ΕΣΣΑΗΕ: Η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα σήμερα - Να μην χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος

Στο πλαίσιο των αποφάσεων της ΕΕ για σημαντική αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό ισοζύγιο ως βασικό εργαλείο καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης, η Ελλάδα συνεχώς αυξάνει τη διείσδυσή της σε ΑΠΕ μειώνοντας παράλληλα την εξάρτησή της από ορυκτά καύσιμα. Το γεγονός αυτό, πέρα από τις θετικές ωφέλειες που επιφέρει, δημιουργεί καινούργιες ανάγκες και προβλήματα, τα οποία θα πρέπει το συντομότερο να αντιμετωπιστούν και να επιλυθούν.

Σύμφωνα με όσα σημειώνει η ΕΣΣΑΗΕ, υπό τις παρούσες τεχνοοικονομικές συνθήκες, καθίσταται προφανής η ζωτική σημασία ανάπτυξης των συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, αλλά και η αναγκαιότητα άμεσης και ασφαλούς υλοποίησης τους υπό ένα σαφές και θαρραλέο ρυθμιστικό πλαίσιο. 

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις γύρω από το επικαιροποιημένο ΕΣΕΚ,  στο στόχο για μονάδες αποθήκευσης  φαίνεται να λαμβάνεται υπόψη η αποδεδειγμένη πια ανάγκη, και το επίσης δεδομένο επενδυτικό ενδιαφέρον.

Σήμερα, βάσει του μητρώου αδειών της ΡΑΑΕΥ, τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΑΗΕ) και τα υβριδικά έργα ΑΠΕ με συστήματα αποθήκευσης  είναι πολλαπλάσια των προβλέψεων του υφιστάμενου ΕΣΕΚ. Ξεκινώντας από τις εκδοθείσες άδειες αποθήκευσης με χρήση συσσωρευτών, οι οποίες ξεπερνούν τα 40 GW ισχύος και τις 100 GWh δυνατότητα αποθήκευσης ενέργειας, συνεχίζοντας με τις άδειες αποθήκευσης με χρήση αντλησιοταμίευσης, ίσες με 5,26 GW και 50 GWh δυναμικότητα και καταλήγοντας με τις άδειες ειδικών έργων (αποθήκευση που συνοδεύεται από ΑΠΕ, παρ.11Β άρθρου 10 Ν.4685/2020), οι οποίες αθροίζουν σχεδόν τα 6 GW παραγωγικής ισχύος ΑΠΕ και 14 GWh αποθηκευτικής ικανότητας. 

Αν αθροίσουμε και τα αδειοδοτημένα έργα ΑΠΕ τις κατηγορίας 11Α, αλλά και τα αδειοδοτημένα υβριδικά στα νησιά, φτάνουμε σε μία αποθηκευτική ισχύ και ενέργεια πραγματικά εντυπωσιακή (Πίνακας 1), η οποία ανέρχεται σε 68GW και 193GWh. Τα νούμερα λοιπόν μιλάμε από μόνα τους και προφανώς επιβεβαιώνουν το ζωηρό ενδιαφέρον που ήδη υπήρχε όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Πίνακας 1

 Η πολιτεία θα πρέπει να οδηγήσει το συντομότερο τη χώρα προς τη νέα φάση της ενεργειακής μετάβασης και της ουσιαστικής ενεργειακής απεξάρτησης μας από τα ορυκτά καύσιμα, η οποία απαιτεί ομολογουμένως σύνθετες τεχνοοικονομικές και κοινωνικοπολιτικές αποφάσεις. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί βέβαια ότι σημαντικό ορόσημο για το αποθήκευση ενέργειας στην Ελλάδα, ήταν το πρόγραμμα στήριξης για αυτόνομα (stand-alone) συστήματα με μπαταρίες. Η ελληνική κυβέρνηση δρομολόγησε (Ν. 4951/2022) τη διεξαγωγή τριών (3) δημοπρασιών για οικονομική ενίσχυση μπαταριών μεγάλης κλίμακας, συνολικής ισχύος 1GW, εκ των οποίων εκκρεμεί ακόμα η τρίτη και τελευταία δημοπρασία των 300MW διάρκειας τουλάχιστον 4 ωρών, ήτοι 1200MWh αποθηκευτικής ικανότητας.

Η πολιτεία, με σχετικά αργά βήματα, αλλά προς τη σωστή κατεύθυνση,  οδηγεί τη χώρα προς τη νέα φάση της ενεργειακής μετάβασης , η οποία ωστόσο απαιτεί  σύνθετες τεχνοοικονομικές και κοινωνικοπολιτικές αποφάσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, οι βασικές θέσεις/προτάσεις του συνδέσμου είναι οι εξής:

• Να  ολοκληρωθεί άμεσα το ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο εξειδικεύει τον τρόπο και τους κανόνες συμμετοχής των μονάδων αποθήκευσης στις σχετικές Αγορές και ειδικά στην Αγορά Εξισορρόπησης. Η τελευταία δημόσια συζήτηση σε σχέση με τους κανόνες συμμετοχής των ΣΑΗΕ στις αγορές έγινε στο πλαίσιο της Δημόσιας Διαβούλευσης του ΑΔΜΗΕ τον Απρίλιο του 2023. Έκτοτε, και ενώ έχουν ήδη διενεργηθεί δύο διαγωνισμοί, με τους οποίους κατακυρώθηκε λειτουργική και επενδυτική ενίσχυση σε σταθμούς συνολικής ισχύος 700MW, δεν έχει υπάρξει καμία περαιτέρω πρόοδος. Δεδομένου ότι εντός του 2025 αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία οι πρώτοι ΣΑΗΕ κρίνεται επιβεβλημένο να οριστικοποιηθούν το συντομότερο δυνατό μέσα από ουσιαστική διαβούλευση με τους φορείς της αγοράς οι βασικές λεπτομέρειες για τη συμμετοχή των σταθμών στις αγορές.
• Να ολοκληρωθεί και να δημοσιευθεί η μεθοδολογία ετήσιας ενίσχυσης των ΣΑΗΕ, ώστε να ξεκαθαριστούν ζητήματα σχετικά με τον τρόπο και τον χρονισμό του διακανονισμού της αποζημίωσης, της έκτασης της ρυθμιστικής περιόδου, της συγκρότησης των ομάδων έργων και εν γένει να αντιμετωπιστούν όλες οι σχετικές εκκρεμότητες.
• Να  καταργηθεί η πρόβλεψη αναφορικά με την επιβολή στατικών λειτουργικών περιορισμών στους σταθμούς αποθήκευσης, δεδομένου του ότι ως τεχνολογία η αποθήκευση, εγγενώς, χαρακτηρίζεται από τη δυνατότητα να συμμετέχει δυναμικά και με τη μέγιστη ευελιξία στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.
• Να  προκηρυχθεί ο τρίτος και τελευταίος διαγωνισμός που αφορά στους ΣΑΗΕ με υποχρέωση 4 ωρών αποθηκευτικής ικανότητας. Παρόλο που η ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας έχει μεταλλαχθεί ραγδαία τα τελευταία 3-4 χρόνια, η αγορά αποθήκευσης βρίσκεται ακόμη στα πρώτα της βήματα, γεγονός που συνηγορεί στην  διασφάλιση της ρυθμιστικής βεβαιότητας, αναφορικά με σχήματα στήριξης επενδύσεων που ήδη έχουν εγκριθεί και δρομολογηθεί. Ασφαλώς, η ολοκλήρωση του τρέχοντος σχήματος στήριξης , δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση να εμποδίσει ή καθυστερήσει την έκδοση όρων σύνδεσης για σταθμούς, οι οποίοι επιθυμούν να συμμετάσχουν ελεύθερα στις σχετικές αγορές. Άλλωστε, η ταυτόχρονη ύπαρξη σχήματος στήριξης και δυνατότητας συμμετοχής στην αγορά χωρίς οποιαδήποτε ενίσχυση, ισχύει αυτή τη στιγμή και για τις μονάδες ΑΠΕ.
• Να  δρομολογηθεί το συντομότερο η εισαγωγή Μηχανισμού  αποζημίωσης διαθέσιμης ισχύος και να καθοριστούν οι αντίστοιχες προς αυτό ανταγωνιστικές διαδικασίες.
•  Στο πλαίσιο προώθησης της αποθήκευσης για την εξισορρόπηση του συστήματος να στηριχθούν ανάλογα από την πολιτεία , οι μονάδες αποθήκευσης με δυνατότητα απορρόφησης και έγχυσης που συνδυάζονται με μονάδες ΑΠΕ (κατηγορία 11Β του άρθρου 10 του Ν.4685/2020).

Συνοψίζοντας, η Ελλάδα, ορθά κατευθύνεται προς την όσο το δυνατόν  μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ για κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών, επιδιώκοντας τη ουσιαστική μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της στον ενεργειακό τομέα. Σε αυτή την πορεία, είναι προφανές ότι τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν και πρέπει να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, υποστηρίζοντας την ασφαλή και αποδοτική ενσωμάτωση των ΑΠΕ, για ένα ανθεκτικό και βιώσιμο ενεργειακό μέλλον για τη χώρα. Δεν πρέπει να χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος!