Μηδέν παραγγελίες ανεμογεννητριών εν μέσω ενεργειακής κρίσης;
Το σκηνικό δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερο. Αντιμέτωπη με μια ενεργειακή επίθεση από τη Ρωσία, η Ευρώπη προσπαθεί να προχωρήσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Η κλιματική αλλαγή αποτελεί κορυφαία πολιτική προτεραιότητα, ενισχύοντας περαιτέρω τα επιχειρήματα υπέρ της πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας. Οι κατασκευαστές ανεμογεννητριών θα έπρεπε να απολαμβάνουν μια έκρηξη παραγγελιών. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Καθόλου.
Παραγγελίες στο μηδέν
Πάρτε ως παράδειγμα την Vestas Wind Systems, τη μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου στον κόσμο. Το γ’ τρίμηνο, δεν έλαβε ούτε μία νέα παραγγελία για υπεράκτιες τουρμπίνες. Να το επαναλάβω: μηδέν από μηδέν, μηδέν. Νέες παραγγελίες ήρθαν μόνο για τους λιγότερο ισχυρούς χερσαίους στρόβιλους, αλλά κι αυτές εξακολουθούν να είναι μειωμένες σχεδόν κατά 50% σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα.
Και η Vestas δεν αποτελεί μεμονωμένη περίπτωση.
Η WindEurope, ένωση εταιρειών του κλάδου, αναφέρει ότι κανένα από τα μέλη της δεν έλαβε ούτε μια παραγγελία για υπεράκτιο στρόβιλο το τρίτο τρίμηνο. Έπρεπε να διαβάσω επανειλημμένα τα δεδομένα της WindEurope για να βεβαιωθώ ότι εννοούσε ακριβώς εκείνο που έλεγε. Αυτό δεν βγάζει απολύτως κανένα νόημα: εν μέσω της χειρότερης ενεργειακής κρίσης που έχει αντιμετωπίσει ποτέ η Ευρώπη, κανείς δεν παραγγέλνει ισχυρές υπεράκτιες ανεμογεννήτριες.
Ακόμη και αν προσθέσετε τους μικρότερους χερσαίους στρόβιλους, οι ευρωπαϊκές παραγγελίες μειώθηκαν κατά 36% το γ’ τρίμηνο σε σύγκριση με έναν χρόνο νωρίτερα, επιδεινώνοντας μια πτωτική τάση η οποία ήταν ήδη ορατή από τις αρχές του 2022. Από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν παραγγείλει εξοπλισμό ικανό να παράγει μόλις λίγο κάτω από 8 γιγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας, πολύ κάτω από τα 39 GW τα οποία απαιτούνται ετησίως για την επίτευξη των πράσινων στόχων της περιοχής για το 2030.
Η αντίληψη "όχι στην αυλή μου"
Διάφοροι παράγοντες εξηγούν το γιατί μειώνονται οι παραγγελίες. Ένα καλό σημείο εκκίνησης είναι η βρετανική πολιτική σκηνή. Στο Λονδίνο, ο πρωθυπουργός, Ρίσι Σούνακ δέχεται επίθεση από τους δύο προκατόχους του - τον Μπόρις Τζόνσον και τη Λιζ Τρας - γι’ αυτό που, στην πραγματικότητα, είναι μια πολιτική πλήρους απαγόρευση νέων ανεμογεννητριών στην ξηρά.
Ο Σούνακ θέλει να παρατείνει την απαγόρευση επειδή ευχαριστεί ψηφοφόρους που σκέφτονται με τη λογική "όχι στην αυλή μου" (NIMBY) στην αγροτική Αγγλία, οι οποίοι και αντιπαθούν σε μεγάλο βαθμό τις ανεμογεννήτριες. Ο Τζόνσον και η Τρας θέλουν να βάλουν τέλος σε αυτή την απαγόρευση.
Τζόνσον και Τρας έχουν δίκιο: η ντε φάκτο αυτή απαγόρευση πρέπει να αρθεί αμέσως. Και η διαδικασία αδειοδότησης για τους στρόβιλους πρέπει να εξορθολογιστεί, ώστε τα τοπικά συμβούλια να μην μπορούν να εμποδίζουν τα έργα. Οι διαμαρτυρίες του τύπου "οι τουρμπίνες-είναι-άσχημες" είναι ανόητες. Ο Σούνακ κάνει τόσο λάθος σε αυτό το ζήτημα που έχει κάνει τον Τζόνσον και την Τρας να φαντάζουν ξανά πρωθυπουργικές φιγούρες. Αυτό λέει πολλά.
Σε όλη την Ευρώπη, η ίδια στάση NIMBY καθυστερεί άλλα έργα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποσχεθεί να διευκολύνει τις εγκρίσεις, ωστόσο αρκετές εν εξελίξει έρευνες και συζητήσεις σημαίνουν ότι η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου είναι απίθανη μέχρι το 2024. Θα είναι πολύ αργά. Οι Βρυξέλλες πρέπει να βρουν έναν τρόπο να επιταχύνουν τη διαδικασία και να επιβάλουν αλλαγές. Εάν οι χώρες δεν συνεργαστούν, η επιτροπή θα πρέπει να τις κατονομάσει και να τις ντροπιάσει.
Κερδοφορία και κόστος
Η αργόπορία στη χορήγηση αδειών, ωστόσο, δεν είναι το μόνο πράγμα για το οποίο πρέπει να επικριθούν οι κυβερνήσεις. Οι φόροι των "απροσδόκητων κερδών" μειώνουν το κίνητρο για επενδύσεις σε νέα έργα αιολικών πάρκων. Οι φόροι αυτοί δεν είναι - από μόνοι τους - το μεγάλο πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι η ρυθμιστική αβεβαιότητα. Οι επενδυτές φοβούνται περαιτέρω αλλαγές οι οποίες θα μπορούσαν να μειώσουν την κερδοφορία των έργων τους.
Το θέμα, από εκεί και πέρα, είναι το κόστος. Η Vestas ανέφερε στους επενδυτές ότι η μέση τιμή πώλησης μιας τουρμπίνας αυξήθηκε στα 1,06 εκατομμύρια ευρώ (1,1 εκατομμύρια δολάρια) ανά μεγαβάτ, αυξημένη κατά περίπου 30% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η μέση τιμή πώλησης ανά MWh για έναν στρόβιλο στην ξηρά σημείωσε ρεκόρ 10 ετών το περασμένο τρίμηνο. Ο πληθωρισμός κόστους - και η ικανότητα του κλάδου να προστατεύσει μέρος των περιθωρίων κέρδους του - εξηγούν την αύξηση. Οι στρόβιλοι, σε ορισμένες περιπτώσεις σχεδόν τόσο ψηλοί όσο ο Πύργος του Άιφελ, απαιτούν πολύ χάλυβα, χαλκό και άλλα βασικά εμπορεύματα των οποίων η τιμή έχει εκτιναχθεί το τελευταίο διάστημα.
Με έναν "διεστραμμένο" τρόπο, η βιομηχανία υποφέρει επειδή η αποτελεσματικότητα της τεχνολογίας της οδήγησε σε πολλές αρχικές επενδύσεις και σε ταχεία επέκταση. Σε μια καλή ημέρα, το Ηνωμένο Βασίλειο - για παράδειγμα - μπορεί να παράγει έως και 20 GW αιολικής ενέργειας. Οι παραδοσιακοί πυρηνικοί σταθμοί παράγουν περίπου 1 GW ο καθένας.
Ωστόσο, σε μια κακή ημέρα, όταν ο άνεμος σταματά να φυσά, το Ηνωμένο Βασίλειο παράγει μόλις 0,3 GW. Αυτό συνέβη νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα. Οι διακυμάνσεις που δημιουργούν τα αιολικά πάρκα γίνονται όλο και πιο δύσκολα διαχειρίσιμες. Οι μονάδες παραγωγής ενέργειας με φυσικό αέριο χρειάζονται ως εφεδρείες - κι αυτό κοστίζει ακριβά. Στη Γερμανία, ο άνθρακας είναι, δυστυχώς, η μεγάλη εφεδρεία.
Το άλυτο πρόβλημα της αποθήκευσης
Το πρόβλημα αυτών των αυξομειώσεων δεν είναι εύκολο να λυθεί. Η αποθήκευση ενέργειας δεν είναι εφικτή: οι μπαταρίες είναι απλώς πολύ μικρές και πολύ ακριβές. Προς το παρόν, η μόνη επιλογή είναι να διατηρηθούν σε εφεδρεία οι ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί φυσικού αερίου. Οι πυρηνικοί σταθμοί θα βοηθήσουν επίσης ως εφεδρείες.
Η Ευρώπη θα πρέπει επίσης να επενδύσει και να επιτρέψει δίκτυα που μεταφέρουν την αιολική ηλεκτρική ενέργεια πιο οικονομικά όχι μόνο εντός των χωρών της, αλλά και πέρα από τα σύνορα τους.
Αυτό δεν μειώνει την ανάγκη επέκτασης του δυναμικού παραγωγής αιολικής ενέργειας με την αγορά και την ανέγερση περισσότερων ανεμογεννητριών - υπεράκτιων και στην ξηρά. Τώρα είναι η ώρα.
(BloombergOpinion, capital.gr)
