Χάρης Δούκας: Οι αγορές πετρελαίου και αερίου θα παραμείνουν ασταθείς

«Η ελληνική βιομηχανία έχει πλέον ανάγκη για μία νέα προσέγγιση μετασχηματισμού της» επισημαίνει στο powergame.gr ο Χάρης Δούκας, Αν. Καθηγητής Ενεργειακής Πολιτικής Σχολής  Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Σχετικά με την αύξηση του κόστους παραγωγής εξαιτίας  της ενεργειακής κρίσης, τονίζει ότι θα συνεχίσουν να αποτελούν ευθεία απειλή για την ευρωπαϊκή βιομηχανία για καιρό ακόμα οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου, καθώς οι αγορές πετρελαίου και αερίου θα παραμείνουν ασταθείς. 

• Σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, το γ’ τρίμηνο του 2022 στην Ελλάδα παρουσιάζεται βελτίωση του δείκτη κύκλου εργασιών της βιομηχανίας 36,4% έναντι 22,5% στην ΕΕ. Τι σημαίνει αυτό για την χώρα μας; 

Σίγουρα αυτό οφείλεται στο ότι όλη η Ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε το 2021-2022 πολύ περισσότερο από την ευρωπαϊκή. Αυτό υποδηλώνει επίσης ότι η ελληνική βιομηχανία (δεν έχει βέβαια τις πολλές μεγάλες επιχειρήσεις της δυτικής Ευρώπης) άντεξε τις πιέσεις. 

Όμως, τα στοιχεία ενός οποιουδήποτε τριμήνου δεν είναι αρκετά για να οδηγήσουν σε γενικά συμπεράσματα. Για να εξαχθούν σχετικά ασφαλή συμπεράσματα, θα πρέπει να εξετασθούν αλλαγές και τάσεις σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.

Και οι γενικές τάσεις δείχνουν πως η ελληνική βιομηχανία έχει πλέον ανάγκη για μία νέα προσέγγιση μετασχηματισμού της. Αυτό αποτυπώνεται και στην κοινή επιστολή προς τον πρωθυπουργό, που υπογράφουν οι επικεφαλής των βιομηχανικών οργανώσεων της χώρας, (ΣΕΒ, ΣΒΕ, ΕΒΙΚΕΝ, Ελληνική Παραγωγή, ΣΒΑΠ, ΣΒΘΣΕ, ΣΘΕΒ, ΣΕΒΠΔΕ, ΣΒΣΕ), ζητώντας τη λήψη μέτρων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους, ώστε να διαφυλαχθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

• Η αύξηση του κόστους παραγωγής εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης μέχρι πότε εκτιμάτε ότι θα δημιουργεί πρόβλημα στις βιομηχανίες; 

Οι πολύ υψηλές τιμές του φυσικού αερίου βρίσκονται στο επίκεντρο της τρέχουσας κρίσης και θα συνεχίσουν να αποτελούν ευθεία απειλή για την ευρωπαϊκή βιομηχανία για καιρό ακόμα, καθώς οι αγορές πετρελαίου και αερίου θα παραμείνουν ασταθείς. 

Μπορεί προς ώρας η πίεση να φαίνεται πως αντιμετωπίζεται εν μέρει χάρη στην επείγουσα βοήθεια των κυβερνήσεων, όμως η συνεχιζόμενη έκθεση στο υψηλό ενεργειακό κόστος θέτει ευρύτερες προκλήσεις για την ανταγωνιστικότητά τους.

Για δεκαετίες, το επιχειρηματικό μοντέλο πολλών ευρωπαϊκών βιομηχανιών βασίστηκε στη διαθεσιμότητα άφθονων και φθηνών προμηθειών ρωσικής ενέργειας. Αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο γκρεμίστηκε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Και δεν επιστρέφει. Για αυτό, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται το πρόβλημα ως παροδικό ή περιστασιακό. 

• Χρειάζεται συνεπώς και ευρωπαϊκή απάντηση στο πρόβλημα, για να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του; 

Ακριβώς. Χρειάζονται ολοκληρωμένες πολιτικές πράσινου μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, όπως ήδη εφαρμόζονται σε άλλες περιοχές του πλανήτη.

Η πολλαπλή στήριξη εγχώριων εταιριών για να γίνουν πρωτοπόρες στις τεχνολογίες, τα υλικά και τις υπηρεσίες που απαιτεί ο πράσινος μετασχηματισμός της παγκόσμιας οικονομίας είναι ο στόχος της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Με την εφαρμογή του αμερικάνικου «Inflation Reduction Act», προγράμματος ύψους 400 δισ. δολάρια, η Αμερική έχει στόχο να αντιμετωπίσει τον κινεζικό προστατευτισμό, επαναπατρίζοντας επιχειρήσεις και αλυσίδες αξίας από την Κίνα στην Αμερική, ώστε να οδηγήσει την επόμενη γενιά της «πράσινης» βιομηχανικής παραγωγής. Το ίδιο κάνει η Κίνα, παρόμοιο πρόγραμμα έχει ανακοινώσει και η Κορέα. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει αργήσει χαρακτηριστικά σε αυτόν τον τομέα. Πρέπει πλέον γρήγορα να προχωρήσει στον σχεδιασμό και στην υιοθέτηση αντίστοιχου προγράμματος, για να μην μείνουν πίσω από τις εξελίξεις της πράσινης μετάβασης οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες. 

Το γαλλογερμανικό δίδυμο, μετά την πρόσφατη συνάντηση στο Παρίσι του Γάλλου Προέδρου Μακρόν και του Γερμανού Καγκελάριου Σολτς, έβαλε στην 1ηγραμμή την ανάγκη μιας ευρωπαϊκής πολιτικής απάντησης για την «πράσινη» ανασυγκρότηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.  Μία πρωτοβουλία «Κατασκευάζεται στην Ευρώπη» (Made in Europe)   είναι σε πλήρη εξέλιξη. Μάλιστα η ευρωπαϊκή συμμαχία Made in Europe’ ηλιακών φωτοβολταϊκών ανακοινώθηκε ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο, από τον Κομισάριο εσωτερικής αγοράς Thierry Breton, για να αντιμετωπιστεί το «πράσινο παράδοξο», το Πεκίνο να ελέγχει επί του παρόντος το 80% της παγκόσμιας ικανότητας παραγωγής φωτοβολταϊκών.

Ανοικτό παραμένει το ενδεχόμενο δημιουργίας νέου Ταμείου προς αυτή την κατεύθυνση.

• Ποιες είναι οι νέες πηγές ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που χρειάζεται να ακολουθήσουμε στον τομέα της Βιομηχανίας, με βάση επιτυχημένα παραδείγματα βιομηχανικής πολιτικών άλλων χωρών; 

Η προσοχή στρέφεται όλο και περισσότερο στο δυναμικό της βιομηχανίας χαμηλών εκπομπών. Αυτό σημαίνει αυξημένη ζήτηση για τεχνολογίες καθαρής ενέργειας — όπως ηλεκτρικά οχήματα, ηλιακοί συλλέκτες και ανεμογεννήτριες — και για βασικά υλικά όπως ο χάλυβας, το αλουμίνιο και το τσιμέντο, που μπορούν να παραχθούν με σημαντικά χαμηλότερες εκπομπές από ό,τι σήμερα.

Η Ευρώπη έχει αποδείξει ότι μπορεί να καταστεί παγκόσμιος ηγέτης στις καθαρές τεχνολογίες (όπως με την υπεράκτια αιολική ενέργεια). Τώρα πρέπει να γίνει πολύ ισχυρότερη σε τομείς όπως οι μπαταρίες, τα ηλεκτρικά οχήματα, οι ηλεκτρολυτικές κυψέλες για υδρογόνο, οι αντλίες θερμότητας. Επίσης, οι μεταφορές μεγάλων αποστάσεων και η βαριά βιομηχανία, όπου απαιτείται περισσότερη προσπάθεια για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιλογών χαμηλών εκπομπών, είναι πεδίο δόξης λαμπρό για ευρωπαϊκή έρευνα και καινοτομία.

• Στελέχη της βιομηχανίας αναφέρουν ότι υπάρχει έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στον τομέα. Πώς κατά τη γνώμη σας μπορεί να αντιμετωπιστεί; 

Αυτό αποτελεί μια πραγματικότητα και αφορά ιδιαίτερα πολλούς τομείς στην Ελλάδα. 

Σχετικές έρευνες σημειώνουν ότι μέχρι το 2030, κοντά στο 40% όλων των εργαζομένων στις αναπτυγμένες χώρες ίσως χρειαστεί να αποκτήσουν νέες δεξιότητες (reskilling) ή τουλάχιστον να αναβαθμίσουν τις υπάρχουσες δεξιότητές τους σημαντικά(upskilling).Αντίστοιχη έρευνα από το World Economic Forum αποκαλύπτει ότι το 50% όλων των εργαζομένων θα χρειαστεί να αποκτήσει νέες δεξιότητες μέχρι το 2025.Σίγουρα λοιπόν το μέλλον της εργασίας απαιτεί reskilling και upskilling.

Ειδικά στην χώρα μας, γνωρίζουμε ότι στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και των ψηφιακών τεχνολογιών υπάρχει ήδη σημαντική έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού.

Η λύση δίνεται με πολιτική διορατικότητα, με συνεργασίες όλων των σχετικών φορέων και με επενδύσεις στην παιδεία και στα προγράμματα δια βίου μάθησης. Η Ελλάδα έχει ένα ευρύ δίκτυο ερευνητικών / πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και κέντρων καινοτομίας πολύ υψηλού επιπέδου, που μπορούν να αξιοποιηθούν κατάλληλα σε αυτή την κατεύθυνση για να στηρίξουν την επόμενη γενιά της «πράσινης» ευρωπαϊκής βιομηχανίας, αντί να επιδοτείται η επιβίωσή της.

(της Δάφνης Γρηγοριάδη, powergame.gr)