Green Tank: Πόσο δίκαιο είναι το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης;

Τις δυνατότητες για μία πιο δίκαιη κατανομή των πόρων του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ-27 αναδεικνύει νέα έκθεση της δεξαμενής σκέψης για το περιβάλλον, The Green Tank.

Παρά την πρόσφατη αύξηση του μεγέθους του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης από €7,5 δις σε €40 δις, η κατανομή των κονδυλίων παραμένει άδικη. Κι αυτό διότι κατανέμει το μεγαλύτερο μερίδιο των πόρων στα κράτη μέλη που είτε δεν συμμορφώνονται με τον ευρωπαϊκό στόχο της κλιματικής ουδετερότητας του 2050, είτε δεν έχουν δεσμευτεί σε εμπροσθοβαρή απολιγνιτοποίηση, είτε και τα δύο. Το αποτέλεσμα είναι οι πόροι που απομένουν για τα κράτη μέλη με πραγματικά φιλόδοξες δεσμεύσεις να είναι σημαντικά λιγότεροι.

Αιτία αυτής της αδικίας είναι η επιλογή των κριτηρίων κατανομής, τα οποία δεν λαμβάνουν υπόψη ούτε το μέγεθος της πρόκλησης αλλά ούτε και τον επείγοντα χαρακτήρα της της μετάβασης, ειδικά στις λιγνιτικές περιφέρειες.

Για να αντιμετωπιστεί αυτή η αδικία, στο πλαίσιο της επεξεργασίας στις Επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατατέθηκαν πολλές τροπολογίες των κριτηρίων κατανομής από Ευρωβουλευτές πολλών πολιτικών ομάδων από διάφορες Επιτροπές. Καθώς οι διαπραγματεύσεις για τον κανονισμό του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης εισέρχονται στην πιο κρίσιμη φάση τους, είναι σημαντικό αλλά και επίκαιρο να αναλυθεί η επίδραση των τροπολογιών αυτών στην κατανομή των πόρων μεταξύ των 27 κρατών μελών.

Η ανάλυση που παρουσιάζεται στην έκθεση του Green Tank με τίτλο «Προς μία πιο δίκαιη κατανομή του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης» πραγματοποιήθηκε με την χρήση ενός εργαλείου προσομοίωσης, που διαμορφώθηκε βάσει της μεθοδολογίας που περιγράφεται στην πρόταση του Κανονισμού. Το εργαλείο εφαρμόστηκε ώστε να αναλυθεί η ποσοτική επίδραση πέντε κομβικών τροπολογιών που κατατέθηκαν από ευρωβουλευτές και αυτή να συγκριθεί με την πρόσφατα αναθεωρημένη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι:

1.      Η αύξηση του συντελεστή βαρύτητας του κριτηρίου για την απασχόληση στην εξόρυξη λιγνίτη και λιθάνθρακα επιδεινώνει την αδικία στην κατανομή των πόρων.

2.      Η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του κριτηρίου για την απασχόληση στην εξόρυξης λιγνίτη και λιθάνθρακα, ώστε να περιλαμβάνει και τους εργαζόμενους στις μονάδες καύσης, καθιστά την κατανομή πιο δίκαιη καθώς αυξάνει το συνολικό ποσό που λαμβάνουν τα κράτη μέλη με τις πιο φιλόδοξες δεσμεύσεις απολιγνιτοποίησης.

3.      Η αύξηση του συντελεστή διόρθωσης με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΕ μεταφέρει πόρους από τα οικονομικά ισχυρότερα προς τα οικονομικά πιο αδύναμα κράτη μέλη.

4.      Η προσθήκη ενός νέου κριτηρίου για την ανεργία στις λιγνιτικές περιφέρειες αυξάνει το μερίδιο των κρατών μελών με τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Κροατία, ενώ η Γερμανία, η Τσεχία και η Ρουμανία λαμβάνουν λιγότερους πόρους σε σύγκριση με την αναθεωρημένη πρόταση της Επιτροπής. Η προσθήκη αυτού του κριτηρίου δεν επηρεάζει την Πολωνία και τα έξι κράτη μέλη για τα οποία ενεργοποιείται η διόρθωση της ελάχιστης έντασης της ενίσχυσης (BE, DK, FR, LU, AT, SE).

5.       Η προσθήκη ενός νέου κριτηρίου για την ταχύτητα μετάβασης καθιστά την κατανομή των πόρων πιο δίκαιη, καθώς αυξάνει το συνολικό ποσό που λαμβάνουν τα 13 πιο φιλόδοξα κράτη μέλη κατά €1,4 δις, ενώ μειώνει τα ποσά που δεσμεύονται για τα επτά λιγότερο φιλόδοξα κράτη μέλη κατά €1,1 δις.

«Μία πιο δίκαιη κατανομή των πόρων του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, η οποία δίνει προτεραιότητα στις λιγνιτικές εκείνες περιφέρειες που έχουν τις πιο σημαντικές και περισσότερο επείγουσες ανάγκες μετάβασης, είναι απολύτως εφικτή και μπορεί να επιτευχθεί με ποικίλους τρόπους. Οι συμμετέχοντες στις αποφάσεις σε επίπεδο Συμβουλίου, Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πόροι του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης θα διοχετευτούν μόνο σε πραγματικά βιώσιμες επενδύσεις, οι οποίες θα κατανεμηθούν με δίκαιο τρόπο, επιβραβεύοντας τα πιο φιλόδοξα κράτη μέλη, που δεσμεύονται σε ταχεία απεξάρτηση από τον λιγνίτη και τον λιθάνθρακα”, δήλωσε ο Νίκος Μάντζαρης, αναλυτής πολιτικής στο Green Tank και συντάκτης της έκθεσης.

Σημειώσεις προς συντάκτες

·       Μπορείτε να διαβάσετε την πλήρη έκθεση του Green Tank με τίτλο «Προς μία πιο δίκαιη κατανομή του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης» στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://thegreentank.gr/wp-content/uploads/2020/07/202007_TheGreenTank_MoreJustJTF_EL.pdf

·       Μόνο η προσθήκη του κριτηρίου της ανεργίας των λιγνιτικών περιφερειών με συντελεστή βαρύτητας 10% μπορεί να αυξήσει την ενίσχυση της Ελλάδας κατά €540 εκ. σε σχέση με το ποσό των €1,724 δις που δίνει στην Ελλάδα η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ). Μόνο η προσθήκη του κριτηρίου της ταχύτητας μετάβασης με συντελεστή βαρύτητας 10% μπορεί να αυξήσει την ενίσχυση της Ελλάδας κατά €725 εκ. σε σχέση με την πρόταση της ΕΕ. Ακόμα μεγαλύτερες ενισχύσεις μπορούν να επιτευχθούν για την Ελλάδα με συνδυασμό κριτηρίων.

Στοιχεία επικοινωνίας: Ιόλη Χριστοπούλου, The Green Tank, 210-7233384; 6937-935031

3 Ιουλίου 2020

Green Tank