Ασπίδα προστασίας για τον Αώο ποταμό

Ασπίδα προστασίας για τον Αώο ποταμό
 

Με υπουργική απόφαση αποκλείεται η κατασκευή φραγμάτων, υδροηλεκτρικών έργων και σταθμών όλων των κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένων των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ), στο τμήμα του διασυνοριακού ποταμού Αώου που είχε χαρακτηριστεί

Προστατευόμενο Τοπίο και Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός.

Κοινό δελτίο Τύπου

 των οργανώσεων MedINA, Πίνδος Περιβαλλοντική, The Green Tank

Αθήνα, 25 Ιουνίου 2024 – Χαιρετίζουμε την έκδοση της πολυαναμενόμενης απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία συμπληρώνει το καθεστώς προστασίας του ποταμού Αώου και αναγνωρίζει τη σημασία του ως ποταμού ελεύθερης ροής. Η απόφαση-ορόσημο (αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/61146/1573) θέτει τους όρους προστασίας εντός του τμήματος που έχει χαρακτηριστεί ως Προστατευόμενο Τοπίο και Προστατευόμενος Φυσικός Σχηματισμός από τον Νοέμβριο του 2023. Η προστατευόμενη αυτή περιοχή, η οποία εκτείνεται από τα όρια του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου έως τα σύνορα Ελλάδας-Αλβανίας, περιλαμβάνει τον ποταμό Αώο από τη γέφυρα της Κόνιτσας και κατάντη, τμήμα του ποταμού Βοϊδομάτη και το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης απορροής του ποταμού Σαραντάπορου.

Η απόφαση αποκλείει την κατασκευή φραγμάτων, καθώς και τη χωροθέτηση υδροηλεκτρικών έργων και σταθμών όλων των κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένων των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ), που αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για την ελεύθερη επικοινωνία των νερών του ποταμού, την ιδιαίτερη οικολογική του αξία και υδρομορφολογική του ακεραιότητα. Παράλληλα, επιτρέπονται δραστηριότητες που διαφυλάσσουν την ενίσχυση της οικονομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών (γεωργία, κτηνοτροφία, τουρισμός κ.ά.) και την πολιτισμική κληρονομία τους.

Αυτή η σημαντική νίκη-ορόσημο είναι και αποτέλεσμα της προσπάθειας των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών MedINA, Πίνδος Περιβαλλοντική, The Green Tank και της συμμαχίας «Σώστε τη Μπλε Καρδιά της Ευρώπης», οι οποίες λαμβάνοντας υπόψη την οικολογική αξία του ποταμού και έχοντας αφουγκραστεί τις τοπικές κοινωνίες, μοιράστηκαν τις προτάσεις τους με την ελληνική πολιτεία για την ενίσχυση της θεσμικής προστασίας του Αώου. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μια ασπίδα προστασίας για την ελεύθερη ροή του Αώου, των κύριων παραποτάμων του, Βοϊδομάτη και Σαραντάπορου, και όλων των ρεμάτων αυτών, που εμπίπτουν εντός του νεοσύστατου σχηματισμού. Μπαίνουν έτσι ισχυρά θεμέλια για τη διατήρηση και την αποτελεσματική διαχείριση της λεκάνης απορροής του ποταμού. Προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη προστασία και θωράκιση του ποτάμιου δικτύου αποτελεί η εφαρμογή ενός ενιαίου καθεστώτος προστασίας που θα εκτείνεται σε ολόκληρη τη λεκάνη απορροής του Αώου και θα θέτει αντιστοίχως ισχυρούς όρους και περιορισμούς.

Με το βλέμμα στο μέλλον, το επόμενο βήμα περιλαμβάνει την αναβάθμιση της προστασίας της περιοχής σε Εθνικό Πάρκο, μέσω της επέκτασης των ορίων του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου προς τα σύνορα Ελλάδας – Αλβανίας. Έτσι, αυτή η προστατευόμενη περιοχή θα μπορεί στη συνέχεια να ενωθεί με το γειτονικό Εθνικό Πάρκο Vjosa προκειμένου να θεσπιστεί το πρώτο Διασυνοριακό Εθνικό Πάρκο Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη, Αώος/Vjosa, κοινό όραμα της συμμαχίας μας.

 

«Η διατήρηση του ποταμού Αώου ως ενός ποταμού ελεύθερης ροής αποτελεί θρίαμβο τόσο για τη φύση όσο και για τις τοπικές κοινότητες. Με την απόφαση αυτή γίνεται ένα ακόμα βήμα ώστε να διασφαλιστεί ότι το απαράμιλλο τοπίο της περιοχής δε θα αλλοιωθεί, ότι η οικολογική ακεραιότητα του ποταμού θα διαφυλαχθεί προς όφελος της βιοποικιλότητας και των επόμενων γενεών, οι οποίες θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν τις υπηρεσίες που ο ποταμός προσφέρει απλόχερα εδώ και αιώνες», υποστήριξε ο Αλέξης Κατσαρός, Εκτελεστικός  Διευθυντής του MedINA.

«Το παζλ προστασίας του Αώου συμπληρώνεται και η συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερη για ένα ποτάμι σύμβολο. Την προηγούμενη εβδομάδα εγκρίθηκε ο νέος ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης, που προβλέπει την απελευθέρωση των ποταμών από εμπόδια, φραγμούς και φράγματα με στόχο την αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων μέχρι το 2030. Ο Αώος είναι ένας από τους τελευταίους ελεύθερους ποταμούς της Ευρώπης και με το νέο καθεστώς προστασίας πλέον υπάρχει και η θεσμική κατοχύρωση ότι θα παραμείνει έτσι», δήλωσε η Ιόλη Χριστοπούλου, Διευθύντρια Πολιτικής και Συν-ιδρύτρια του Green Tank.

«Σε μια εποχή πολύ δύσκολη για την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος, η διατήρηση του Αώου σε ελεύθερη ροή είναι μια πολύ ουσιαστική, όσο και κρίσιμη πρωτοβουλία. Ο Αώος πρέπει να παραμείνει ένα ποτάμι ελεύθερης ροής και να αποτραπούν εξελίξεις που θα διαταράξουν το οικοσύστημα, αλλά θα επιδράσουν και αρνητικά στις ήπιες ανθρώπινες δραστηριότητες που αναπτύσσονται, χρόνια τώρα, κατά μήκος του ποταμού. Στον Αώο, το περιβάλλον είναι πλούτος, ανάπτυξη, αλλά και ταυτότητα και σε αυτή την κατεύθυνση, της ‘ολιστικής’ διαχείρισης, πρέπει να κατευθύνονται και οι αποφάσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις», συμπλήρωσε ο Γιάννης Βραζιτούλης, Πρόεδρος της Πίνδος Περιβαλλοντική.

###

 d

 

- Η απόφαση υπ. αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/61148/1574 του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ 381/11-6-2024) καθορίζει τους όρους και περιορισμούς για την προστασία και διατήρηση της άγριας και ελεύθερης ροής στην περιοχή του προστατευόμενου φυσικού σχηματισμού και προστατευόμενου τοπίου της Λεκάνης Απορροής του Ποταμού (ΛΑΠ) Αώου ακολουθεί την απόφαση χαρακτηρισμού (υπ’αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/115155/3787/8.11.2023) του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ 6679/27-11-2023). Με βάση τον Ν.4685/2020 (άρθρο 178, Ν.5037/2023), μετά την απόφαση χαρακτηρισμού μίας περιοχής ως προστατευόμενου τοπίου και φυσικού σχηματισμού από το αρμόδιο όργανο του ΥΠΕΝ, απαιτείται απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στην οποία προβλέπονται όροι και περιορισμοί στις δραστηριότητες που ασκούνται εντός του προστατευόμενου τοπίου και φυσικού σχηματισμού. https://thegreentank.gr/2023/11/28/prostatevomenos-pleon-olokliros-o-potamos-aoos-kai-oi-parapotamoi-tou/

- Ο χαρακτηρισμός ενός Εθνικού Πάρκου είναι μία διακριτή διαδικασία, η οποία προϋποθέτει την εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ). - Αυτήν την περίοδο εκπονούνται οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες για όλες τις περιοχές Natura 2000 της Ελλάδας και για τα υφιστάμενα Εθνικά Πάρκα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Οι οργανώσεις της εκστρατείας «Save the Blue Heart of Europe» έχουν συμμετάσχει στη διαβούλευση της ΕΠΜ 11α: Περιοχές Natura 2000 των Περιφερειακών Ενοτήτων Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων και Γρεβενών – Ανατολικό Τμήμα, καταθέτοντας σχόλια, ώστε η εν λόγω περιοχή να ενταχθεί στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου: https://ypen.gov.gr/diavouleusi/forums/forum/dimosia-diavoyleysi-toy-ergoy-ekponisi-eidikon-perivallontikon-meleton-syntaxi-proedrikon-diatagmaton-prostasias-kai-schedion-diacheirisis-gia-tis-perioches-toy-diktyoy-natura-2000/epm-11a-perioches-natura-2000-ton-perifereiakon-enotiton-thesprotias-ioanninon-kai-grevenon/ 

- Αώος/Vjosa: Ο ποταμός Αώος/Vjosa είναι ένας από τους τελευταίους μεγάλους ελεύθερης ροής ποταμούς της Ευρώπης εκτός των Σκανδιναβικών χωρών. Ρέει από τα βουνά της Πίνδου στην Ελλάδα, όπου ονομάζεται Αώος, μέχρι την Αδριατική θάλασσα στην Αλβανία, όπου ονομάζεται Vjosa, για 270 συνεχόμενα χιλιόμετρα. Μαζί με τους παραποτάμους του, ο Αώος/Vjosa αποτελεί ένα οικοσύστημα με πλούσια βιοποικιλότητα εθνικής και παγκόσμιας σημασίας.

- Στις 15 Μαρτίου 2023, το Αλβανικό τμήμα του ποταμού ανακηρύχθηκε «Εθνικό Πάρκο Άγριου Ποταμού», λαμβάνοντας τον τίτλο του πρώτου Εθνικού Πάρκου Άγριου Ποταμού στην Ευρώπη - όπου η ελεύθερη και άγρια ροή των ποταμών και των ρεμάτων τοποθετούνται πλέον στο επίκεντρο των πολιτικών προστασίας. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Εθνικό Πάρκο Vjosa: https://www.vjosanationalpark.al/ & https://med-ina.org/el/vjosanationalparkgr/ & https://www.iucn.org/press-release/202303/vjosa-one-our-last-wild-rivers-becomes-europes-first-wild-river-national-park

 

- Τα ποτάμια είναι από τα πιο απειλούμενα οικοσυστήματα παγκοσμίως. Μόνο στην Ευρώπη, οι ποταμοί κατακερματίζονται από 1 εκατομμύρια τεχνητά εμπόδια (κυρίως διευθετήσεις ποταμών και φράγματα). Έτσι, από το 1970 έως σήμερα, οι πληθυσμοί των μεταναστευτικών ειδών ψαριών γλυκού νερού έχουν μειωθεί κατά 93%.

- Η εκστρατεία «Save the Blue Heart of Europe» έχει ως στόχο την προστασία των ποταμών υψηλής φυσικής αξίας στα Βαλκάνια, οι οποίοι απειλούνται από περισσότερα από 3.400 υδροηλεκτρικά έργα. Η εκστρατεία συντονίζεται από τις διεθνείς ΜΚΟ Riverwatch και EuroNatur και υλοποιείται από κοινού με οργανώσεις-εταίρους στις βαλκανικές χώρες. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διεθνή εκστρατεία «Save the Blue Heart of Europe»: https://balkanrivers.net/en.

- Την ανάγκη διατήρησης του Αώου/Vjosa και της θεσμικής προστασίας ολόκληρου του υδρογραφικού του δικτύου σε διασυνοριακό επίπεδο τεκμηρίωσε σε επιστημονικές μελέτες και η Διεθνής Ένωση Διατήρησης της Φύσης (IUCN). Περισσότερα σχετικά με τα αποτελέσματα των μελετών της IUCN και τις προτάσεις θεσμικής προστασίας του ποταμού προς τις ελληνικές και αλβανικές αρχές: https://portals.iucn.org/library/node/51377 & https://portals.iucn.org/library/node/49471