Με ώθηση 4 δις. ευρώ από το ταμείο απανθρακοποίησης θα επιταχυνθεί η ενεργειακή μετάβαση των νησιών
Το ταμείο απανθρακοποίησης πρόκειται να προσφέρει σημαντικούς πόρους για στήριξη και επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης των νησιών, όμως χρειάζεται ταυτόχρονα προσεκτικός σχεδιασμός και πολιτική, καθώς και η αποδοχή των τοπικών κοινοτήτων.
Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα της χθεσινής εκδήλωσης της ΗΑΕΕ με τίτλο "Κόστος Πράσινης Μετάβασης και Απανθρακοποίηση Νήσων", όπου συζήτησαν η γ.γ. του ΥΠΕΝ, Αλεξάνδρα Σδούκου, ο Χάρης Δούκας, Αναπ. Καθηγητής ΕΜΠ και Πρόεδρος Συμβουλίου Ενέργειας & Φορολογικής Μεταρρύθμισης στο ΕΛΛΕΤ, ο Κώστας Ανδριοσόπουλος, Καθηγητής του Audencia Business School & CEO της Akuo Energy Greece και η Κατερίνα Ηλιάδου, Επικ. Καθηγήτρια Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ.
Σδούκου: Με τρεις πυλώνες η ενεργειακή μετάβαση στα νησιά
Σύμφωνα με τη γ.γ. του ΥΠΕΝ, πρώτος άξονας απανθρακοποίησης γιασ τα νησιά είναι να αλλάξει το ενεργειακό μοντέλο παραγωγής. Σκοπός της κυβέρνησης είναι να ενσωματωθούν όσο περισσότεερς ΑΠΕ, είτε με τη μορφή των υβριδικών έργων στα ΜΔΝ με χρήση αποθήκευσης, είτε με μεμονωμένα φ/β και αιολικά εκεί που υπάρχει διασύνδεση.
Δεύτερος πυλώνας είναι η ταχύτερη διασύνδεση των νησιών. Υπάρχει ένα αρκετά δυναμικό και εμπροσθοβαρές σχέδιο του ΑΔΜΗΕ για το 2030, όμως το υπουργείο θέλει ένα μέρος του προυπολογισμού του ταμείου απανθρακοποίησης να το διοχετεύσει στην ταχύτερη διασύνδεση. Πλέον ολοκληρώθηκε η γ΄ φάση διασύνδεσης των Κυκλάδων και ακολουθεί η δ' φάση. Το ορόσημο είναι το 2024 όταν και θα ολοκληρωθεί μαζί με τη μεγάλη διασύνδεση της Κρήτης, ενώ στη συνέχεια θα ακολουθήσουν οι αντίστοιχες του Β. Αιγαίου και των Δωδεκαννήσων.
Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ο τρίτος άξονας, όπου σκοπός του ΥΠΕΝ είναι μέσα από το ταμείο να χρηματοδοτήσει ειδικά προγράμματα αφιερωμένα στα νοικοκυριά τις επιχειρήσεις και τα δημόσια κτήρια των νησιών.
Ξεχωριστή σημασία έχουν αποκτήσει και τα λεγόμενα GR-Eco Islands που κατάφεραν να μετατρέψουν με αρχή τη Χάλκη νησιά σε κοιτίδες καινοτομίας και να διαφημίσουν την τεχνολογία και το όλο σχέδιο που παρουσιάστηκε και στο εξωτερικό. Περιλαμβάνουν συγκεκριμένες επιλέξιμες δράσεις, όπως διαχείριση απορριμμάτων και νερού, καθώς και παραγωγή καθαρής ενέργειας με ενεργειακές κοινότητες. Το ίδιο μοντέλο επιδιώκει το ΥΠΕΝ να εφαρμόσει και σε άλλα νησιά, ενώ διασφάλισε 100 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ για τη συνέχεια. Όπως σχολίασε η κα Σδούκου, η μετάβαση είναι πιο δύσκολη στα μικρά νησιά, άρα το υπουργείο θέλει να δώσει προτεραιότητα σε αυτά. Η ίδια διευκρίνισε ότι μιλάμε για μικρά ΜΔΝ με δύσκολη πρόσβαση και "βρόμικη" παραγωγή ενέργειας.
Πέραν των παραπάνω, το όλο θέμα έχει να κάνει και με την εικόνα της χώρας μας. Η κα Σδούκου σχολίασε ότι "έχουμε τον τουρισμό, ένα προϊόν στο οποίο βασίζεται το ΑΕΠ και πρέπει να το αναδείξεις και να το κάνεις ακόμα πιο διάσημο. Υπάρχει αλλαγή στον τρόπο σκέψης των τουριστών λόγω της κλιματικής κρίσης και πρέπει να το λάβουμε υπόψη. Έχουμε μια χρυσή ευκαιρία να κάνουμε τα νησιά βιώσιμα".
Προκειμένου να γίνουν πράξη οι σχεδιασμοί, θα πρέπει να γίνονται χέρι-χέρι με τους νησιώτες. Το θέμα σχετίζεται και με το καίριο πρόβλημα του ενεργειακού κόστους, ενώ η κα Σδούκου είπε ότι εν τέλει θα υπάρξει όφελος και στην τσέπη των καταναλωτών από τις νέες διασυνδέσεις των νησιών μέσω της μείωσης των ΥΚΩ. "Χαρακτηριστικό είναι ότι από τη μικρή διασύνδεση γλιτώσαμε 400 εκατ. ευρώ, ενώ υπάρχει και το εργαλείο της ενεργειακής κοινότητας που προσφέρει οικονομικά οφέλη", εξήγησε.
Δούκας: Να αξιοποιήσουμε όλα τα ενεργειακά όπλα για τη μετάβαση των νησιών
Η προσπάθεια για την ενεργειακή μετάβαση δεν συμβαίνει μόνο για την κλιματική αλλαγή, αλλά και για το ενεργειακό κόστος και τη γεωπολιτική διάσταση, όπως υποστήριξε ο κ. Δούκας.
Για τους λόγους αυτούς η ΕΛΛΕΤ δίνει έμφαση στη μετάβαση και τα νησιά, καθώς και στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Προκειμένου να γίνει πράξη, χρειάζεται διασυνδεσιμότητα για να αυξηθεί ο ηλεκτρικός χώρος και να φιλοξενηθούν περισσότερες ΑΠΕ. Ήδη, μεγάλο κομμάτι των δράσεων έχουν μπει στο ταμείο ανάκαμψης, όμως ερώτημα αποτελεί το αν θα εγκατασταθούν όσες ΑΠΕ χρειάζεται το κάθε νησί ή αν θα προστεθούν περισσότερες και με τι αντισταθμιστικά οφέλη.
Μιλώντας για την τοπική αποδοχή, ο κ. Δούκας είπε ότι όταν αρχίζει ο κόσμος να βλέπει την οικονομική απόδοση των έργων αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να έχει σημαντικό ρόλο και ο ίδιος στην όλη προσπάθεια, για αυτό και είναι κεντρικό το κομμάτι της συνδιαμόρφωσης και συνιδιοκτησίας. "Να αξιοποιήσουμε όλα τα όπλα που έχουμε, όπως γεωθερμία, βιομάζα, υπεράκτια αιολικά", πρόσθεσε.
Η ΕΛΛΕΤ στη μέχρι τώρα επικοινωνία της με αρκετά νησιά έχει γίνει δέκτης συγκεκριμένων ερωτημάτων, όπως το αν αξίζει να δεχτούν περισσότερες ΑΠΕ από όσες αρκούν για την αυτάρκειά τους και το που θα γίνονται τα έργα σε περιοχές NATURA, ζήτημα το οποίο χρήζει αποσαφήνισης.
Ανδριοσόπουλος: Στα 4 δις. ευρώ τα κεφάλαια του ταμείου απανθρακοποίησης
Η μόχλευση των κεφαλαίων από το ταμείο απανθρακοποίησης οδηγεί σε ένα μεγάλο αντίκτυπο των επενδύσεων που θα στηρίξουν, σύμφωνα με τον κ. Ανδριοσόπουλο. Ο ίδιος εκτίμησε ότι πρόκειται για αρχικά κεφάλαια 2 δις. ευρώ με βάση τις σημερινές τιμές ρύπων που μπορούν να γίνουν 4 δις. ευρώ μέσω της μόχλευσης.
Πέραν των ΑΠΕ, σημαντικές είναι και οι μεταφορές για τη μετάβαση των νησιών, όπως και η ανάπτυξη καθαρών υποδομών στα λιμάνια ώστε να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες το καλοκαίρι τα εν λόγω νησιά. Παράλληλα, γίνεται αυτό το διάστημα συζήτηση για το αν μπορούν τα πλωτά αιολικά να ενισχυθούν και αυτά από το ταμείο απανθρακοποίησης.
Ο κ. Ανδριοσόπουλος υπογράμμισε πέραν των παραπάνω ότι με το πετρέλαιο στα 110 δολάρια, η εγχώρια ενέργεια θα έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο πέρα από περιβαλλοντικό και ενεργειακό.
"Όλες οι πολιτικές πέρα από το όραμα χρειάζονται και αυτή την οικονομική διάσταση. Όσο πιο γρήγορα επιταχύνουμε τη μετάβαση, τόσο το καλύτερο για όλους. Θα πρέπει να ξεπεράσουμε τις αντιδράσεις προς τις ΑΠΕ, πράγμα που κάνουν όσοι βλέπουν τα ανταποδοτικά οφέλη. Υπάρχουν καλές πρακτικές από το εξωτερικό που μπορούμε να εφαρμόσουμε, συνδυάζοντας την αγροτική παραγωγή με φ/β, όπως θερμοκήπια. Υπάρχουν λύσεις και τρόποι και είμαι σίγουρος ότι με τους πόρους αυτούς από το ταμείο θα πάμε μπροστά", τόνισε.
Ο ίδιος είναι επικεφαλής της Ομάδας Διοίκησης Έργου του ταμείου και δήλωσε ότι προς το παρόν προχωρά η συγκρότηση του σχεδίου και η οργάνωση της δομής, ώστε εντός του έτους να έχουν κλείσει όλα τα θέματα αυτά και να προχωρήσει το σχέδιο με ορατά χρονοδιαγράμματα για την εκταμίευση των ρύπων. Επίσης, ξεκίνησε ο διάλογος με την τοπική κοινωνία και υπάρχουν εργαλεία όπως οι ενεργειακές κοινότητες, η εξοικονόμηση, το net metering, που πρέπει να εφαρμοστούν στα πλαίσια ενός αποκεντρωμένου μοντέλου με μικρά συστήματα.
Ηλιάδου: Τριπλός ο ρόλος του κράτους στο χώρο της ενέργειας
Το κράτος παρεμβαίνει στον χώρο της ενέργειας και διατυπώνει κανόνες δικαίου, όπως τόνισε η κα Ηλιάδου, καθώς σταθμίζει τους πυλώνες, δηλαδή την οικονομικότητα, την ασφάλεια εφοδιασμού και την προστασία του περιβάλλοντος. Ως εκ τούτου, ο ρόλος του κράτους νομικά είναι πρώτον προστατευτικός, δεύτερον ρυθμιστικός για τον ανταγωνισμό, και τρίτον ως μοχλευτής ανάπτυξης. Η ίδια θεωρεί ότι χρειάζεται ένα καθαρό νομικό πλαίσιο ώστε να υπάρχει επενδυτική ασφάλεια. Οσεβασμός του νομικού πλαισίου δίχως αιφνίδιες αλλαγές είναι επίσης σημαντική στην περίπτωση των ΑΠΕ.
