Γιατί το COP28 δεν ήταν το τελευταίο COP

Εντέλει αυτό το COP που μόλις βιώσαμε, δεν ήταν το τελευταίο COP. 

Προσωπικά πίστευα ότι έπρεπε να ήταν το τελευταίο, γιατί απλά δεν υπάρχουν χρονικά περιθώρια για αναβολή (για μια ακόμη χρονιά) λήψης της μόνης απόφασης που θα ήταν η αρχή της αντεπίθεσης για αποκατάσταση του κλίματος και ταυτόχρονα η αρχή του άμεσου τέλους των ορυκτών καυσίμων.

Δυστυχώς, όμως, για μια ακόμη χρονιά το πανίσχυρο πετρελαϊκό λόμπυ που στο COP28 εκπροσωπήθηκε από αριθμό ρεκόρ, 2.400 ατόμων, εκ των οποίων μάλιστα οι τουλάχιστον 160 ήταν δημόσια καταγεγραμμένοι αρνητές της ύπαρξης κλιματικής κρίσης, πέρασε μια από τις γραμμές του.

Και λέω μια, γιατί τα ακριβοπληρωμένα κορυφαία επιτελεία των συμβούλων επικοινωνίας του λόμπυ των ορυκτών καυσίμων είχαν προετοιμάσει όλα τα σχέδια τους καλά από πριν. Από το Plan A μέχρι το Plan Z.

Δεν χρειάστηκε φυσικά να φτάσουν στο Ζ παρά την πρωτοφανή «πατάτα» του Προέδρου της διάσκεψης για το κλίμα, να ομολογήσει δημόσια στο BBC ότι δεν πιστεύει ότι υπάρχει επιστήμη που να συνδέει την άνοδο της θερμοκρασίας με τη χρήση ορυκτών καυσίμων, κι πως αν περιορίσουμε τα ορυκτά καύσιμα θα επιτρέψουμε στις σπηλιές.

Κι όμως παρά το λάθος καταλήξαμε στο «Transition away from fossil fuels». Προσωπικά πιστεύω πως η λύση που δόθηκε, το «Transition away from fossil fuels», ήταν το Plan C, στο οπλοστάσιο της προεδρίας, με το “Business as usual” να είναι το Plan A και το “Phase down” το Plan B. 

Φανερά τους στριμώξαμε.

Σήμερα, μετά την απομάκρυνση από το κλιματικό ταμείο, αν διαβάσει κανείς όλες τις αντιδράσεις και αποτιμήσεις των αποτελεσμάτων, ίσως να μπερδευτεί.

Πολλοί το θεωρούν θετικό βήμα. Κάποιοι μάλιστα πολύ θετικό και ιστορικό. Άλλοι πάλι αρνητικό. Ανήκω στους τελευταίους και παίρνω «γραμμή» από τις αντιδράσεις των επιστημόνων του κλίματος.

Σαν σε παρένθεση σας προτρέπω να διαβάσετε την επιστολή των Prof. Jean-Pascal van Ypersele και @MichaelEMann στον Πρόεδρο της Διάσκεψης Αλ Τζαμπέρ, όταν γνωστοποιήθηκε η «πατάτα» του που αναφέρω πιο πάνω, με τίτλο «Our Letter, on Behalf of the Climate System, to COP28 President Sultan Al Jaber». Είναι απολαυστική και την προσυπογράφω απόλυτα.

Γιατί λοιπόν πιστεύω ότι το αποτέλεσμα είναι αρνητικό:

Να ξεκινήσω λέγοντας ότι η παρούσα κριτική αφορά στην απόφαση για τα ορυκτά καύσιμα και μόνο. Κι επικαλούμαι αυτό το «disclaimer»  γιατί ελήφθησαν και πολλές άλλες αποφάσεις, άλλες λίγο και άλλες περισσότερο θετικές, κάποιες που πάρθηκαν για να χρυσώσουν  το πικρό χάπι των ορυκτών καυσίμων, κάποιες γιατί είχαν ωριμάσει κτλ.

Εδώ επικεντρώνομαι στα ορυκτά καύσιμα γιατί εκ των πραγμάτων είναι η «εκ των ων ουκ άνευ» απόφαση για το κλίμα. Όλες οι άλλες, πολύ σημαντικές μεν, δεύτερο βιολί δε, μπορούμε να τις δούμε μια άλλη φορά.

Λοιπόν, ας δούμε την απόφαση “transitioning away from fossil fuels” που θα πει σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα. 

Αυτή η φράση είναι στον αέρα αν δεν την προσδιορίσεις χρονικά. Πότε θα ξεκινήσει, πότε θα ολοκληρωθεί και με ποιο ετήσιο ρυθμό (εμπροσθοβαρής; οπισθοβαρής;).

Αν λοιπόν, για παράδειγμα, ξεκινούσε αύριο η υλοποίηση της και ολοκληρωνόταν σε άμεσα ορατό, επιστημονικά προσδιορισμένο χρονικό διάστημα, θα μπορούσε να ήταν μια καλή απόφαση. 

Θα σας στεναχωρήσω αλλά είναι άγνωστο πότε θα ξεκινήσει, τι ρυθμούς θα ακολουθήσει και πότε θα ολοκληρωθεί.

Οι επιστημονικά αποφασισμένοι χρονικοί προσδιορισμοί (και περιορισμοί) αυτής της απόφασης ήταν το PLAN Z στο οποίο δεν πλησιάσαμε καν. 

Απλά ήταν ο συμβιβασμός που συμφώνησαν τα κράτη για να τελειώσει ακόμη μία «υποχρέωση» (μαρτύριο;)  που ονομάζεται COP. Αυτός ο συμβιβασμός χαιρετίσθηκε από τον περιχαρή Πρόεδρο Αλ Τζαμπερ (και πολλούς άλλους), ως ιστορική συμφωνία και βαφτίστηκε “UAE consensus”

Οι σύνεδροι λοιπόν, συμφώνησαν σε ένα κείμενο που ενθαρρύνει τις χώρες να απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα (άγνωστο πότε) και να ενισχύσουν σημαντικά (αλλά όχι όσο χρειάζεται) τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή αποδοτικότητα.

Οι ατόλες, τα νησιωτικά κρατίδια των οποίων τα σπίτια παρασύρονται ήδη από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας δήλωσαν ότι το κείμενο ήταν μεν μια βελτίωση, αλλά ήταν διάτρητο από «παραθυράκια» που το αποδυναμώνουν.

Οι φτωχότερες χώρες δήλωσαν απογοητευμένες από την έλλειψη συγκεκριμένου σχεδίου προσαρμογής (Adaptation Gap) στην κλιματική αλλαγή και από την έλλειψη χρημάτων για την υλοποίηση του (σοβαρή αποτυχία του COP28)

Οι επιστήμονες είπαν ότι το κείμενο δεν είναι αρκετά ισχυρό, ώστε να αναγκάσει τα κράτη να τιμήσουν την υπόσχεση που έδωσαν να αποτρέψουν τη θέρμανση του πλανήτη πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Από την άλλη, είναι αλήθεια πως αν σκεφτεί κανείς ότι μόλις στο COP26 συνδέθηκαν τα ορυκτά καύσιμα (αλλά με απευθείας αναφορά μόνο στο κάρβουνο), με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αυτό που έγινε στο COP28 είναι προφανώς μια ιστορική συμφωνία, όταν αναγνωρίζεται για ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ότι πρέπει να μειωθεί η χρήση ορυκτών καυσίμων για να μην ανέβει η θερμοκρασία πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Μόνο που είναι σαν να κερδίζεις στον τελευταίο αγώνα του πρωταθλήματος την πρωταθλήτρια ομάδα, αλλά έχεις ήδη υποβιβαστεί.

Αν μια τέτοια απόφαση λαμβανόταν μεταξύ 1990 -2000 θα είχε κανείς ελπίδες ότι θα μπορούσε να βελτιωθεί προϊόντος του χρόνου και να γινόταν τελικά αποτελεσματική.

Για το 2023 που ετοιμαζόμαστε να αποχαιρετίσουμε, αυτή η απόφαση δεν είναι ούτε καν ασπιρίνη. Η κλιματική κρίση είναι εγκατεστημένη και χειροτερεύει συνέχεια.

Ο περίφημος 1,5^οC βαθμός, δεν είναι στόχος. Δεν θα πάρουμε άριστα 10 αν το πετύχουμε. Είναι ένα όριο που πρέπει να κρατηθούμε όσο πιο μακριά γίνεται.

Αλλά δεν γίνεται. Είμαστε ήδη στους 1,3^οC  

Το ίδιο το 2023, που θα καταγραφεί σαν η χρονιά με τα περισσότερα αρνητικά κλιματικά ρεκόρ (μέχρι την επόμενη) θα μπορούσε τουλάχιστον να ήταν η αρχή του τέλους των ορυκτών καυσίμων. Δεν ήταν, ως ήταν αναμενόμενο άλλωστε. 

Εντέλει, λοιπόν, αυτό το COP που μόλις βιώσαμε δεν ήταν το τελευταίο COP. Πως θα μπορούσε άλλωστε; Τα COP είναι μια καλή επινόηση η οποία λειτουργεί με επιτυχία και συντηρεί το ενεργειακό σύστημα ως έχει, με ελάχιστες παραχωρήσεις κάθε φορά, εδώ και τουλάχιστον 28 χρόνια. Αυτό έγινε και τώρα.

Χάθηκε η ευκαιρία να αλλάξουμε πορεία. Είναι άγνωστο πότε θα γύρει η ζυγαριά από την άλλη μεριά. Από τη μεριά που είναι οι τόνοι επιστημονικής γνώσης μαζί με θανάτους καταστροφές, πόνο, απόγνωση και ξεριζωμό που προκαλεί η κλιματική κρίση ενώ από την άλλη βρίσκεις τα δισεκατομμύρια των κερδών μαζί με τα τρισεκατομμύρια των επιδοτήσεων των ορυκτών καυσίμων. Αυτή η πρόταση δείχνει ταυτόχρονα γιατί επιβάλλεται να γίνει η αλλαγή, αλλά και γιατί δεν γίνεται.

Και για να σας προλάβω κρατήστε μικρό καλάθι και για το COP29 στο Αζερμπαϊτζάν, άλλη μια χώρα που εξάγει ορυκτά καύσιμα.     

Λοιπόν το COP28, ήταν άλλη μια χαμένη ευκαιρία. Η προσπάθεια όμως συνεχίζεται γιατί είναι μονόδρομος επιβίωσης πια.