για τους χρήστες του δικτύου. Για να αποφευχθεί αυτό, η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει και να επεκτείνει την υποδομή του δικτύου της για να προσθέσει χωρητικότητα, προσπαθώντας παράλληλα να αξιοποιήσει στο έπακρο την ήδη υπάρχουσα χωρητικότητα. Ο προληπτικός σχεδιασμός της επέκτασης του δικτύου είναι πλέον το κλειδί για την κάλυψη των αναγκών εξηλεκτρισμού της ΕΕ έως το 2030 και την εξασφάλιση αξιόπιστης ηλεκτρικής ενέργειας σε χιλιάδες χιλιόμετρα γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη την Ευρώπη. Ο ασφαλέστερος τρόπος για να καταστεί δυνατή μια τέτοια επείγουσα επέκταση είναι ο προγραμματισμός και οι επενδύσεις εκ των προτέρων.