EACOP: Ο αφρικανικός αγωγός πετρελαίου 1.400 χλμ που φιλοδοξεί να βάλει στον παγκόσμιο εξαγωγικό χάρτη την Ουγκάντα
Ένα έργο υποδομής επικών διαστάσεων έχει ξεκινήσει να κατασκευάζεται στην Κοιλάδα του Μεγάλου Ρήγματος στην Ουγκάντα. Πρόκειται για έναν αγωγό πετρελαίου έκτασης μεγαλύτερης των 1.400 χιλιομέτρων (1.443) ο οποίος θα φτάνει έως τις ακτές της Τανζανίας.
Όπως αναφέρουν οι The Times, ο αγωγός πετρελαίου της Ανατολικής Αφρικής ή EACOP θα καταστήσει την Ουγκάντα παραγωγό πετρελαίου για πρώτη φορά και όπως ισχυρίζεται η Καμπάλα, θα βοηθήσει την Ευρώπη να απεξαρτηθεί από την ρωσική ενέργεια.
Στον αντίποδα, οι διεθνείς ακτιβιστές για το κλίμα δεν είναι τόσο σίγουροι. Τους τελευταίους μήνες κατάφεραν να αναγκάσουν 20 μεγάλες τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες να μην επενδύσουν στο έργο, εξοργίζοντας παράλληλα τους υπέρμαχούς του.
Αρκετές φωνές διερωτώνται γιατί τα κοιτάσματα πετρέλαιο και το φυσικό αέριο πρέπει να μένουν ανεκμετάλλευτα, την ώρα που 600 εκατ. Αφρικανοί δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια.
"Δεν έχουμε συμβάλει στην περιβαλλοντική καταστροφή της Γης", δήλωσε ο NJ Ayuk, επικεφαλής του Αφρικανικού Ενεργειακού Επιμελητηρίου. "Δεν μπορεί οι φτωχοί άνθρωποι στην Ουγκάντα να πληρώνουν για τους πλούσιους ανθρώπους στα δυτικά έθνη σε αυτή τους την ενεργειακή μετάβαση (σ.σ. απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα)".
Οι περιβαλλοντολόγοι ισχυρίζονται ότι ο EACOP θα διαπεράσει 400 χωριά, 200 ποτάμια και περιοχές όπου βρίσκονται λιοντάρια, ελέφαντες και χιμπατζήδες και θα εκτοπίσει 13.000 οικογένειες. Μια πετρελαιοκηλίδα στη λίμνη Βικτώρια, στην οποία βασίζονται εκατομμύρια άνθρωποι για πόσιμο νερό, θα μπορούσε να είναι καταστροφική. Υπολογίζεται ότι θα παράγει 34 εκατ. τόνους CO2 ετησίως.
"Είμαστε βέβαιοι ότι αν το έργο προχωρήσει πάρα πολλοί άνθρωποι στην Ουγκάντα και την Τανζανία και σε ολόκληρο τον κόσμο θα επηρεαστούν", δήλωσε ο Omar Elmawi, συντονιστής της εκστρατείας Stop Eacop. "Συνεχίζουμε να αντέχουμε, δεν έχουμε άλλο τρόπο παρά να συνεχίσουμε να πιέζουμε".
Η κυβέρνηση της χώρας λέει ότι ο EACOP θα περιλαμβάνει και ηλιακή ενέργεια, θα παράγει καθαρό καύσιμο μαγειρέματος για τις τοπικές κοινότητες και θα προσπαθήσει να περιορίσει τις εκπομπές. Όμως οι ακτιβιστές για το κλίμα ήταν τόσο επιτυχημένοι που η JP Morgan, η Morgan Stanley, η Deutsche Bank και άλλοι απέκλεισαν τη χρηματοδότηση του αγωγού.
Όταν η Marsh, μια αμερικανική ασφαλιστική εταιρεία, αποφάσισε να εμπλακεί, περισσότεροι από 100 εργαζόμενοι φέρεται να υπέγραψαν επιστολή με την οποία ρωτούσαν πώς οι πελάτες "θα μας εμπιστεύονται για την παροχή διαχείρισης κλιματικών κινδύνων, αν γνωρίζουν ότι υποστηρίζουμε επίσης έργα που επιδεινώνουν αυτούς ακριβώς τους κινδύνους".
Οι επικριτές του έργου λένε επίσης ότι το έργο δεν είναι οικονομικά επωφελές για την Ουγκάντα και την Τανζανία, επειδή το μεγαλύτερο μέρος των κερδών θα πηγαίνει στις πετρελαϊκές εταιρείες, οι οποίες έχουν λάβει φορολογικές ελαφρύνσεις.
"Δεν έχει κανένα οικονομικό νόημα γι' αυτές", δήλωσε ο Elmawi. "Οι περισσότερες από αυτές τις προσπάθειες που προωθούνται είναι εξορυκτικές και σχεδόν αποικιοκρατικές".
"Πρόκειται για επιχειρήσεις, όχι για φιλανθρωπικούς οργανισμούς. Δοκιμάσαμε τη φιλανθρωπία στην Αφρική για μεγάλο χρονικό διάστημα και απέτυχε", δήλωσε ο NJ Ayuk. Ο Chigozie Nweke-Eze, ένας Νιγηριανός ειδικός σε θέματα ενέργειας, δήλωσε ότι δεν είναι δουλειά των ακτιβιστών "να ταΐζουν με το κουτάλι τις κυβερνήσεις" σχετικά με τις οικονομικές τους αποφάσεις.
Εν τω μεταξύ, οι επικριτές αμφισβητούν το κατά πόσον ο EACOP μπορεί πράγματι να βοηθήσει στην κάλυψη των ελλείψεων ρωσικού πετρελαίου στο μέλλον, όπως υποστήριξε ο πρόεδρος της Ουγκάντας, την ώρα που οι ευρωπαϊκές χώρες σηματοδοτούν την πρόθεση να απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα, ακόμη και όταν η Γερμανία επαναλειτουργεί τα εργοστάσια άνθρακα.
Σήμερα, οι συνδυασμένες εξαγωγές των μεγαλύτερων παικτών της Αφρικής, της Αλγερίας, της Αιγύπτου και της Νιγηρίας, είναι λιγότερες από τις μισές της Ρωσίας. Οι ειδικοί λένε ότι οι παραγωγοί πετρελαίου στη Αφρική έχουν δυσκολευτεί να αυξήσουν γρήγορα την παραγωγή.
Εν τέλει, η ευρωπαϊκή ζήτηση μπορεί να μην έχει σημασία. Η Αφρική πρόκειται να προσθέσει ένα δισ. νέους πολίτες από τώρα έως το 2050. Μέχρι εκείνη τη χρονιά, κάθε 13ο μωρό που θα γεννιέται παγκοσμίως θα είναι από τη Νιγηρία. Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού, καθώς και η εκβιομηχάνιση, θα προκαλέσουν αύξηση της ζήτησης πετρελαίου. Αλλά χωρίς μεγάλα ενεργειακά έργα, όπως ο EACOP, η προσφορά δεν θα την καλύψει.
Παρόλο που πολλές αφρικανικές χώρες είναι πρωτοπόρες στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας -η Κένυα αντλεί το 75% της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, κυρίως γεωθερμία-, λένε ότι δεν μπορούν να αναπτυχθούν μόνο με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως φάνηκε να υπονοούν οι δυτικές χώρες στην COP26 στη Γλασκόβη νωρίτερα φέτος.
"Ο κόσμος γνωρίζει την αλήθεια, ότι κάθε λογική χώρα δίνει πάντα προτεραιότητα στην ενεργειακή ασφάλεια", δήλωσε ο Nweke-Eze, επισημαίνοντας τις τελευταίες εξελίξεις στην Ευρώπη γύρω από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. "Πώς μπορείτε τώρα να λέτε ότι μια χώρα που δεν έχει αναπτυχθεί δεν πρέπει να σκέφτεται τη δική της ενεργειακή ασφάλεια; Χρειαζόμαστε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά πρέπει να είμαστε ρεαλιστές, χρειαζόμαστε πετρέλαιο και φυσικό αέριο για να αναπτυχθούμε".
Η συνεισφορά της Αφρικής στις παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μπορεί να ήταν πενιχρή - μεταξύ 2% και 3% σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη - αλλά επτά στις δέκα από τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή είναι αφρικανικές.
Αυτή η πραγματικότητα έχει προκαλέσει εκκλήσεις προς τις δυτικές χώρες να μειώσουν τις δικές τους εκπομπές για να επιτρέψουν στα αφρικανικά έθνη να εκβιομηχανιστούν ή ακόμη και να προσφέρουν άμεση οικονομική στήριξη.
Είναι το μόνο πράγμα στο οποίο συμφωνούν τόσο οι υποστηρικτές όσο και οι επικριτές του EACOP στην Αφρική. "Θα πρέπει να ζητήσουμε από τη Δύση αποζημιώσεις για το κλίμα", δήλωσε ο Elmawi. "Πρέπει να πληρώσουν".
