Βλαβιανός: Το παράδειγμα της Masdar «φάρος» για νέες επενδύσεις στις ελληνικές ΑΠΕ – Η Νοτιοανατολική Ασία στις «κεραίες» ελληνικών εταιρειών

Προοπτικές περαιτέρω  συνεργασίας στο τομέα της Ενέργειας ανάμεσα στην Ελλάδα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μετά και το «big deal» της Masdar με την εξαγορά της ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ με έμφαση στις ΑΠΕ, βλέπει ο Γιώργος Βλαβιανός, Partner της DLA Piper, σε συνέντευξή του στη «Ν». 

«Πιστεύω ότι το μοντέλο που ακολούθησε η Masdar (επένδυση χρημάτων και χρήση της τεχνογνωσίας ‘έτοιμων’ και έμπειρων εταιρειών ενέργειας, όπως η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ) θα το ακολουθήσουν κι άλλες εταιρείες της Μέσης Ανατολής. Τέτοιες είναι η Dragon Oil των ΗΑΕ, η Qatar Energy… και ενδεχομένως μεταγενέστερα η ARAMCO της Σαουδικής Αραβίας», αναφέρει ο ίδιος, «διαβάζοντας» την επόμενη μέρα υπό το πρίσμα μιας διεθνούς δικηγορικής εταιρείας με ειδίκευση στις διαπραγματεύσεις και προετοιμασία ενεργειακών, μεταξύ άλλων, συναλλαγών. 

Μάλιστα, όπως αναφέρει ο ίδιος, η «γεωγραφία» του επενδυτικού ενδιαφέροντος προς αλλά και από την Ελλάδα έχει διευρυνθεί σημαντικά, γεγονός που αναμένεται να μεταφραστεί σε νέες συμφωνίες το επόμενο διάστημα. Η γεωγραφική θέση της χώρας σε συνδυασμό με την βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος έχει παίξει καταλυτικό ρόλο προκειμένου η χώρα να ενταχθεί στις «κεραίες» μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων με τον κλάδο της Ενέργειας να ξεχωρίζει στις πρώτες θέσεις. 

Τέλος, ο κ. Βλαβιανός δεν παραλείπει να επισημάνει την ανάγκη απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών στη χώρα που σε ορισμένες περιπτώσεις καταλήγουν να αποτελούν «τροχοπέδη» στην ωρίμανση επενδύσεων, αποτρέποντας την εκδήλωση επενδυτικού ενδιαφέροντος. 

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του κ. Βλαβιανού στη «Ν»: 

Θα ήθελα να ξεκινήσουμε την συζήτηση μας με μια εκτίμηση σας ως προς το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών στο τομέα των ΑΠΕ στην Ελλάδα. Τι μηνύματα λαμβάνετε από την αγορά και ποιους τομείς αφορούν; 

Μέχρι και πριν από μερικά χρόνια, η επένδυση στον τομέα των ΑΠΕ ήταν "δυτική" υπόθεση. Το υψηλό κόστος και η σχετικά χαμηλή απόδοση των ΑΠΕ (τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο) αποτελούσε τροχοπέδη για την επέκταση των επενδύσεων από χώρες της Ανατολής. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, τόσο σε ιδιωτικό όσο και σε διακρατικό επίπεδο, έχει αυξηθεί με χώρες τόσο της Μέσης όσο και της Άπω Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Αυτό αποτελεί φόρο τιμής στα ευρωπαϊκά κράτη και εταιρείες που έχουν επιμείνει και πιέσει για τις επενδύσεις σε ΑΠΕ. 

Όσον αφορά το μέλλον των επενδύσεων στον τομέα των ΑΠΕ στην Ελλάδα, είμαι αισιόδοξος, παρά την πολιτική του "drill baby drill" της κυβέρνησης Τραμπ. Τόσο οι επιπτώσεις των καυσίμων στο περιβάλλον όσο και η διατήρηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε υψηλά επίπεδα θα οδηγήσει αναγκαστικά στην περαιτέρω επένδυση στις ΑΠΕ.

Στην Ελλάδα συγκεκριμένα, οι πολιτικές του Πρωθυπουργού έχουν προσελκύσει πολλούς επενδυτές στον τομέα των ΑΠΕ. Πιο συγκεκριμένα βλέπω περισσότερη κινητικότητα στον τομέα της αιολικής ενέργειας. Δυστυχώς η γεωμορφολογία της Ελλάδας και πιο συγκεκριμένα η έλλειψη πεδινών εκτάσεων δεν επιτρέπει την εκτεταμένη επιχειρηματική εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης (Ισπανία) και του Κόλπου. 

Όπως γνωρίζετε η πρόσφατη εξαγορά της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από την Masdar με το συνολικό τίμημα να φτάνει τα 3.2 δις ευρώ συνιστά την μεγαλύτερη συναλλαγή στην ιστορία του Χρηματιστηρίου Αθηνών και μία από τις μεγαλύτερης στον κλάδο των ΑΠΕ στη Ευρωπαϊκή Ένωση. Βλέπετε να υπάρχει συνέχεια από μεριάς επενδυτών της Μέσης Ανατολής και χωρών του Κόλπου; Σε ποιους επιμέρους τομείς της ενέργειας εστιάζει το όποιο ενδιαφέρον υπάρχει; 

Κατ'αρχάς, θα ήθελα να σταθώ στην παρουσία της Masdar στην Ελλάδα, η οποία ξεκίνησε με ενέργειες όπως οι επενδύσεις σε φωτοβολταικά πάρκα στον Πόρο και κορυφώθηκε με την εξαγορά της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή. Θυμάμαι το ενδιαφέρον της Κυβέρνησης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων ("ΗΑΕ") από τη Σύνοδο Κορυφής του COP 28 που έλαβε χώρα στο Ντουμπάι. Από τότε είχε καταστεί σαφές το ενδιαφέρον της Masdar. Η Masdar και η ADNOC, στις οποίες, ειρήσθω εν παρόδω, εργάζονται αρκετοί Έλληνες, γνωρίζουν ότι τα αποθέματα πετρελαίου των ΗΑΕ κάποια στιγμή θα εξαντληθούν και βλέπουν την Ελλάδα ως ιδανικό προορισμό για τις επενδύσεις στον τομέα των ΑΠΕ στην Ευρώπη. Πιστεύω ότι οι συνεργασία της Ελλάδας και των ΗΑΕ στον τομέα της ενέργειας θα επεκταθεί τα επόμενα χρόνια.

Αναφορικά με την ερώτησή σας για πιθανή συνέχεια των επενδύσεων από τη Μέσης Ανατολή, είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω ότι το μοντέλο που ακολούθησε η Masdar (επένδυση χρημάτων και χρήση της τεχνογνωσίας "έτοιμων" και έμπειρων εταιρειών ενέργειας, όπως η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή) θα το ακολουθήσουν κι άλλες εταιρείες της Μέσης Ανατολής. Τέτοιες είναι η Dragon Oil των ΗΑΕ, η Qatar Energy, η οποία διευρύνει τις δραστηριότητές της στον τομέα των ΑΠΕ, και ενδεχομένως μεταγενέστερα η ARAMCO της Σαουδικής Αραβίας. 

Εκκινώντας από την πρόσφατη επίσκεψη του κ. Μητσοτάκη στη Σαουδική Αραβία φαίνεται πως η ενέργεια βρίσκεται υψηλά στην ατζέντα των διμερών σχέσεων των δύο χωρών. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση; 

Αδιαμφισβήτητα. Καταρχάς, όπως πιθανώς γνωρίζετε, η Ελλάδα προμηθεύεται ήδη πετρέλαιο από τη Σαουδική Αραβία. Αυτός ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που δεν νιώσαμε τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης από τον πόλεμο στην Ουκρανία στο βαθμό που τις ένιωσαν άλλες χώρες στην Ευρώπη. Οι σχέσεις μας, όπως μαρτυρούν οι επισκέψεις του Πρωθυπουργού στη Σαουδική Αραβία και του Βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας στην Ελλάδα και η σύσταση του Ανώτατου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, είναι ισχυρές. 

Θεωρώ ότι θα υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη κινητικότητα από μεριάς παιχτών μεταξύ Ελλάδας και Σαουδικής Αραβίας, και μάλιστα σύντομα. Η Ελλάδα είναι κομβικής σημασίας για την India-Middle East-Europe Economic Corridor, της διεθνούς συνεργασίας και δικτύου μεταφορών – απάντησης της Μέσης Ανατολής και της Δύσης στο Belt and Road Initiative της Ρωσίας και Κίνας. Επιπλέον, δεδομένης της επέκτασης του Κατάρ σε χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία και η Σλοβενία, είμαι της απόψης πως η Ελλάδα είναι από τις κορυφαίες προοπτικές της Σαουδικής Αραβίας για βελτίωση των σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Θα ήθελα τώρα να μεταφερθούμε στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, στη Βόρεια Αμερική όπου, αν δεν κάνω λάθος, πλήθος εταιρειών με δραστηριότητα στον ενεργειακό τομέα συμπεριλαμβάνονται στο πελατολόγιό σας. Υπάρχει κινητικότητα από αυτή την μεριά για επενδύσεις στην Ελλάδα; 

Όπως ξέρετε δεν μπορώ να αποκαλύψω τους πελάτες μας! Ωστόσο, τυχαίνει να γνωρίζω πως πολλές εταιρείες από την άλλη μεριά του Ατλαντικού δραστηριοποιούνται στον ενεργειακό τομέα της Ελλάδος. Κυρίως αναφέρομαι σε επενδύσεις και έργα στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας από καύσιμο φυσικό αέριο. Τέτοια έργα λαμβάνουν χώρα στη Βοιωτία, τη Ροδόπη και τον Έβρο. Δεδομένης της ευνοϊκής επενδυτικής πολιτικής και της απελευθέρωσης του τομέα της ενέργειας θεωρώ ότι επενδύσεις από τις ΗΠΑ θα συνεχίσουν τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. 

Βλέπετε κινήσεις επενδυτών από την Ελλάδα προς το εξωτερικό στον τομέα της ενέργειας; Σε ποιες περιοχές εστιάζει το ενδιαφέρον και ποιους τομείς αφορά; 

Φυσικά! Πολλές ελληνικές ενεργειακές εταιρείες έχουν εξαιρετική τεχνογνωσία και εμπειρία στον τομέα της ενέργειας και έχουν αναλάβει έργα τόσο στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη (αναφέρω ως παράδειγμα τα αιολικά πάρκα της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή στη Βουλγαρία και την Πολωνία), όσο και στη Βόρεια Αφρική. Αναμένω περισσότερες συνεργασίες με τη Νοτιοανατολική Ασία, των οποίων οι ενεργειακές απαιτήσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Επίσης, καθότι τόσο εγώ όσο και η DLA Piper εργαζόμαστε σε έργα στην υποσαχάρια Αφρική, προβλέπω σημαντικές εξελίξεις και εκεί, κυρίως στον τομέα των ΑΠΕ και πιο συγκεκριμένα της αιολικής, ηλιακής και υδροηλεκτρικής ενέργειας. 

Τέλος θα ήθελα ένα σχόλιο σας για το επενδυτικό περιβάλλον στη χώρα. Αν υποβάλατε ένα υπόμνημα για την βελτίωσή του στο Πρωθυπουργό της χώρας τι θα ξεχωρίζατε; 

Η διαφορά του επενδυτικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα τα τελευταία δέκα χρόνια είναι χαώδης. Βλέπω τεράστια βελτίωση σε επίπεδο οικονομικό, διοικητικό και νομικό και αυτό αντικατοπτρίζεται στη σημαντική αύξηση των επενδύσεων. Θεωρώ ότι η κυβέρνηση παίρνει τις σωστές αποφάσεις. Εν τούτοις, προφανώς υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. 

Ως δικηγόρος, μπορώ να σας πω ότι η ασφάλεια δικαίου, η ταχύτητα της δικαιοσύνης και απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών όχι μόνο έχει σημασία, αλλά είναι και αποτιμητή στους πιθανούς επενδυτές. Μπορώ να σας φέρω δεκάδες παραδείγματα επενδυτών που δεν προχώρησαν σε επένδυση (όχι απαραίτητα μόνο στην Ελλάδα) επειδή δεν είχαν καμία εμπιστοσύνη στο επενδυτικό περιβάλλον. 

Επιπλέον, ως δικηγόρος διεθνούς διαιτησίας, με πολλούς πελάτες που έχουν επενδύσει ή επιθυμούν να επενδύσουν στην Ελλάδα, σας διαβεβαιώ ότι η ταχεία επίλυση διαφορών είναι κεφαλαίωδους σημασίας για τα μέρη, τα οποία θέλουν να γνωρίζουν ότι το νομικό σύστημα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των διεθνών εμπορικών συναλλαγών. Ο εκσυγχρονισμός του δικαίου διαιτησίας και οι αναθεωρήσεις του κώδικα πολιτικής δικονομίας ήταν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά απέχουμε ακόμη από την αποτελεσματική και έγκαιρη επίλυση των διεθνών διαφορών. Προσωπικά θα ήθελα να δω περιορισμό των αναβολών και σύντομες προθεσμίες για τη λήψη αποφάσεων από τα δικαστικά όργανα. 

Τέλος, πρέπει να απαλλαχθούμε από την αλληλεπικάλυψη αρμοδιοτήτων στον τομέα της δημόσιας διοίκησης. Το σύστημα των αδειοδοτήσεων πρέπει να απλοποιηθεί. Οι υπηρεσίες πρέπει να λειτουργούν ως one-stop shops που θα υπεισέρχονται και θα καλύπτουν τις αρμοδιότητες άλλων φορέων (δημόσιων, περιφερειακών, δημοτικών). Οτιδήποτε άλλο πολλαπλασιάζει τις διοικητικές εργασίες και προκαλεί καθυστερήσεις και αύξηση εξόδων. Είναι καιρός η Ελλάδα να χτίσει πάνω στα μέτρα που έλαβε τα τελευταία χρόνια για να βελτιώσει ακόμη περαιτέρω το επενδυτικό κλίμα. 

(Αναδημοσίευση από τη Ναυτεμπορική)