Φωτοβολταϊκά στέγης: πως καλύπτεται το κόστος εγκατάστασης σε όλα τα ακίνητα

Η ρύθμιση του νέου κλιματικού νομοσχεδίου που προωθείται στη Βουλή, για υποχρεωτική εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στέγης στις νέες οικοδομές από την 1^η /1/2023 να διευρυνθεί για όλα τα ακίνητα, με παράλληλη πρόβλεψη και για εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης για αποδοτική αυτοπαραγωγή ενέργειας και  το κόστος εγκατάτσης να καλυφθεί με το φορολογικό μοντέλο «Superbonus 110», που ήδη εφαρμόζεται επιτυχώς στην Ιταλία.

Την πρόταση αυτή κατέθεσε ο Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ),  με δημόσια ανακοίνωση του, με τίτλο « υποχρεωτική εγκατάσταση  φωτοβολταϊκών στα κτίρια», προτείνοντας η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στέγης, που μαζί με συστήματα αποθήκευσης οδηγεί σε αποδοτική επένδυση αυτοπαραγωγής ενέργειας και αναχαιτίζει την ενεργειακή ακρίβεια, για να εφαρμοστεί σε ευρεία έκταση να συνδυαστεί με φορολογικό κίνητρο πίστωσης του φόρου για το 100% της δαπάνης σε βάθος πενταετίας.

Πώς θα καλυφθεί το κόστος

Προκειμένου να καλυφθεί το επιπλέον αρχικό κόστος που συνεπάγεται η υποχρεωτική εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού συστήματος (ή και ενός συστήματος αποθήκευσης ενέργειας) και παρόλο που τα συστήματα αυτά οδηγούν σε χαμηλότερους λογαριασμούς ρεύματος και μακροπρόθεσμα αποσβένονται και αποτελούν κερδοφόρες επενδύσεις.

Ο ΣΕΦ προτείνει το σχήμα ενίσχυσης που ήδη εφαρμόζεται με επιτυχία στην Ιταλία, με τον τίτλο «Superbonus 110» εξηγώντας ότι:

To «Superbonus 110» είναι μια πρόσφατη φορολογική παροχή που εισήχθη στην Ιταλία και αυξάνει το ποσοστό της έκπτωσης φόρου στο 110% για τις επιλέξιμες δαπάνες που καταβάλλονται μεταξύ της 1ης Ιουλίου 2020 και της 31ης Δεκεμβρίου 2023. Καλύπτει εργασίες βελτίωσης κτιρίων, μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, αλλά και φωτοβολταϊκά συστήματα.

Όπως και σε κάθε άλλη έκπτωση φόρου, η επιλέξιμη δαπάνη πολλαπλασιάζεται με τον συντελεστή που ορίζει ο νόμος (δηλαδή 110%). Η πίστωση φόρου αντισταθμίζει την πληρωτέα φορολογία του φυσικού προσώπου για 5 συνεχόμενα φορολογικά έτη.

Η ρύθμιση επιτρέπει στον φορολογούμενο να μεταβιβάσει την πίστωση φόρου σε εργολάβους, τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και άλλους τρίτους που κατοικούν στην Ιταλία.

Σε περίπτωση που μεταβιβάζει κανείς την πίστωση φόρου στον εργολάβο, ο εργολάβος θα προεξοφλήσει την αξία της πίστωσης φόρου στο τιμολόγιο που εκδίδεται, μειώνοντας το καταβλητέο ποσό δυνητικά στο μηδέν (Sconto in Fattura).

Εναλλακτικά, μπορεί να μεταβιβάσει κανείς την πίστωση σε μια Τράπεζα ή σε οποιοδήποτε άλλο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα το οποίο θα πληρώσει απευθείας τον φορολογούμενο. Αυτή η προσέγγιση απαιτεί από τον φορολογούμενο να προκαταβάλει το σύνολο των δαπανών, ενώ η πρώτη προσέγγιση δεν απαιτεί να προκαταβάλει καμία πληρωμή.

Τι ισχύει στην Ελλάδα  

Σημειώνεται ότι σήμερα στην Ελλάδα ισχύει μια εκδοχή του μέτρου αυτού, χωρίς όμως να καλύπτει το σύνολο των απαιτούμενων δαπανών αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό που αφορά στις παρεχόμενες υπηρεσίες και όχι στον εξοπλισμό.

Συγκεκριμένα, για κάθε φυσικό πρόσωπο που πραγματοποιεί εργασίες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης ακινήτου, μπορεί το 40% των χρημάτων που θα καταβάλει σε κάθε ένα έτος της περιόδου 2020-2022 να εκπίπτει από τις οφειλές φόρου εισοδήματος των 4 ετών που έπονται του έτους καταβολής των εξόδων. Όπως αναφέρει η ΚΥΑ Α. 1090/2021 (ΦΕΚ 1636 Β’/22.4.2021) «Οι δαπάνες για τη λήψη υπηρεσιών που σχετίζονται με την ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση κτιρίων (“επιλέξιμες δαπάνες”) μειώνουν ισόποσα κατανεμημένες σε περίοδο τεσσάρων (4) ετών, σε ποσοστό σαράντα τις εκατό (40%) του ύψους τους, τον φόρο εισοδήματος των φυσικών προσώπων, μέχρι του αναλογούντος φόρου για κάθε φορολογικό έτος».

Στις επιλέξιμες ενεργειακές δαπάνες περιλαμβάνονται τοποθέτηση θερμομόνωσης, αντικατάσταση κουφωμάτων, υαλοπινάκων και παντζουριών, εγκατάσταση ή αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης καθώς και των αναγκαίων υποδομών, εγκατάσταση ελέγχου του συστήματος θέρμανσης/ψύξης, εγκατάσταση συστήματος αυτοπαραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με ενεργειακό συμψηφισμό, καθώς και συστημάτων αποθήκευσης με μπαταρίες όταν συνδυάζονται με φωτοβολταϊκά συστήματα, εγκατάσταση συστήματος παραγωγής ζεστού νερού με χρήση ΑΠΕ, εγκατάσταση συστήματος μηχανικού αερισμού με ανάκτηση θερμότητας, αναβάθμιση φωτισμού κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικίας κλπ. Οι επιλέξιμες δαπάνες αναγνωρίζονται για τη μείωση του φόρου, εφόσον πραγματοποιούνται έως το τέλος του 2022 και δεν έχουν εκπέσει ως δαπάνη από τα ακαθάριστα έσοδα επιχειρηματικής δραστηριότητας. Δικαιούχοι της μείωσης φόρου είναι τα φυσικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα ψιλής κυριότητας επί ακινήτου, με την προϋπόθεση ότι το χρησιμοποιούν είτε ως κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία είτε ως έδρα ή υποκατάστημα για την άσκηση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας.

Ο «φυσικός χώρος» των φωτοβολταϊκών είναι στις στέγες των κτιρίων

Ο ΣΕΦ σημειώνει στην ανακοίνωση του ότι ο «φυσικός χώρος» των φωτοβολταϊκών είναι στις στέγες των κτιρίων. Δύσκολα θα βρει κανείς κάποιον να διαφωνεί με τη διαπίστωση αυτή. Η ίδια η φύση της τεχνολογίας άλλωστε ευνοεί την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε κτίρια, αφού τα φωτοβολταϊκά είναι ίσως η μόνη τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής με ΑΠΕ που μπορεί τόσο εύκολα να ενσωματωθεί σε κτιριακές υποδομές.

Παρόλα αυτά όμως, οι εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών σε κτίρια αποτελούν μόλις το 15% περίπου των συνολικών εγκαταστάσεων στη χώρα με βάση την εγκατεστημένη ισχύ. Τα συστήματα επί εδάφους έχουν κυριαρχήσει στην ελληνική αγορά, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου τα συστήματα επί στεγών αποτελούν την πλειονότητα.

Δεδομένου ότι ο κτιριακός τομέας καταναλώνει περίπου το 40% της ενέργειας, είναι σαφές ότι απαιτούνται μείζονες παρεμβάσεις για να μειωθεί τόσο η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας, όσο και η κατανάλωση ενέργειας από το δίκτυο που προέρχεται από την καύση ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων.

Η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμη πιο επιτακτική τώρα που βιώνουμε μια περίοδο υψηλών ενεργειακών τιμών, όπου ο θετικός ρόλος που μπορούν να παίξουν τα φωτοβολταϊκά στον κτιριακό τομέα γίνεται ακόμη πιο εμφανής.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι κάποιες χώρες ή/και περιφερειακές αρχές έχουν ήδη προχωρήσει σε αναθεώρηση του πολεοδομικού ρυθμιστικού πλαισίου τους (ή προτίθενται να πράξουν κάτι τέτοιο), καθιστώντας την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών υποχρεωτική για νέα κτίρια ή κτίρια που υφίστανται  μείζονα ανακαίνιση. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις της Καλιφόρνια στις ΗΠΑ, αλλά και η πρόσφατη ανακοίνωση της νέας γερμανικής κυβέρνησης, καθώς και σχετικές αποφάσεις του Βερολίνου, του Αμβούργου, της Βάδης-Βυρτεμβέργης, του Schleswig-Holstein, της Ρηνανίας-Παλατινάτου και της Βρέμης στη Γερμανία, και της Βιέννης στην Αυστρία. Το αίτημα της υποχρεωτικής εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε νέα κτίρια έχει υιοθετηθεί και από την οργάνωση-ομπρέλα των ευρωπαϊκών Συνδέσμων Φωτοβολταϊκών, την SolarPower Europe.

Τι προβλέπει το κλιματικό νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ

Το νέο πολιτικό τοπίο που διαμορφώνεται έφερε στο προσκήνιο και τη συζήτηση για την υποχρεωτική εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε κτίρια. Η πρώτη τέτοια απόπειρα είναι η πρόβλεψη στον υπό διαμόρφωση Εθνικό Κλιματικό Νόμο της υποχρεωτικής εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε ειδικά κτίρια. Αναμφισβήτητα, πρόκειται για ένα βήμα μπροστά σε σχέση με τα ισχύοντα έως σήμερα. Δεδομένων όμως των εξελίξεων που τρέχουν με γοργό ρυθμό, θα ήταν σκόπιμο ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος να προβλέψει ακόμη πιο γενναία μέτρα ως το 2030.

Η ρύθμιση που έχει περιληφθεί στο κλιματικό νομοσχέδιο του ΥΠΕν προβλέπει τα εξής: «Για οικοδομικές άδειες που υποβάλλονται από την 1η. 1.2023, τα ειδικά κτίρια της παρ. 21 του άρθρου 2 του ν. 4067/2012 (Α’ 79), εξαιρουμένων των τουριστικών καταλυμάτων και των ναών, με κάλυψη μεγαλύτερη των πεντακοσίων (500) τ.μ. υποχρεούνται να τοποθετούν συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της κάλυψης. Κατ’ εξαίρεση, με απόφαση του οικείου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής του άρθρου 7 του ν. 4495/2017 (Α’ 167) ή, ειδικώς για κτίρια με συνολική προσμετρώμενη στον συντελεστή δόμησης επιφάνεια άνω των πέντε χιλιάδων (5.000) τ.μ., του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής του άρθρου 13 του ιδίου νόμου δύναται να εξαιρούνται από την ως άνω υποχρέωση μεμονωμένα κτίρια, εφόσον τεκμηριώνεται η σχετική αναγκαιότητα για λόγους μορφολογικούς ή αισθητικούς. Με την απόφαση της παρ. 8 του άρθρου 28 δύναται να εξαιρούνται από την εφαρμογή της παρούσας και άλλες κατηγορίες ειδικών κτιρίων ή ειδικά κτίρια σε περιοχές με θεσμοθετημένο καθεστώς προστασίας, όπως παραδοσιακοί οικισμοί και διατηρητέα κτίρια».

Η ενεργειακή και πολεοδομική πρότασή του ΣΕΦ  

Η πρότασή του ΣΕΦ  για την υιοθέτηση ενός άρθρου του Εθνικού Κλιματικού Νόμου που θα καθιστά υποχρεωτική την εφαρμογή φωτοβολταϊκών σε κτίρια είναι η εξής:

 “Για οικοδομικές άδειες που υποβάλλονται από την 1η.1.2023, όλα τα κτίρια, με συνολική κάλυψη άνω των πενήντα (50) τ.μ., υποχρεούνται να τοποθετούν συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή/και θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της κάλυψης. Σε περίπτωση εγκατάστασης και συστήματος αποθήκευσης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, το ως άνω ελάχιστο ποσοστό για τα φωτοβολταϊκά πέφτει στο 25%.

Ειδικά για κτίρια κατοικιών, η ελάχιστη ισχύς των φωτοβολταϊκών συστημάτων ανέρχεται σε 2 kWp για κτίρια με 2 διαμερίσματα, 3 kWp για κτίρια με 3-5 διαμερίσματα και 6 kWp για κτίρια με 6 και πλέον διαμερίσματα. Σε περίπτωση εγκατάστασης και συστήματος αποθήκευσης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, η ελάχιστη χωρητικότητα των συστημάτων αυτών ανέρχεται σε 6 kWh για κτίρια κατοικιών με έως και 2 διαμερίσματα, 12 kWh για κτίρια με 3-5 διαμερίσματα και 18 kWh για κτίρια με 6 και πλέον διαμερίσματα.

 Παράλληλα, για οικοδομικές άδειες που υποβάλλονται από την 1η.1.2023, όλα τα κτίρια, με συνολική κάλυψη άνω των πενήντα (50) τ.μ., υποχρεούνται να έχουν προκατασκευασμένες τις υποδομές/υποδοχές για να δεχθούν φωτοβολταϊκά, συσσωρευτές, φορτιστές για ηλεκτρικά οχήματα, και αντλίες θερμότητας που θα αντικαταστήσουν καυστήρες με συμβατικά καύσιμα. Καθίσταται επίσης υποχρεωτική η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε νέους ανοιχτούς χώρους στάθμευσης οι οποίοι έχουν κατ’ ελάχιστον τριανταπέντε (35) θέσεις στάθμευσης. Στην περίπτωση αυτή η ελάχιστη κάλυψη φωτοβολταϊκών θα πρέπει να ανέρχεται στο 60% του οικοπέδου που είναι κατάλληλο για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.

 Αδυναμία εφαρμογής των ανωτέρω απαιτεί επαρκή τεχνική τεκμηρίωση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και τις επικρατούσες συνθήκες. Από την υποχρέωση εξαιρούνται κτίρια που χρησιμοποιούνται ως χώροι λατρείας ή θρησκευτικών δραστηριοτήτων, καθώς και κτίρια και μνημεία που προστατεύονται από το νόμο ως μέρος συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ή ιστορικής αξίας τους, εφόσον η συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις του παρόντος νόμου θα αλλοίωνε, κατά τρόπο μη αποδεκτό, το χαρακτήρα ή την εμφάνισή τους. Η εξαίρεση από την ως άνω υποχρέωση για την τελευταία κατηγορία κτιρίων βεβαιώνεται με απόφαση του οικείου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής του άρθρου 7 του ν.4495/2017 (Α’ 167)”.

Η φορολογική πρόταση του ΣΕΦ

Προκειμένου να καλυφθεί το επιπλέον αρχικό κόστος που συνεπάγεται η υποχρεωτική εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού συστήματος (ή και ενός συστήματος αποθήκευσης ενέργειας) και παρόλο που τα συστήματα αυτά οδηγούν σε χαμηλότερους λογαριασμούς ρεύματος και μακροπρόθεσμα αποσβένονται και αποτελούν κερδοφόρες επενδύσεις, προτείνουμε το εξής σχήμα ενίσχυσης που ήδη εφαρμόζεται με επιτυχία στην Ιταλία.

“1. Οι δαπάνες που θα πραγματοποιηθούν από 1.1.2022 μέχρι και 31.12.2030 για την προμήθεια και εγκατάσταση οικιακού φωτοβολταϊκού συστήματος αυτοπαραγωγής με ή χωρίς σύστημα αποθήκευσης μέρους της παραγόμενης ενέργειας, το οποίο δεν έχει ήδη ενταχθεί ή δεν θα ενταχθεί σε πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, μειώνουν ισόποσα κατανεμημένες σε περίοδο πέντε (5) ετών, σε ποσοστό εκατό τοις εκατό (100%) του ύψους τους, το φόρο εισοδήματος των φυσικών προσώπων, με ανώτατο όριο δαπάνης τις είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ.

2. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη μείωση του φόρου από το ποσό των δαπανών, αποτελεί η απόδειξή τους με νόμιμα παραστατικά του Ν. 4308/2014 και η εξόφλησή τους με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής ή μέσω παρόχου υπηρεσιών πληρωμών.
3. Η πίστωση φόρου που αντιστοιχεί στην παραπάνω δαπάνη μπορεί να μεταβιβαστεί σε τρίτους και συγκεκριμένα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα που προμηθεύουν ή/και εγκαθιστούν τον απαραίτητο εξοπλισμό, καθώς και σε Τράπεζες και Χρηματοοικονομικά Ιδρύματα που χρηματοδοτούν τις ως άνω παρεμβάσεις.
4. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Διοικητή της ΑΑΔΕ, καθορίζονται οι προϋποθέσεις, οι όροι, η διαδικασία, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος”.