Η Ελλάδα «προσαρμόζεται» στην κλιματική αλλαγή με κοινοτικούς πόρους και εργαλείο το νέο έργο LIFE IP Adapt GR.

Οκταετές ερευνητικό πρόγραμμα – σύμφωνο με τις προτεραιότητες ΕΕ – το οποίο θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πιλοτικές δράσεις και σχέδια προσαρμογής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, παρουσίασε το υπουργείο Περιβάλλοντος.

Πρόκειται για το δεύτερο σε σειρά πρόγραμμα περιβαλλοντικής διακυβέρνησης που υλοποιείται στην Ελλάδα, του οποίου η διάρκεια θα είναι μέχρι το 2026 και σε αυτό πέρα από το ΥΠΕΝ, θα συμμετάσχουν 17 ακόμη φορείς. Ο προϋπολογισμός του είναι 14,18 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 8,3 εκατ. ευρώ προέρχονται από την ΕΕ, τα 2,4 εκατ. ευρώ από το Πράσινο Ταμείο και τα υπόλοιπα από τους συμμετέχοντες.

Σύμφωνα με τα όσα είπε ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος, το «LIFE Adapt in GR» περιλαμβάνει την αξιολόγηση και αναθεώρηση της εθνικής στρατηγικής για την κλιματική αλλαγή, προτάσεις για την αναθεώρηση των περιφερειακών σχεδίων, την επικαιροποίηση της μελέτης της Τράπεζας της Ελλάδος για την κλιματική αλλαγή και την υλοποίηση 12 πιλοτικών δράσεων σε όλη την χώρα.

Τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι σήμερα, μόνο αισιόδοξα δεν είναι αφού το κόστος της κλιματικής αλλαγής μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα υπολογίζεται πως θα είναι περίπου 700 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, αν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, το κόστος εκτιμάται ότι θα πέσει στα 400 εκατ. ευρώ, όπως επεσήμανε και ο ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός.

Οι κατευθύνσεις του Εθνικού Σχεδιασμού

Ο διευθυντής της Διεύθυνσης Κλιματικής Αλλαγής του ΥΠΕΝ Οδυσσέας Τσιώτας – Γωγούσος σημείωσε πως «το Εθνικό Πλαίσιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή περιλαμβάνει τρία κυρίως πράγματα: Το συντονισμό μέσω του Εθνικού Συμβουλίου για  την προσαρμογή που είναι πάρα πολύ σημαντικό κατ’ εμέ, τη στρατηγική που είναι η εθνική στρατηγική που εγκρίθηκε με το νόμο που προαναφέρθηκε και τα σχέδια δράσης που αφορούν τα 13 περιφερειακά σχέδια προσαρμογής».

Ο εθνικός σχεδιασμός περιλαμβάνει 5 βασικούς στόχους της εθνικής στρατηγικής, οι οποίοι είναι:

1. Η συστηματοποίηση και βελτίωση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, σχετικών βεβαίως με την προσαρμογή.
2. Η σύνδεση της προσαρμογής με την προώθηση ενός βιώσιμου αναπτυξιακού προτύπου μέσα από περιφερειακά και τοπικά σχέδια δράσης.
3. Η προώθηση δράσεων και πολιτικών προσαρμογής σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας με έμφαση προφανώς στους πλέον ευάλωτους.
4. Η δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης και αξιολόγησης των δράσεων και πολιτικών προσαρμογής.
5. Η ενδυνάμωση της προσαρμοστικής ικανότητας της ελληνικής κοινωνίας μέσα από δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.

Οι 7 Τομείς Προτεραιότητας για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα, εν συντομία, είναι:

• Η διαχείριση κινδύνου πλημμύρας.
• Η διαχείριση παράκτιας ζώνης.
• Η διαχείριση κινδύνου δασικών πυρκαγιών.
• Η διαχείριση υδατικών πόρων.
• Το αστικό και δομημένο περιβάλλον.
• Το τοπίο και οι χρήσεις γης.
• Οι αρχαιολογικοί χώροι και τα ιστορικά μνημεία.

Σε αυτούς τους 7 τομείς προτεραιότητα για την προσαρμογή της χώρας στην κλιματική αλλαγή, οι οποίοι περιλαμβάνονται στον εθνικό σχεδιασμό, το ΥΠΕΝ πρότεινε να γίνουν 12 πιλοτικές εφαρμογές  στους 5 πρώτους τομείς και 14 πιλοτικές μελέτες στους άλλους δυο τομείς που αφορούν τοπία και χρήσεις γης, αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικά μνημεία.

Πιλοτικά έργα

Στο πλαίσιο του σχεδιασμού αυτού θα χρησιμοποιηθεί ως βασικό εργαλείο το νέο ερευνητικό πρόγραμμα. Μέσα από αυτό αναμένεται η υλοποίηση πιλοτικών δράσεων όπως, η διευθέτηση του ποταμού Ινάχου στην Αιτωλοακαρνανία, η προστασία της κοίτης του Ασωπού Ποταμού και η διαχείριση της κοίτης του χειμάρρου στην παραλία Αμαρύνθου στην Εύβοια. Αντίστοιχα, στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων θα εκτιμηθεί η παράκτια διάβρωση με χρήση drones και η διαχείριση της παράκτιας ζώνης στην παραλία Κρυονερίου στην Ακράτα.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών με την πιλοτική δράση να πραγματοποιείται στην Ηλεία.

Αναλυτικότερα, όπως παρουσίασε ο κ. Τσιώτας – Γωγούσος πρόκειται να υπάρξει «διαχείριση της παράκτιας ζώνης στο νοτιοδυτικό τμήμα της νήσου Ρόδου, δίκτυο συλλογής ομβρίων στην περιοχή Γερόβουνο και μεταφοράς τους στο πάρκο Αντώνης Τρίτσης στη μητροπολιτική περιοχή Αθηνών, η διαχείριση υδάτινων πόρων στη Δημοτική Ενότητα Αιγείρου του Δήμου Κομοτηνής, η ανάπλαση δημόσιων χώρων και η δημιουργία χώρων πρασίνου στο Δήμο Κατερίνης και η ανακαίνιση δημοσίων κτηρίων στο Δήμο Λαρισαίων».

Όσον αφορά τα μνημεία στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών, της Δήλου και του Μυστρά θα γίνουν πιλοτικές εφαρμογές και θα εκπονηθούν οδηγίες προσαρμογής για τους αρχαιολογικούς χώρους και για τα ιστορικά μνημεία, όπως επίσης και για τους παραδοσιακούς οικισμούς της Κέρκυρας και του Ζαγορίου.

Παράλληλα, θα υπάρξουν 9 πιλοτικές διαδρομές, οι οποίες θα αξιολογηθούν με χρήση κλιματικών μοντέλων για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Μεταξύ αυτών θα είναι η διαδρομή 73 χλμ. από το Νέστο – Σταυρούπολη – Κεραμωτή έως τα Άβδηρα και τη Βιστωνίδα.

Ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και κλιματικά δεδομένα

Σε δεύτερο χρόνο, αναμένονται δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης αλλά και διάδοσης των αποτελεσμάτων. Πρώτος πυλώνας, όπως τονίστηκε, θα είναι ο σχεδιασμός των δράσεων, μέσω ερευνών κοινής γνώμης με κύκλους ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων, μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, τα ενημερωτικά δελτία, με 2 διαφημίσεις στην τηλεόραση και 8 ραδιοφωνικά μηνύματα κ.α.

Επίσης, πέρα από την ενημέρωση σε εκπαιδευτικούς και μαθητές, θα πραγματοποιηθούν 13 ημερίδες και 3 συνέδρια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Το πιο σημαντικό όμως στοιχείο φαίνεται να είναι ότι μέσα από το πρόγραμμα θα παραχθούν κλιματολογικοί χάρτες, σε μεγάλη ανάλυση, για κάθε Περιφέρεια της χώρας, με χρήση κλιματικών μοντέλων έτσι ώστε να υπάρχουν στην Ελληνική Πολιτεία διαθέσιμες τέτοιες κλιματικές προβολές υψηλής – ή έστω καλής – χωρικής ανάλυσης, της τάξεως των 12 χιλιομέτρων. Αρχικά σε εθνικό επίπεδο και ακολούθως σε περιφεριακό, ώστε να είναι εφικτό να εκτιμηθεί η τρωτότητα των περιοχών στην κλιματική αλλαγή, με βάση αυτούς τους χάρτες

Επίσης στα πλαίσια του έργου προβλέπεται και η δημιουργία ενός ανοιχτού ηλεκτρονικού πληροφοριακού κόμβου, για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, με ελεύθερη η πρόσβαση.  Πάνω εκεί θα υπάρχουν εργαλεία και πληροφορίες για τη υποστήριξη της λήψης αποφάσεων. Ο κόμβος αυτός στοχεύει τόσο στην υποστήριξη των αποφάσεων όσο και στην ευαισθητοποίηση συγκεκριμένων ομάδων πολιτών με διάδοση καλών πρακτικών και πρόσβαση σε δεδομένα, τα οποία θα παραχθούν από το πρόγραμμα,

Σύμφωνα με την Πρόεδρο του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ), ο εθνικός κόμβος προσαρμογής για την κλιματική αλλαγή «θα είναι διαθέσιμος για το ευρύ κοινό με συνεχή τροφοδοσία πληροφοριών, για τους μηχανικούς, τους πολίτες, τους κατασκευαστές και όλους όσους εμπλέκονται στη λήψη αποφάσεων». Σκοπός είναι, σημείωσε, αυτός ο ηλεκτρονικός κόμβος να χρησιμοποιείται από το ευρύ κοινό και να τροφοδοτείται για ένα μεγάλο διάστημα ακόμα και μετά τη λήξη του προγράμματος, έτσι ώστε να μπορεί ο πολίτης να έχει πρόσβαση στην πληροφορία από τα κλιματικά μοντέλα που θα αναπτυχθούν αλλά και από τα σενάρια που θα υπάρχουν διαθέσιμα ως πληροφορία.

Ξεκίνησε ο Εθνικός Σχεδιασμός αλλά αργεί η πρόοδος και εφαρμογή

Η Ελλάδα ξεκίνησε τον εθνικό της σχεδιασμό, τον πρώτο κύκλο για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, τον Αύγουστο του 2016. Ανακοινώθηκε ο Εθνικός Σχεδιασμός και από τότε «τρέχουν» τα αντίστοιχα περιφερειακά σχέδια προσαρμογής. Αυτά δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη αλλά το ΥΠΕΝ ευελπιστεί – καθώς είναι ευθύνη των περιφερειών – να ολοκληρωθεί ο κύκλος μέσα στο 2019. Και από εκεί και πέρα να περάσει η χώρα σε τοπικά σχέδια δράσης.

Σύμφωνα με τις κοινοτικές κατευθύνσεις, το εθνικό σχέδιο προσαρμογής πρέπει να αξιολογηθεί και να αναθεωρηθεί μέσα σε 10 χρόνια – τα περιφερειακά σχέδια αναθεωρούνται κάθε επτά έτη. Σε αυτό το στάδιο θα βοηθήσει ως εργαλείο το νέο ερευνητικό πρόγραμμα και θα επεκταθεί και μετά την αναθεώρηση.

Συγκεκριμένα, στην ενίσχυση του 1^ου κύκλου  προσαρμογής, μέχρι το 2026, είναι οι παρακάτω συγκεκριμένες δράσεις:

• Ανάπτυξη των ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού όλων των αρχών που καλούνται να υλοποιήσουν τις δράσεις αυτές.
• Υλοποίηση των πιλοτικών δράσεων που ήδη προαναφέρθηκαν, θα τις δούμε και μετά.
• Δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού παρακολούθησης αξιολόγησης και επικαιροποίησης των δράσεων και πολιτικών της προσαρμογής.
• Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών.
• Η κινητοποίηση επίσης και παρακολούθηση συμπληρωματικών ευρωπαϊκών πόρων, είτε εθνικών είτε από άλλα εργαλεία της Κοινότητας.

Για την προετοιμασία για το 2^ο κύκλο, το LIGE Adapt GR θα συμμετέχει με δράσεις όπως

• η αξιολόγηση και αναθεώρηση της Εθνικής Στρατηγικής Προσαρμογής,
• οι προτάσεις για την αξιολόγηση των Περιφερειακών Σχεδίων Προσαρμογής
• ο καθορισμός προτεραιοτήτων (αιρεσιμότητα)

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πρόσφατο παρελθόν, κύκλοι της Κομισιόν είχαν αναφέρει ότι η Ελλάδα βρίσκεται στον σωστό δρόμο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

 

 

 

 

του Θοδωρή Καραουλάνη και της Μαρίνας Ξυπνητού

4 Απριλίου 2019