ΕΛΑΠΕ: Πως η αγορά ΑΠΕ πνίγηκε σε μια κουταλιά νερό.

Την Παρασκευή και 13 (!), στις 17:00 το Υπουργείο Ενέργειας ανακοίνωσε τα μέτρα που πήρε για να λύσει το πρόβλημα του Λογαριασμού ΑΠΕ.

Ας επιχειρήσουμε μία πρώτη ανάλυση αυτών των μέτρων, ψύχραιμα και αντικειμενικά.

1. Το πρώτο μέτρο είναι αύξηση από το 65% στο 78%, των ετήσιων εσόδων που πάνε από τις δημοπρασίες ρύπων στον ΕΛΑΠΕ. Το πρώτο μέτρο που ανακοινώνει το ΥΠΕΝ, περιέχει ένα λάθος. Το ποσοστό που ισχύει σήμερα, είναι 72% και όχι 65%. Ένας καλοπροαίρετος αναλυτής θα υπέθετε ότι το λάθος οφείλεται σε τεχνική ανεπάρκεια των μελετητών του Υπουργείου και όχι σε κάποια επικοινωνιακή πονηριά που αποσκοπεί στο να «διογκώσει» το ποσό που υποτίθεται ότι θα έρθει στον ΕΛΑΠΕ από τις δημοπρασίες. Κάνοντας τη διόρθωση στο ποσοστό, το ποσό με το οποίο θα ενισχυθεί ο ΕΛΑΠΕ από τα έσοδα των δημοπρασιών του 2020, υπολογίζεται γύρω στα 30 εκ. Ευρώ για το 2020 αντί για 65 εκ. που σημειώνει το Υπουργείο.

2. Το δεύτερο μέτρο είναι η ενίσχυση του ΕΛΑΠΕ με ποσό που θα προέλθει από τα τέλη για την έκδοση βεβαίωσης παραγωγού. Αυτό ως μέτρο αποτελεί οικονομική στρέβλωση, γιατί α) αφαιρεί πόρους από μία δραστηριότητα που όλοι λένε ότι χρειάζεται ενίσχυση – δηλαδή τη λειτουργία της ΡΑΕ - και β) «επιδοτεί» τις παλαιές ΑΠΕ με πόρους των νέων ΑΠΕ και μάλιστα πριν οι τελευταίες αρχίσουν καν να έχουν έσοδα!

3. Το τρίτο μέτρο είναι η επιβολή έκτακτης συμφοράς από τις ΑΠΕ. Αυτό ως μέτρο είναι προβληματικό με πολλούς τρόπους:

• Αποτελεί μονομερή ενέργεια, δεδομένου ότι είναι το μόνο μέτρο που θεωρούν απαράδεκτο όλοι οι φορείς με τους οποίους διαβουλεύτηκε το Υπουργείο.
• Αποτελεί πλήγμα στο κύρος της χώρας, διότι στέλνει ένα πολύ αρνητικό μήνυμα προς κάθε υποψήφιο επενδυτή.
• Είναι «παράνομο» και «Αντιευρωπαϊκό», με την έννοια ότι καταστρατηγεί ένα βασικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής πολιτικής και οικονομικής στρατηγικής που είναι η ενίσχυση με κάθε μέσο των ΑΠΕ, ως λύση που βοηθάει να επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι για την κλιματική αλλαγή.
• Είναι παράλογο, διότι χρησιμοποιεί τις ΑΠΕ ως λύση στο πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ, τη στιγμή που ο ΕΛΑΠΕ είναι εξ ορισμού φτιαγμένος για το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή για να λύνει το πρόβλημα της χρηματοδότησης των ΑΠΕ.
• Είναι επικοινωνιακά προκλητικό, υποτιμάει θα έλεγα τη νοημοσύνη των επενδυτών ΑΠΕ, γιατί παρουσιάζεται ως μέτρο για να βάλουν οι ΑΠΕ πλάτη στο πρόβλημα του Κορονοϊού, τη στιγμή που οι ΑΠΕ συμβάλουν στην επίλυση ενός πολύ μεγαλύτερου προβλήματος από αυτό του Κορονοϊού.
• Είναι αχρείαστο, αφού αθροίζοντας τα ποσά που ανακοίνωσε το Υπουργείο για ενίσχυση του ΕΛΑΠΕ, στο τέλος του 2021 ο λογαριασμός αυτός θα μπορούσε να έχει πλεόνασμα ίσο με περίπου 300 εκ. Ευρώ. Δηλαδή σχεδόν 3 φορές μεγαλύτερο από το ποσό που υποχρεώνονται να καταβάλουν οι ΑΠΕ.

4. Το τέταρτο μέτρο είναι η εφάπαξ επιβολή έκτακτης εισφοράς στους Προμηθευτές ενέργειας. Εδώ μάλιστα το ΥΠΕΝ δηλώνει εμφατικά ότι η συμβολή των Προμηθευτών θα είναι ίση με αυτή των ΑΠΕ. Ενώ γενικά αυτό σαν μέτρο είναι σωστό, είναι διαδικαστικά παράλογο και οικονομικά άδικο οι Προμηθευτές να έχουν την ίδια συμβολή με τις ΑΠΕ. Είναι παράλογο και άδικο διότι ενώ η πτώση της ζήτησης ενέργειας δημιουργεί ένα ντόμινο επιπτώσεων που τελικά αυξάνει το έλλειμα (του ΕΛΑΠΕ) στις ΑΠΕ, το ίδιο αυτό ντόμινο οδηγεί σε υπερκέρδη τους Προμηθευτές ενέργειας. Θα ήταν λοιπόν λογικό και δίκαιο, ο έχων υπερκέρδη, να συμμετάσχει με πολύ μεγαλύτερο ποσοστό στην επίλυση του προβλήματος.

5. Πέμπτο μέτρο είναι η επιβολή νέου μόνιμου ειδικού τέλους στο diesel. Αυτή είναι μία ιδέα που είχε προτείνει πρόσφατα στην Ελλάδα ο ΟΟΣΑ για να μειώσει τους ρύπους των οχημάτων. Και εδώ η διατύπωση (τουλάχιστο) από πλευράς Υπουργείου είναι «επιφυλακτική». Δεν μας λέει πόσα από αυτά τα χρήματα θα πάνε στον ΕΛΑΠΕ. Σημειώνεται δε ότι με βάση δημόσια στοιχεία για τις ποσότητες diesel, το ποσό που φαίνεται να συγκεντρώνεται ετησίως, είναι πιο κοντά στα 75 εκ. Ευρώ και όχι στα 100 εκ. Ευρώ που λέει το ΥΠΕΝ.

6. Έκτο μέτρο: Ο ΕΛΑΠΕ θα ενισχυθεί από τις χρεώσεις ΥΚΩ που θα εξοικονομηθούν από τις διασυνδέσεις των νησιών. Δηλαδή το ΥΠΕΝ δηλώνει ότι οι καταναλωτές θα πάρουν στο μέλλον λογαριασμούς ρεύματος με μειωμένες ΥΚΩ και ισόποσα αυξημένο ΕΤΜΕΑΡ. Αυτό καταρχήν θεωρώ ότι είναι ένα πολύ σωστό μέτρο. Εκτός από το ότι ενισχύει τη διαφάνεια στις χρεώσεις των λογαριασμών ρεύματος και στέλνει τα σωστά σήματα στους καταναλωτές ενέργειας, θα αναδείξει και την αποτελεσματικότητα της Πολιτείας στο μακροχρόνιο σχεδιασμό και την ολοκλήρωση ενός τεράστιου έργου που είχε καθυστερήσει σκανδαλωδώς εδώ και δεκαετίες, δηλαδή τη διασύνδεση των νησιών στο ηπειρωτικό σύστημα.

7. Η ανακοίνωση του ΥΠΕΝ αναφέρει ότι ακόμα 180 εκ. Ευρώ θα προέλθουν από αναδρομική χρέωση ΕΤΜΕΑΡ σε καταναλωτές μέσης και υψηλής τάσης. Ελλείψει στοιχείων δεν μπορώ να αξιολογήσω τεχνικά αυτό το μέτρο. Οφείλω όμως να καυτηριάσω την αντιφατική προσέγγιση του ΥΕΠΝ όταν από τη μία μειώνει πρόσφατα το ΕΤΜΕΑΡ (κάτι που αυξάνει το έλλειμα ΕΛΑΠΕ κατά 200 εκ. Ευρώ ετησίως) και τώρα έρχεται να ανακοινώσει αύξηση του ΕΤΜΕΑΡ (βλέπε σημεία 6 και 7) κατά 380 εκ. ευρώ ετησίως, μεσοπρόθεσμα.

8. Τέλος το ΥΠΕΝ ανακοινώνει την καταβολή 200 εκ. Ευρώ από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης της ΕΕ. Και εδώ η διατύπωση του μέτρου προβληματίζει. Τα 200 εκ. Ευρώ που ανακοινώνει διστακτικά το ΥΠΕΝ είναι μόνο 0,6% από τα 32 δισ. Ευρώ που αναμένει η Ελλάδα. Σημειώνεται δε ότι 37%-40% του συνόλου πρέπει να πάει σε έργα για την ενεργειακή μετάβαση και να μοχλευτεί με ιδιωτικά κεφάλαια. Άρα μιλάμε για συνολικό προϋπολογισμό της τάξης των 40-50 δισ. Ευρώ. Αλήθεια πόσο δύσκολο θα ήταν το έλλειμα του ΕΛΑΠΕ να καλυφθεί μόνο από αυτή την πηγή? Με δεδομένη την καλή έξωθεν μαρτυρία της Κυβέρνησης στην ΕΕ, μου φαίνεται ότι κάτι τέτοιο θα έπρεπε να είναι εύκολο.

Συνοψίζω με βάση την παραπάνω ανάλυση: Όλα σχεδόν τα χρηματοοικονομικά μέτρα που ανακοινώθηκαν για τον ΕΛΑΠΕ, είναι σε μικρότερο βαθμό σχεδιασμένα και σε μεγαλύτερο βαθμό ανακοινωμένα, με βιασύνη και προχειρότητα:

• Αθροίζουν σε υπέρογκο ποσό – σαν να προσπάθησε το ΥΠΕΝ να σκοτώσει κουνούπι με ρόπαλο - ενώ τα επιμέρους ποσά είναι χονδροειδώς υπολογισμένα και σε κάποιες περιπτώσεις εντελώς λανθασμένα, και χωρίς ακριβές χρονοδιάγραμμα,
• Δεν εξηγούν πως θα καλυφθούν τα χρηματοδοτικά κενά που θα δημιουργήσουν έμμεσα σε άλλους λογαριασμούς. Αυτό ίσως ανοίξει τους Ασκούς του Αιόλου σε άλλες αγορές όπως αυτή των καυσίμων, τα προγράμματα «Εξοικονομώ», η ηλεκτροκίνηση, κλπ.
• Εμπεριέχουν σχετικά υψηλή αβεβαιότητα γιατί βασίζονται σε υποθέσεις και αιρέσεις (ύψη κατανάλωσης, τιμές ρύπων, ύψος ΟΤΣ, εγκρίσεις από την ΕΕ κλπ.)
• Αφήνουν διακριτικά έξω από το κάδρο, χρόνια προβλήματα, όπως το χρέος της ΔΕΗ στο ΔΑΠΕΕΠ. Αλήθεια πόσα χρήματα χρωστάει η ΔΕΗ στον ΕΛΑΠΕ? Αυτό το ποσό έχει πιστωθεί ή έχει χρεωθεί στον υπολογισμό του ελλείματος του ΕΛΑΠΕ?

Παρόλη την κριτική για βιασύνη και προχειρότητα, πρέπει να αναγνωρίσουμε στο ΥΠΕΝ, ότι δείχνει καλή θέληση για να λυθεί το πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ, αλλά και όλα τα επιμέρους προβλήματα που αφορούν το πολύπλοκο θέμα της ενεργειακής μετάβασης. Και αυτό είναι ένα αισιόδοξο μήνυμα προς όλους τους φορείς της αγοράς ενέργειας, οι οποίοι με τη σειρά τους πρέπει να παραμείνουν ψύχραιμοι, αισιόδοξοι, εξωστρεφείς και καλοπροαίρετοι στο έργο τους και στη συνεργασία τους με το ΥΠΕΝ.

*Ο Ηλίας Καρανάσης είναι Μηχανολόγος Μηχανικός, Energy Economist, με πολυετή εμπειρία στην αγορά ενέργειας

16 Νοεμβρίου 2020

energypress