Η κυκλική οικονομία, μοχλός επενδύσεων και ανάπτυξης για την Ελλάδα.
Η κυκλική οικονομία και η οικονομία χαμηλού άνθρακα είναι θεμελιώδη στοιχεία του πανευρωπαϊκού και παγκόσμιου πρότυπου οικονομικού μοντέλου. Κεντρικός στόχος του νέου αυτού «πράσινου μοντέλου ανάπτυξης» είναι η παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών με λιγότερους και πιο «πράσινους πόρους» με παράλληλη ελαχιστοποίηση ή και μηδενισμό των αποβλήτων σε όλα τα στάδια παραγωγής, αλλά και μετά το τέλος του κύκλου ζωής των προϊόντων. Προϋπόθεση του μοντέλου κυκλικής οικονομίας είναι η μετάβαση σε πιο βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης, που συμβάλλουν στην επίτευξη των παγκόσμιων στόχων για τη διατήρηση της φύσης και τη βιοποικιλότητα, δεδομένου ότι η εξόρυξη και η επεξεργασία πόρων αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 90% των πιέσεων στην παγκόσμια βιοποικιλότητα και στα ύδατα και περίπου το ήμισυ των παγκόσμιων εκπομπών της κλιματικής αλλαγής.
Η κυκλική οικονομία μπορεί να ενισχύσει την παραγωγικότητα των πόρων της Ευρώπης, να μειώσει την εξάρτηση από μη ανανεώσιμους πόρους και κρίσιμες πρώτες ύλες, να εξοικονομήσει κόστος και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Επιδιώκει και ενθαρρύνει τη χρήση δευτερογενών υλικών και αποβλήτων ως παραγωγικών πόρων και χρήσιμων υλικών, προσδίδοντας μια αειφορική διάσταση στο παραγωγικό μοντέλο.
Τα αναμενόμενα οφέλη της κυκλικής οικονομίας με βάση ευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία εντυπωσιάζουν: μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου από 2% έως 4%, εξοικονόμηση 600 δισ. ευρώ για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, που ισοδυναμεί με το 6%-8% του κύκλου εργασιών τους, δημιουργία άνω των 2 εκατ. θέσεων εργασίας στην Ε.Ε., ανάπτυξη έως 6% και πολύ μεγάλη εξοικονόμηση πόρων με δεδομένο ότι σήμερα το 80% των προϊόντων μετατρέπεται σε απόβλητα μέσα στους πρώτους 6 μήνες από τη διάθεσή τους στην αγορά.
Η μετάβαση στην κυκλική οικονομία αποτελεί κομβικό στοιχείο της αναπτυξιακής πολιτικής του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και η υλοποίησή της περιλαμβάνει 4ετή στρατηγικό σχεδιασμό με δρομολόγηση μακροπρόθεσμων δράσεων υπό τον συντονισμό ειδικού διυπουργικού οργάνου με μεικτή γνωμοδοτική επιτροπή, το Εθνικό Συμβούλιο Κυκλικής Οικονομίας, αποτελούμενη από παραγωγικούς και κοινωνικούς φορείς και εμπειρογνώμονες. Στόχος είναι τον Οκτώβριο να ανακοινωθεί ένας οδικός χάρτης για την κυκλική οικονομία με σαφείς στόχους και χρονοδιάγραμμα δράσεων.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει αναλάβει στο πλαίσιο αυτό σημαντικές πρωτοβουλίες. Προωθήθηκε η εθελοντική δέσμευση στο πλαίσιο της Συνόδου των Η.Ε. για την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης και η σύνδεση των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης με την κυκλική οικονομία. Αναθεωρείται ο εθνικός σχεδιασμός διαχείρισης αποβλήτων, καταρτίζεται το εθνικό σχέδιο πράσινων δημόσιων προμηθειών και προωθείται το νομοσχέδιο για την εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή οδηγία για τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης (ΠΠΜΧ). Επιπλέον, θα δοθούν κίνητρα σε ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς να επενδύσουν στους τομείς της κυκλικής οικονομίας, από το βιοαέριο και την αξιοποίηση οργανικών αποβλήτων, έως τη βιομηχανική συμβίωση, την αγορά/χρήση δευτερογενών υλικών, την προσαρμογή στην ευρωπαϊκή οδηγία για τα ΠΠΜΧ.
Προτεραιότητες για το επόμενο χρονικό διάστημα είναι η ενίσχυση της αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών, η χρήση λιπασμάτων από οργανικά απόβλητα, η επανάχρηση αποβλήτων κατεδαφίσεων και κατασκευών, η δημιουργία του νομικού πλαισίου για την ευρύτερη χρήση δευτερογενών εναλλακτικών καυσίμων στη βιομηχανία και η εν γένει ενίσχυση της βιοοικονομίας σε κάθε επιμέρους τομέα που δεν έχει έως τώρα αναπτυχθεί.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Αραβώσης είναι καθηγητής ΕΜΠ, γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
12 Οκτωβρίου 2020
energypress
