Η αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου αδειοδότησης των ΑΠΕ: Νομική ανάλυση και αποτίμηση.

Ψηφίστηκε προ ημερών στη Βουλή το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπό τον τίτλο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις». Στο παρόν κείμενο αναφορά γίνεται στις ρυθμίσεις που  αφορούν την αναμόρφωση του αδειοδοτικού πλαισίου για τις επενδύσεις στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Η ανάγκη κατηγοριοποίησης έργων και δραστηριοτήτων

Το πρώτο κεφάλαιο του νόμου αναδιατάσσει το πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων (τροποποιήσεις του ν.4014/2011). Με τις νομοθετικές διατάξεις του κεφαλαίου αυτού επέρχεται μια οριζόντια αναδιάρθρωση στην έως τώρα ισχύουσα διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, με κύριο στόχο την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών και την μείωση του χρόνου που απαιτείται για την αδειοδότηση επενδύσεων στη χώρα μας. Εμβληματική ρύθμιση αποτελεί η αύξηση της χρονικής διάρκειας των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ).  Από τη ψήφιση του νόμου και εφεξής, η χρονική διάρκεια μιας ΑΕΠΟ, ανεξαρτήτως της περαιτέρω κατηγοριοποίησης του έργου ή της δραστηριότητας, αυξάνεται από τα 10 στα 15 έτη. 

Το ΥΠΕΝ στοχεύει δικαιοπολιτικά στη δημιουργία ενός ασφαλούς επενδυτικού περιβάλλοντος, δημιουργώντας ένα ρυθμιστικό πλαίσιο εντός του οποίου δεν θα απαιτούνται, πλέον, επαναλαμβανόμενες διοικητικές διαδικασίες για τη λειτουργία ενός έργου. Ωστόσο, θα εδύνατο να διατυπωθεί η κριτική επισήμανση ότι μια τέτοια οριζόντια ρύθμιση, άνευ περαιτέρω κατηγοριοποίησης των έργων και δραστηριοτήτων, θα μπορούσε να  αποβεί προβληματική και αμφιβόλου συμβατότητας με την εκ του Συντάγματος και των ευρωπαϊκών κανονιστικών κειμένων  απορρέουσα υποχρέωση περιβαλλοντικής προστασίας ενόψει της δυναμικής και, ως εκ τούτου μεταβλητής, φύσης των αναγκών προστασίας του περιβάλλοντος. Η διατήρηση σε ισχύ μιας ΑΕΠΟ για έργα και δραστηριότητες που επιφέρουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις δεν μπορεί να κρίνεται σε δεδομένη χρονική στιγμή με ορίζοντα δεκαπενταετίας και δη ανεξαρτήτως της κατηγοριοποίησης του εκάστοτε έργου. 

Ορθότερη και συνεπέστερη με την ανάγκη περιβαλλοντικού ελέγχου και προστασίας θα ήταν ενδεχομένως μια ρύθμιση, δυνάμει της οποίας η ισχύς των Αποφάσεων Περιβαλλοντικών Όρων θα τελεί σε αναλογία με τις επιπτώσεις που φέρει κάθε δραστηριότητα τόσο στο ανθρωπογενές όσο και στο φυσικό περιβάλλον. Παραδείγματος χάριν τα εκ φύσεως φιλο-περιβαλλοντικά έργα και δραστηριότητες ΑΠΕ  που υπάγονται στην υποχρέωση περιβαλλοντικής αδειοδότησης (Ομάδα 10η της ΥΑ 1958/2012, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει), θα ήταν δυνατόν να λαμβάνουν Περιβαλλοντικούς Όρους 25-ετούς ισχύος (ισόχρονης δηλαδή διάρκειας με την Βεβαίωση  Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α), ώστε να μην υπόκεινται οι παραγωγοί στη διαδικασία υποχρεωτικής ανανέωσης των περιβαλλοντικών όρων κατά τη λειτουργία του έργου.  Αντιθέτως ρυπογόνες δραστηριότητες, όπως αυτές που αφορούν π.χ. τη διαχείριση βιομηχανικών λυμάτων  θα ήταν ορθότερο δικαιοπολιτικά να λαμβάνουν  μικρότερης  χρονικής ισχύος περιβαλλοντικούς όρους, ώστε το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα να επαναξιολογείται σε εύλογα χρονικά διαστήματα από τις αρμόδιες αρχές. 

Συμπερασματικά, ως προς την πρώτη ρύθμιση του νόμου, κριτικά επισημαίνουμε ότι παρόλο που προστέθηκε εδάφιο με το οποίο δίδεται η ευχέρεια στη διοίκηση να εκδίδει, κατόπιν ειδικής αιτιολογίας,  ΑΕΠΟ μικρότερης των 15 ετών, ισχύος,  την ανάγκη επαναξιολόγησης της ρύθμισης ώστε να τηρείται η απαιτούμενη αναλογικότητα και να επιτυγχάνεται με τον τρόπο αυτό ο διττός στόχος της προστασίας του περιβάλλοντος από τη μία, και της εμπέδωσης από την άλλη ενός σταθερού επενδυτικού περιβάλλοντος στη χώρα μας. Παράλληλα,  στο τελικώς ψηφισθέν νομοθετικό κείμενο περιλήφθηκε ως νομικοτεχνική βελτίωση η επέκταση της χρονικής διάρκειας των ΑΕΠΟ που βρίσκονται σε ισχύ, ως ορθώς είχε επισημανθεί κατά την αξιολόγηση του νομοσχεδίου στο στάδιο της διαβούλευσης.

Η ανάγκη διασφάλισης με νομικά ασφαλή τρόπο τήρησης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας

Τα επόμενα άρθρα του πρώτου κεφαλαίου του νόμου εισάγουν οριζόντιες παρεμβάσεις εκσυγχρονισμού του ν. 4014/2011, αφορώσες κυρίως την καθιέρωση αποκλειστικών (δεσμευτικών) προθεσμιών σε όλα τα στάδια και για όλες τις κατηγορίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης και την καθιέρωση των οιονεί θετικών γνωμοδοτήσεων για τις περιπτώσεις που η αρμόδια αρχή δεν γνωμοδότησε εντός της αποκλειστικής προθεσμίας. Δικαιοπολιτικά κατανοητή εξαίρεση στην ανωτέρω πρόβλεψη αποτελούν οι περιπτώσεις γνωμοδότησης στο πλαίσιο ειδικών νομοθεσιών, όπως λ.χ. της δασικής ή της αρχαιολογικής. Ενόψει του γεγονότος ότι οι γνωμοδοτήσεις επί των ανωτέρω θεμάτων είναι πλέον σημαντικές, στην περίπτωση που αντίστοιχες αρμόδιες υπηρεσίες δεν γνωμοδοτήσουν εντός της τεθείσας προθεσμίας, η περιβαλλοντική αρχή (το ΥΠΕΝ για έργα κατηγορίας Α1 και η κατά περίπτωση Αποκεντρωμένη Διοίκηση για έργα κατηγορίας Α2) συγκαλεί υποχρεωτικά ΚΕΣΠΑ ή ΠΕΣΠΑ προκειμένου να εκδοθεί η ΑΕΠΟ, παρά την απουσία των συγκεκριμένων γνωμοδοτήσεων. 

Κριτικά, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι ενώ αρχικώς το σκεπτικό μείωσης των χρόνων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έχει θετικό πρόσημο, καθώς όλες οι εκθέσεις των επίσημων φορέων (π.χ. ΣΕΒ) έχουν επισημάνει τις πολύ σημαντικές χρονικές καθυστερήσεις κατά τη διοικητική διαδικασία ελέγχου των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και ακόλουθης έκδοσης Περιβαλλοντικών Όρων, τούτη η χρονική σύντμηση που εισάγεται με το νόμο του ΥΠΕΝ ερευνητέον είναι κατά πόσο διασφαλίζει με αντικειμενικό και νομικά ασφαλή τρόπο την τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Αξίζει δε να επισημανθεί ότι οι εν λόγω ρυθμίσεις ταχύρρυθμης αδειοδότησης έτυχαν κριτικής και από την Ένωση Διοικητικών Δικαστών Ελλάδας με πρώτιστη προτεραιότητα την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος.

Το ζήτημα των ιδιωτών Πιστοποιημένων Αξιολογητών και Περιβαλλοντικών Ελεγκτών

Τέλος, σημαντική ρύθμιση κινούμενη στο πλαίσιο της φιλοσοφίας απλούστευσης και επιτάχυνσης των διοικητικών διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης, αποτελούν οι ρυθμίσεις του θεσμού των ιδιωτών Πιστοποιημένων Αξιολογητών ΜΠΕ και των Ιδιωτών Περιβαλλοντικών Ελεγκτών. Η προβλεπόμενη από τη σχετική διάταξη νόμου εμπλοκή ιδιωτών αξιολογητών στην άσκηση δημόσιας εξουσίας, δεν αποκλείεται να εγείρει προβλήματα νομικής φύσης και δη ζητήματα συνταγματικότητας και ασφάλειας δικαίου για την ελληνική έννομη τάξη, δεδομένου ότι η νομολογία ρητά χαρακτηρίζει το περιβάλλον ως αυτοτελώς προστατευόμενο αγαθό, ενώ και το Σύνταγμα ορίζει την προστασία και διαφύλαξη αυτού ως σαφή κρατική υποχρέωση.

Κατά τρόπο πανομοιότυπο, κίνδυνος υφίσταται, η ανάθεση των αρμοδιοτήτων σε ιδιώτες περιβαλλοντικούς ελεγκτές (που θα διενεργούν τις ενέργειες έκθεσης αυτοψίας, της έκθεσης ελέγχου και των πράξεων βεβαίωσης παράβασης, όπως αναφέρεται στο άρθρο 9 του συ νόμου) να προκαλέσει ερωτήματα συνταγματικότητας δίδοντας το έναυσμα άσκησης προσφυγών ενώπιον της ελληνικής δικαιοσύνης προς ακύρωση πράξεων που έχουν εκδοθεί κατ’ εφαρμογή των σχετικών διατάξεων.

Κλείνοντας τις επισημάνσεις μας για το εν λόγω κεφάλαιο που αφορά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, επισημαίνουμε ότι είναι ιδιαιτέρως σημαντική προσθήκη δια τροπολογίας που εντάχθηκε στο νομοσχέδιο και δίδει την εξουσιοδότηση στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας να ορίζει μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης της ζημίας που προκαλούν στο περιβάλλον οι επενδύσεις Α.Π.Ε. κατά το τέλος του κύκλου λειτουργίας τους. 

Η μεταρρύθμιση της αδειοδότησης δραστηριοτήτων Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α..

Προχωρώντας την ανάλυση του νέου νομοθετικού πλαισίου αδειοδότησης, αποτυπώνουμε κάτωθι τις κρίσιμες ρυθμίσεις του κεφαλαίου Β΄, με τις οποίες επέρχεται η ριζική μεταρρύθμιση της α΄ φάσης αδειοδότησης των δραστηριοτήτων Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α..

Κύρια ρύθμιση αποτελεί η αντικατάσταση της άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από την Βεβαίωση Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, η οποία θα έχει 25-ετή διάρκεια με δυνατότητα ισόχρονης παράτασης. Επιβεβλημένη δε, θεωρείται η εισαγόμενη καινοτομία της  ψηφιοποίησης της σχετικής διαδικασίας με στόχο την ταχύτερη αδειοδότηση και την μείωση της γραφειοκρατίας στο δημόσιο τομέα. Σύμφωνα με το νέο νομοθετικό πλαίσιο, ο εκάστοτε παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α, λαμβάνει από τον Φορέα Αδειοδότησης  τη  Βεβαίωση Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας κατόπιν ηλεκτρονικής αίτησης στο θεσπισθέν Ηλεκτρονικό Μητρώο Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. Με βάση τις εξουσιοδοτικές διατάξεις του νόμου ο Φορέας Αδειοδότησης πρόκειται να καθοριστεί με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μέχρι δε την έκδοση της σχετικής απόφασης ορίζεται ότι το ρόλο αυτό αναλαμβάνει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (Ρ.Α.Ε).

Οι αιτήσεις για τη λήψη βεβαίωσης δύνανται να υποβάλλονται εντός τριών (3), ορισμένων εκ του νόμου, αδειοδοτικών κύκλων  και συγκεκριμένα από την 1η έως τη 10η των μηνών Φεβρουαρίου, Ιουνίου, Οκτωβρίου. Ο νομοθέτης επιλέγει εν προκειμένω τη μείωση των αδειοδοτικών κύκλων από 4 σε 3 και εισάγει τη βασική προϋπόθεση εξέτασης των αιτήσεων επόμενου κύκλου μόνο στη περίπτωση που έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων του ίδιου κύκλου. Τα στοιχεία του παραδεκτού της αίτησης ορίζονται στην παρ. 3 του άρθρου 11. Στην παρ. 4 του  άρθρου 11, ρυθμίζονται τα σχετικά με την ανάρτηση της βεβαίωσης στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ και τις προθεσμίες για την άσκηση αντιρρήσεων επί της βεβαίωσης για όποιον έχει έννομο συμφέρον. Σημαντική παράμετρος αποτελεί η διάταξη που ορίζει ότι κατά το στάδιο υποβολής και ελέγχου των αντιρρήσεων συνεχίζει και δεσμεύεται ο φυσικός χώρος του έργου μέχρι και την ολοκλήρωση της διαδικασίας ελέγχου των αντιρρήσεων. 

Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, η βεβαίωση εκδίδεται το αργότερο εντός 20 ημερών από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων, και στην περίπτωση που έχουν υποβληθεί αντιρρήσεις, εντός 20 ημερών από το πέρας της προθεσμίας για την υποβολή απόψεων κατά των αντιρρήσεων εκ μέρους του αιτούντος. Κατά της Βεβαίωσης, καθώς και κατά της απόρριψης αίτησης χορήγησης βεβαίωσης, χωρεί αίτηση αναθεώρησης και εξακολουθεί να δεσμεύεται ο φυσικός χώρος του έργου μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξέτασής της. Σε περίπτωση οριστικής απόρριψης της αίτησης για έκδοση βεβαίωσης, νέα αίτηση με τα ίδια στοιχεία (θέση/έργο/τεχνολογία) επιτρέπεται να κατατεθεί από τον ίδιο αιτούντα μετά την παρέλευση δύο (2) κύκλων από τη γνωστοποίηση της απόρριψης της αίτησης (π.χ. υποβολή αίτησης στον κύκλο Φεβρουαρίου -απόρριψη αίτησης- υποβολή νέας αίτησης στον κύκλο Φεβρουαρίου του επόμενου έτους).

Επιπροσθέτως σημαντική κρίνεται η στόχευση των νομοθετικών ρυθμίσεων προς την κατεύθυνση της εν τέλει υλοποίησης των έργων για τα οποία εκδίδεται Βεβαίωση Παραγωγής. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα παρατηρηθούν στο μέλλον φαινόμενα λήψης αδειών από επενδυτές που δεν σκοπεύουν να προβούν στην υλοποίηση των έργων τους, το νέο νομοθετικό πλαίσιο εισάγει κρίσιμες - θα φανεί αν είναι και ανεπαρκείς - ρυθμίσεις προκειμένου να αντιμετωπίσει το υπαρκτό αυτό ζήτημα.

Συγκεκριμένα, για τις περιπτώσεις φ/β και αιολικών σταθμών η βεβαίωση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας λήγει αυτοδίκαια, χωρίς την απαίτηση διαπιστωτικής πράξης της Διοίκησης, με την ενημέρωση του γεωπληροφοριακού συστήματος της ΡΑΕ και την αποδέσμευση της έκτασης που είχε δηλωθεί ως θέση εγκατάστασης στις κάτωθι περιπτώσεις:

1. Αν παρέλθουν 6 μήνες από την έκδοση της Βεβαίωσης και ο κάτοχος δεν έχει εκκινήσει τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου (τα αποδεικτικά υποβολής των σχετικών αιτήσεων καταχωρούνται στο Ηλεκτρονικό Μητρώο). Αν ο σταθμός πρόκειται να εγκατασταθεί σε περιοχή εντός του δικτύου Natura, η ανωτέρω προθεσμία ανέρχεται σε 12 μήνες.
2. Αν παρέλθουν 36 μήνες από την έκδοση της Βεβαίωσης και ο κάτοχος δεν έχει αποδεχτεί την Οριστική Προσφορά Σύνδεσης και δεν έχει υποβάλει την προβλεπόμενη εγγυητική επιστολή. 
3. Αν παρέλθουν 30 μήνες από την έκδοση της Βεβαίωσης και ο κάτοχος δεν έχει καταθέσει αίτηση για χορήγηση οριστικής προσφοράς σύνδεσης συνοδευόμενη από ΑΕΠΟ και ο σταθμός πρόκειται να εγκατασταθεί εντός κορεσμένου δικτύου.

Η δυνατότητα παράτασης των ανωτέρω προθεσμιών ορίζεται στους 12 μήνες, στην περίπτωση που ο κάτοχος της βεβαίωσης δηλώσει στο Ηλεκτρονικό Μητρώο την πρόθεσή του να ολοκληρώσει το έργο και ταυτόχρονα να καταβάλει Τέλος Δέσμευσης Φυσικού Χώρου, ύψους 150€/MW μέγιστης ισχύος παραγωγής για κάθε μήνα της παράτασης. 

Ενισχυτικά δε της ανωτέρω προσπάθειας επιχειρείται μέσω του Άρθρου 15 η ρύθμιση του ζητήματος των περιπτώσεων εδαφικών επικαλύψεων και συγκρούσεων. Για τις περιπτώσεις εδαφικής επικάλυψης η ΡΑΕ αρχικώς θα ζητά από τους αιτούντες τη διευθέτηση του προβλήματος εντός συγκεκριμένης προθεσμίας. Σε περίπτωση αδυναμίας διευθέτησης, εισάγεται η έννοια της  συγκριτικής αξιολόγησης των αιτήσεων και των  στοιχείων αυτής.  

Το νομικό εργαλείο προστασίας των καλόπιστων επενδυτών που επιλέχθηκε από το ΥΠΕΝ  είναι αυτό της υποβολής αντιρρήσεων εντός 15μερης προθεσμίας, η οποία εκκινά από την επόμενη της ανάρτησης της περίληψης της αίτησης για λήψη Βεβαίωσης Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας στον ιστότοπο της ΡΑΕ. Το μέσο αυτό ενδέχεται να αποβεί εν πολλοίς ανεπαρκές, καθώς η υποβολή αντιρρήσεων ενέχει στοιχεία τυχαιότητας, ενόψει του ότι δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα γίνει άμεσα αντιληπτή η δέσμευση του χώρου από μη έχοντα το δικαίωμα. Ενδεχομένως ορθότερη δικαιοπολιτικά επιλογή για την επίλυση της προβληματικής κατάστασης των εδαφικών επικαλύψεων θα ήταν η σαφής νομοθετική πρόβλεψη ειδικής διαδικασίας ανάρτησης μισθωτηρίων ή τοπογραφικών σχεδιαγραμμάτων κατά το στάδιο υποβολής της αίτησης.

Οι μεταβατικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου

Σημαντικές για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς ενέργειας κρίνονται οι μεταβατικές ρυθμίσεις του σχ/ν που περιλαμβάνονται στα ‘Άρθρα 22-25. Συγκεκριμένα, στο ‘Άρθρο 22 ρυθμίζεται η μεταβατική περίοδος έκδοσης Βεβαίωσης Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας μέχρι και την πλήρη λειτουργία του Ηλεκτρονικού Μητρώου. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, από την έναρξη ισχύος του υπό ψήφιση νόμου ισχύει η πρόβλεψη για τους τρεις αδειοδοτικούς κύκλους. Η Βεβαίωση, ή η Βεβαίωση Ειδικών Έργων, χορηγείται από τη ΡΑΕ και δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της εντός τριάντα (30) και εξήντα (60) ημερών αντιστοίχως από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων, εφόσον δεν έχουν υποβληθεί αντιρρήσεις για το εν λόγω έργο. 

Το ‘Άρθρο 23 ρυθμίζει τα εκκρεμή, κατά την έναρξη ισχύος του νόμου, αιτήματα για χορήγηση Άδειας Παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν υποβληθεί στη ΡΑΕ έως και τον κύκλο υποβολής αιτήσεων του Ιουνίου του 2018. Στο άρθρο 24 ρυθμίζονται ζητήματα σχετικά με τα εκκρεμή, κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος, αιτήματα, που έχουν υποβληθεί στη ΡΑΕ από τον κύκλο υποβολής αιτήσεων του Σεπτεμβρίου του 2018 και έπειτα, η εξέταση των οποίων θα λάβει χώρα με τις προβλέψεις του νέου νομοθετικού πλαισίου.

Τέλος, το ‘Άρθρο 25 ρυθμίζει τα ζητήματα που αφορούν τις υφιστάμενες άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ορίζοντας ότι : 

1. Άδειες Παραγωγής εν ισχύ κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου καταλαμβάνονται από τις διατάξεις αυτού. 

2. Οι κάτοχοι Αδειών Παραγωγής με αρχική διάρκεια ισχύος δεκαπέντε (15) έτη, οι οποίες δεν έχουν ανακληθεί ή δεν έχουν παύσει αυτοδικαίως να ισχύουν, λόγω μη καταβολής του τέλους διατήρησης δικαιώματος κατοχής άδειας παραγωγής, δύνανται να υποβάλουν μέσα σ΄ ένα μήνα από την έναρξη ισχύος του εν λόγω νόμου, αίτημα παράτασης δέκα (10) ετών στην ΡΑΕ και να υπαχθούν στις διατάξεις του ψηφισθησομένου νόμου.

3. Οι κάτοχοι Αδειών Παραγωγής οφείλουν να περιορίσουν τα πολύγωνα τους, προς τήρηση του περιορισμού (γ) της παρ. 1 του άρθρου 13 εντός δώδεκα (12) μηνών από την έναρξη ισχύος του ψηφισθησομένου νόμου. Σε αντίθετη περίπτωση, η ΡΑΕ θα προβεί  σε ανάκληση των σχετικών αδειών παραγωγής.

Ρυθμίσεις για τους Φωτοβολταϊκούς Σταθμούς

Τέλος, ιδιαίτερου σχολιασμού, λόγω και του μεγάλου επενδυτικού ενδιαφέροντος, τυγχάνουν οι ρυθμίσεις που αφορούν την αδειοδότηση, εγκατάσταση και λειτουργία φωτοβολταϊκών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αρχικώς, σημαντικότατη και θετική κρίνεται η ρύθμιση του ‘Άρθρου 126, σύμφωνα με το οποίο αυξάνεται  το όριο απαλλαγής από την υποχρέωση λήψης περιβαλλοντικών όρων από τα 0,5 MWp στο 1 MWp με την ταυτόχρονη κατάργηση της  ρύθμισης που όριζε ως προϋπόθεση την λήψη περιβαλλοντικών όρων (ΕΠΟ) για σταθμούς που γειτνιάζουν σε απόσταση μικρότερης των 150 μέτρων, με σταθμό ΑΠΕ της ίδιας τεχνολογίας, με την προϋπόθεση ότι  η αθροιστική ισχύς αυτών  δεν  θα υπερβαίνει το 1ΜWp. Περαιτέρω, το ψηφισθέν νομοσχέδιο εμπεριέχει διατάξεις παράτασης προθεσμιών που έρχονται να συμπληρώσουν τις ρυθμίσεις της από την 20.03.2020 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου. 

Συγκεκριμένα, με το άρθρο 122 παρατείνεται για διάστημα  4 μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου: 

1. Η ισχύς των αδειών εγκατάστασης και των οριστικών προσφορών σύνδεσης οι οποίες θα έληγαν στο διάστημα μεταξύ 1ης Ιανουαρίου 2020 – 31ης Δεκεμβρίου 2021.

2. Οι προθεσμίες για τη θέση σε δοκιμαστική λειτουργία των σταθμών Α.Π.Ε. που επιλέγονται μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών, όπου τίθεται ως χρονικό όριο για τη θέση αυτών σε λειτουργία το διάστημα μεταξύ της  1ης Ιανουαρίου 2020 – 31ης Δεκεμβρίου 2021.

3. Η ημερομηνία εφαρμογής των νέων τιμών αναφοράς για έργα και δραστηριότητες εκτός διαγωνιστικών διαδικασιών ώστε έαν ο επόμενος διαγωνισμός πραγματοποιηθεί αρχές Ιουλίου η σημερινή τιμή αναφοράς θα ισχύει μέχρι και τις αρχές Νοεμβρίου.

Οφείλουμε, επίσης να σταθούμε στη ρύθμιση του ‘Άρθρου 123 σύμφωνα με το οποίο αυξάνεται η τιμή αποζημίωσης για τα παλιά αγροτικά φωτοβολταϊκά. Η προσαύξηση ορίζεται στο 15% των τιμών που ορίζονται στον ν. 4524/2014 με όριο τη μη υπέρβαση της αντίστοιχης τιμής αποζημίωσης που ίσχυε την 1η Ιανουαρίου του 2014. 

Σημαντική, επίσης κρίνεται η ρύθμιση του άρθρου 128, σύμφωνα με την οποία καταργείται η κατ’ εξαίρεση δυνατότητα εγκατάστασης φ/β σταθμών σε γαίες υψηλής παραγωγικότητας εφόσον αυτές γειτνιάζουν με εθνικές, επαρχιακές και δημοτικές οδούς ή βρίσκονται σε απόσταση 200 μέτρων  από τους άξονες των εθνικών, επαρχιακών και 150 μέτρων  δημοτικών οδών. Από τον ανωτέρω περιορισμό στη δυνατότητα εγκατάστασης εξαιρούνται οι φ/β σταθμοί για τους οποίους έχουν χορηγηθεί δεσμευτικές προσφορές όρων σύνδεσης προ της 3ης Δεκεμβρίου 2019 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 4643/2019).

Τέλος, το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για τις περιοχές Natura 2000 (‘Άρθρο 44) εισάγει σημαίνουσες διαφοροποιήσεις στη δυνατότητα εγκατάστασης σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από  Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α., εντός των περιοχών αυτών. Ακροθιγώς με βάση τις ρυθμίσεις, η εγκατάσταση σταθμών Α.Π.Ε. επιτρέπεται στις ζώνες διαχείρισης οικοτόπων και ειδών στις ζώνες βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων.  Σημειώνεται δε, ότι η εν λόγω ρύθμιση έτυχε ισχυρής κριτικής τόσο από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις όσο και από την Ένωση Διοικητικών Δικαστών, καθώς, σύμφωνα με τις διατυπωθείσες απόψεις η εν τοις πράγμασι επανοριοθέτηση των επιτρεπτών χρήσεων στις περιοχές Natura αντίκειται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία και θέτει σε κίνδυνο την προστασία του περιβάλλοντος. 

Καταληκτικές Επισημάνσεις

Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο αδειοδότησης μεταρρυθμίζει δραστικά και ουσιαστικά το πλαίσιο για τις επενδύσεις Α.Π.Ε., με κύρια και όλως επιδοκιμαστέα στόχευση την απλούστευση των διαδικασιών και την επίλυση των ζητημάτων χρόνιων καθυστερήσεων που είχαν εντοπιστεί στο προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο και αποτέλεσαν σε πολλές περιπτώσεις τροχοπέδη στον ταχέως αναπτυσσόμενο επενδυτικό χώρο των Α.Π.Ε.

Χωρούν ωστόσο κριτικές επισημάνσεις στη δικαιοπολιτική επιλογή τυποποίησης των σχετικών αδειοδοτικών διαδικασιών, καθώς δεν θα πρέπει να τεθεί υπό διακινδύνευση η συνταγματικώς κατοχυρωμένη υποχρέωση της Πολιτείας  να προστατεύει το περιβάλλον. 

Καταλήγοντας, παρά τις σημειακές αδυναμίες ή ελλείψεις του εν  λόγω νόμου, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο αναμένεται να δράσει διευκολυντικά για την περαιτέρω προώθηση των μορφών Ανανεώσιμων Πηγών Ενεργείας ως την κύρια μορφή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

 

Επιμέλεια: Δικηγορική Εταιρεία «Μεταξάς & Συνεργάτες – Δικηγόροι & Νομικοί Σύμβουλοι» (www.metaxaslaw.gr)

 

 

11 Μαϊου 2020

Energypress