Αυτοπαραγωγή, από την εφηβεία στην ενηλικίωση

Η αυτοπαραγωγή το 2025 συμπληρώνει 10 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα. 10 χρόνια συνεχών αλλαγών, προκλήσεων & εμποδίων. Η διείσδυση της αυτοπαραγωγής στην ελληνική οικονομία παραμένει ακόμα σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Η εγκατεστημένη ισχύς με σκοπό την αυτοπαραγωγή αποτελεί κλάσμα της συνολικά εγκατεστημένης ισχύς στη χώρα. Μπορούμε να διακρίνουμε τα αίτια της υστέρησης αυτής σε δυο χρονικές περιόδους πριν και μετα την ενεργειακή κρίση. Πριν την ενεργειακή κρίση οι βασικοί λόγοι υστέρησης ήταν η έλλειψη κουλτούρας εξοικονόμησης, οι σχετικά χαμηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, η έλλειψη ενημέρωσης και κυρίως η απροθυμία του ίδιου του κλάδου να ασχοληθεί με την αυτοπαραγωγή. Με την ενεργειακή κρίση η ζήτηση για συστήματα αυτοπαραγωγής αυξήθηκε σημαντικά όμως προέκυψαν νέα εμπόδια όπως η έλλειψη ηλεκτρικού χώρου, οι συνεχείς αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο και το υστέρημα τεχνογνωσίας και ορθής ενημέρωσης.

Πλέον βρισκόμαστε στο κρίσιμο σημείο εκείνο όπου οι πράξεις και οι αποφάσεις μας θα καθορίσουν τον μέλλον της αυτοπαραγωγής στη χώρα. Ακόμα και αν δεν μπορούμε να λύσουμε άμεσα το πρόβλημα των κορεσμένων δικτύων, μπορούμε να δώσουμε λύσεις σε επιμέρους ζητήματα και να βάλουμε τις βάσεις για την περεταίρω διείσδυση και εδραίωσή της αυτοπαραγωγής στον παραγωγικό ιστό της χώρας.

Χάραξη & υιοθέτηση μακροχρόνιας στρατηγικής

Οι πολιτικές μέσα από τις οποίες διαμορφώθηκε η πορεία της αυτοπαραγωγής μέχρι σήμερα ήταν βασισμένες σε βραχυπρόθεσμες στρατηγικές που εξυπηρετούσαν την επίτευξη βραχυπρόθεσμων & άμεσων στόχων χωρίς παράλληλα να υπάρχει πρόβλεψη για τα αποτελέσματα που θα φέρει η επίτευξη των στόχων αυτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πολιτική συνεχούς αύξησης των ορίων του Net Metering ώστε να πετύχουμε το στόχο της αύξησης της διείσδυσης της αυτοπαραγωγής. Όταν με την ενεργειακή κρίση οι αιτήσεις για συστήματα Net Metering πολλαπλασιάστηκαν τότε αποφασίσαμε να εφαρμόσουμε νέα πολιτική, την αλλαγή του Net Metering σε Net Billing ώστε να επιτύχουμε ένα νέο στόχο, να αμβλύνουμε τις πιθανές στρεβλώσεις στην αγορά ενέργειας.

Είναι νομίζω κατανοητό πως η συνέχιση της ίδιας πρακτικής μόνο σε αδιέξοδο μπορεί να οδηγησει. Η υιοθέτηση εθνικής μακροχρόνιας στρατηγικής για τις Α.Π.Ε. γενικότερα αλλά και για την αυτοπαραγωγή ειδικότερα είναι το βασικό προαπαιτούμενο προς την ομαλή πράσινη μετάβαση. Οι πολιτικοί φορείς, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, οι πάροχοι ηλεκτρικού ενέργειας, οικονομικοί & κοινωνικοί φορείς, οι διαχειριστές του δικτύου καθώς και φορείς του κλάδου πρέπει να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι ώστε από κοινού να συμφωνηθεί η μακροχρόνια στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί.

Πρέπει να αποφασίσουμε ποιοι είναι τελικά οι μακροπρόθεσμοι στόχοι που θέλουμε να επιτύχουμε & με ποιους τρόπους θα επιτύχουμε τους στόχους αυτούς.

Σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο

Οι συνεχείς αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο, απόρροια των διαρκών μεταβολών στις εκάστοτε πολιτικές, έχουν δημιουργήσει σημαντικό αίσθημα ανασφάλειας και ανησυχίας τόσο στον ίδιο τον κλάδο όσο όμως και στους πιθανούς επενδυτές. Η ύπαρξη σταθερού ρυθμιστικού πλαισίου, η ύπαρξη δηλ. σταθερότητας και ασφάλειας είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση οποιασδήποτε επένδυσης. Αναμφίβολα το σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από τη χάραξη κοινής μακροχρόνιας εθνικής στρατηγικής.

Θέσπιση υποχρεωτικών κανόνων διασφάλισης της ποιότητας κατασκευής.

Τα ΦΒ συστήματα είναι επι της ουσίας εργοστάσια παραγωγής ενέργειας. Η μελέτη, ο σχεδιασμός, η κατασκευή & η συντήρηση τους πρέπει να διέπονται από συγκεκριμένους κανόνες όπου θα διασφαλίζουν τόσο την παραγωγικότητα των σταθμών όσο όμως και κυρίως την ασφάλεια σε όλα τα επίπεδα (κατασκευής, λειτουργίας, συντήρησης). Ειδικότερα τα ΦΒ συστήματα που εγκαθίστανται σε στέγες βιομηχανικών & εμπορικών κτηρίων απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή. Ενώ υπάρχουν πρότυπα που περιγράφουν με ακρίβεια κάθε στάδιο από τη μελέτη έως και τη συντήρηση, δυστυχώς στη χώρα μας σπάνια ακολουθούνται. Θα πρέπει μέσα από συνεννόηση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (Ασφαλιστικές εταιρείες, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Φορείς πιστοποίησης, κ.ο.κ.) άμεσα να οριστούν υποχρεωτικοί κανόνες που θα διασφαλίζουν ένα ελάχιστο επίπεδο ποιότητας στην μελέτη, κατασκευή και ασφάλεια των ΦΒ συστημάτων.

Διακοπή των άμεσων επιδοτήσεων

Οι επενδύσεις στην αυτοπαραγωγή είτε πρόκειται για οικιακές είτε για εμπορικές & βιομηχανικές εγκαταστάσεις είναι άκρως δελεαστικές & οι χρόνοι απόσβεσης εξαιρετικά χαμηλοί. Δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος άμεσης επιδότησης των συστημάτων αυτών. Τουλάχιστον δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον επενδυτή.

Η εμπειρία μάλιστα έχει δείξει πως τελικά οι άμεσες επιδοτήσεις λειτουργούν μεσοπρόθεσμα ανασταλτικά στη λειτουργία της αγοράς καθώς προκαλούν σημαντικές στρεβλώσεις. Ενδεικτικά:

• Η φημολογία και μόνο για κάποια επικείμενη επιδότηση «παγώνει» ουσιαστικά την αγορά για μεγάλα διαστήματα.

• Δημιουργούν υπέρμετρα μεγάλες προσδοκίες και προβλέψεις ζήτησης που όταν και δεν επαληθευθούν κλονίζουν πολυεπίπεδα το σύνολο της αγοράς

• Πολλές φορές οδηγούν τον υποψήφιο επενδυτή σε λαθεμένες αποφάσεις καθώς επενδύει με γνώμονα τη μέγιστη αξιοποίηση της επιδότησης και όχι με κριτήριο την κάλυψη με το βέλτιστό δυνατό τρόπο των πραγματικών του ενεργειακών αναγκών.

• Δεν αφήνουν την αγορά να ωριμάσει. Οι επιδοτήσεις δεν προσδιορίζουν τελικά μόνο τη ζήτηση αλλά και την προσφορά καθώς οδηγούν τον εκάστοτε υποψήφιο επενδυτή σε συγκεκριμένες προσφερόμενες λύσεις.

Η αυτοπαραγωγή μπορεί και πρέπει να γίνει βασικό εργαλείο βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, το μόνο που απαιτείται είναι σταθερότητα, ασφάλεια, κανόνες και ελευθερία ότι δηλ. χρειάζεται ένας έφηβος για να περάσει ομαλά στην ενηλικίωση.
 

Ο κ. Σάκης Κλάδης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της «Κλάδης Ενεργειακή»

Το άρθρο περιλαμβάνεται στο αφιέρωμα του energypress: Η αγορά των ΑΠΕ μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα – Φόβοι και προσδοκίες από τη νέα χρονιά