Η χρηματοδότηση που συνδέεται με τη βιωσιμότητα (sustainability) και τα κριτήρια ESG (Environmental, Social, Governance) αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Πολλές βιομηχανίες έχουν εκδώσει τέτοιους τίτλους, από την βιομηχανία της μόδας μέχρι φαρμακευτικές. Υπήρξαν 42 εκδόσεις στις ΗΠΑ το 2021, συνολικού ύψους περίπου 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με την πλατφόρμα χρηματοοικονομικών συναλλαγών Dealogic. Αυτοί οι αριθμοί είναι πολλαπλάσιοι, συγκρινόμενοι με τις μόλις τρεις εκδόσεις το 2020, που αντιπροσώπευαν περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια. Η S&P Global εκτιμά ότι η παγκόσμια έκδοση τίτλων βιωσιμότητας έχει ξεπεράσει τα 800 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022.
Ειδικά στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα δάνεια αυτά «αρέσουν πολύ», επειδή μπορούν τα χρήματα να επενδυθούν με μεγαλύτερη ελευθερία από άλλες περιπτώσεις, δήλωσε πρόσφατα επικεφαλής αναλυτής στην εταιρία αξιολόγησης S&P Global Ratings. Για παράδειγμα, σε αντίθεση με τα πράσινα ομόλογα, οι εταιρίες μπορούν να αξιοποιήσουν τα χρήματα από τους τίτλους αυτούς για χρηματοδότηση διαφόρων δραστηριοτήτων, και όχι μόνο για έργα περιβαλλοντικά και κλιματικά φιλικά.
Μάλιστα, υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα εταιριών, όπως η Diversified Energy, η οποία προχώρησε σε χρηματοδοτήσεις που συνδέονται με τα ESG, δηλώνοντας ότι θα χρησιμοποιήσουν τα έσοδα των χρεογράφων για γενικούς εταιρικούς σκοπούς και για την αποπληρωμή προηγούμενων δανείων. Υπήρξαν μάλιστα δημοσιεύματα που υπογράμμιζαν το πρόβλημα της μέτρησης της επίτευξης των στόχων που έχει δεσμευτεί η εταιρία. Για παράδειγμα, διατυπώθηκαν προβληματισμοί σχετικά με τον τρόπο που θα μετρηθεί η μείωση των εκπομπών μεθανίου που η Diversified Energy δεσμεύτηκε, καθώς δεν είναι σαφές το σενάριο αναφοράς, δηλαδή ποιες είναι οι πραγματικές εκπομπές μεθανίου της εταιρίας.
Η Tamarack Valley Energy, μια παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου με έδρα το Κάλγκαρι της Αλμπέρτα, πούλησε χρεόγραφα αξίας 150 εκατομμυρίων δολαρίων τον Φεβρουάριο 2022, που συνδέονται με μείωση της έντασης των εκπομπών κατά 40% έως το 2025 στις λειτουργίες και τις ενεργειακές της χρήσεις. Εάν αποτύχει, η καναδική εταιρία θα δει το επιτόκιο να αυξάνεται κατά 75 μονάδες βάσης. Όμως, από σχετικά δημοσιεύματα υπήρξε η εξής παρατήρηση. Η εταιρία είχε ήδη αποφασίσει να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές πριν την έκδοση των χρεογράφων, με μια μεγάλη επένδυση που αφορούσε στην εξοικονόμηση αερίου σε ορισμένες από τις εγκαταστάσεις της.
Το πρόβλημα όμως δεν αφορά μία συγκεκριμένη εταιρία, αλλά είναι ευρύτερο. Υπάρχει προβληματισμός για τον τρόπο που οι τίτλοι αυτοί συνδέονται πραγματικά με τη βιωσιμότητα, και τον τρόπο που συμπεριλαμβάνουν επί της ουσίας τους στόχους ESG. Υπάρχει δηλαδή η ανησυχία πως οι στόχοι αυτοί, όπως τίθενται από τις εταιρίες, δεν δημιουργούν ουσιαστικές δεσμεύσεις. Για παράδειγμα, τίθεται στόχος μείωσης της έντασης των εκπομπών, ως ποσοστό της συνολικής παραγόμενης ενέργειας. Όμως, αυτός ο στόχος μείωσης (έστω κατά 50%) μπορεί να αφορά στο 2040 ή στο 2050, χωρίς ενδιάμεσους στόχους και συγκεκριμένο οδικό χάρτη. Αυτή η «ασάφεια» είναι ένας ακόμα λόγος που «αρέσουν» αυτοί οι τίτλοι στη βιομηχανία πετρελαίου και αερίου.
Ορισμένοι αναλυτές μάλιστα υποστηρίζουν πως, λόγω αυτών των γκρίζων και κενών σημείων, αυτές οι χρηματοδοτήσεις / δάνεια πρέπει να παγώσουν. Σίγουρα δεν είναι αυτή η καλύτερη λύση. Δεν είναι όμως λογικό εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου να αναζητούν δάνεια ESG, και τελικά να χρηματοδοτούνται, δεσμευόμενες για περικοπές εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μετά από 2 δεκαετίες.
Θα μπορούσε η χρηματοοικονομική δομή για αυτές τις χρηματοδοτήσεις να ενθαρρύνει τις εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου να θέτουν όχι απλώς μακροπρόθεσμους, φιλόδοξους στόχους για το κλίμα, αλλά και εφαρμόσιμους οδικούς χάρτες προς υλοποίηση. Να μην εναπόκειται δηλαδή στη βιομηχανία να αποδείξει ότι είναι σε θέση να τηρήσει έναν υψηλό στόχο, αλλά να δεσμεύεται και για τον τρόπο επίτευξής του. Επιπλέον, θα μπορούσαν να τίθενται σημαντικές κυρώσεις εάν οι (ενδιάμεσοι) στόχοι δεν επιτυγχάνονται, και οι οδικοί χάρτες δεν ακολουθούνται.
Όπως αναλύουμε σε σχετικά ερευνητικά προγράμματα, σαν το IAM COMPACT (https://www.iam-compact.eu/), η εφικτότητα των μακροχρόνιων εθνικών κλιματικών στόχων αξιολογείται αυστηρά ως προς την εύρεση ρεαλιστικών και εφαρμόσιμων οδικών χαρτών—γιατί όχι, λοιπόν, και των εταιρικών; Η αναδυόμενη αγορά ESG μπορεί να θέσει σταθερά πρότυπα και κυρώσεις για χαμένους στόχους, ώστε να διασφαλίσει τη διαφάνεια και τη αξιοπιστία της. Είναι βασική προϋπόθεση για την ίδια της την βιωσιμότητα.
Χάρης Δούκας, Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΜΠ.
