Αποθήκευση Ηλεκτρικής Ενέργειας: Λειτουργική ενίσχυση ή συμμετοχή στις αγορές;

Είναι γεγονός ότι εδώ και αρκετά χρόνια, γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων σχετικά με το ζήτημα της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές. Η αξία της αποθήκευσης είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες που αναμένεται να οδηγήσουν στην αποσυμφόρηση των δικτύων και στην πολυπόθητη απελευθέρωση ηλεκτρικού χώρου. Αυτό έχει καταστεί σαφές τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε εθνικό επίπεδο και, γενικότερα, αποτελεί κοινή παραδοχή για όλους τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ της ενέργειας.

Η τεχνολογία είναι πλέον διαθέσιμη. Αυτό που απασχολεί τους επενδυτές (τους κατόχους, δηλαδή, μπαταριών) είναι ο τρόπος με τον οποίο θα αποζημιώνονται για τις αποθηκευτικές υπηρεσίες που καλούνται να παράσχουν. Το πρώτο δίλημμα που θα αντιμετωπίσουν οι κάτοχοι είναι αν τους συμφέρει η συμμετοχή τους στις αγορές Η/Ε ή η αποζημίωσή τους με λειτουργική ενίσχυση από το ΔΑΠΕΕΠ, σταθμίζοντας όχι μόνο τις τιμές αλλά και τους κινδύνους της επιλογής τους. Για την αντιμετώπιση του διλήμματος αυτού, είναι χρήσιμο να ξέρουμε τι προβλέπεται νομοθετικά και ρυθμιστικά για το καθεστώς της λειτουργικής ενίσχυσης.

Καταρχάς, η ΡΑΑΕΥ έχει ήδη θέσει σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο μεθοδολογίας υπολογισμού της ετήσιας ενίσχυσης των σταθμών, όπου έχουν διατυπωθεί ενδιαφέροντα σχόλια τόσο από την αγορά όσο και από τους εμπλεκόμενους φορείς. 

Παράλληλα, η γνωστή Κοινή Υπουργική Απόφαση του Μάϊου περί αποθήκευσης (55948/1087/20.05.2023) έχει δώσει τις κατευθυντήριες γραμμές τόσο στη ΡΑΑΕΥ όσο και στο ΔΑΠΕΕΠ για να διαμορφώσουν τις λεπτομέρειες του πλαισίου, που θα διέπει τη σύμβαση μεταξύ του Διαχειριστή και του κατόχου που θα υπαχθεί σε καθεστώς λειτουργικής ενίσχυσης. Τα κυριότερα σημεία που πρέπει να επισημανθούν είναι τα εξής:

• Οι σταθμοί αποθήκευσης μπορούν (δυνητικά) να λάβουν είτε επενδυτική είτε λειτουργική ενίσχυση είτε και τις δυο ενισχύσεις.
• Με τη σύναψη της σύμβασης με το ΔΑΠΕΕΠ, ο σταθμός αποθήκευσης θα καταχωρείται αυτόματα στο Μητρώο Σταθμών Αποθήκευσης που τηρεί ο Διαχειριστής.
• Η σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης θα είναι δεκαετής, εκκινώντας από την έκδοση της άδειας λειτουργίας του σταθμού. 
• Η ενίσχυση θα είναι ετήσια. 

Οι βασικές υποχρεώσεις του κατόχου, όπως περιγράφονται στην ΚΥΑ, είναι οι ακόλουθες:

• Ο κάτοχος μέχρι να εκδοθεί η άδεια λειτουργίας του υποχρεούται να υποβάλλει στη  ΡΑΑΕΥ τριμηνιαίες εκθέσεις με την πρόοδο υλοποίησης του έργου. 
• Οι σταθμοί αποθήκευσης υποχρεούνται να συμμετέχουν στις Αγορές Η/Ε και, μάλιστα, υποβάλλοντας σε οποιαδήποτε από τις Αγορές προσφορές ενέργειας που αντιστοιχούν τουλάχιστον σε μια πλήρη εκφόρτιση και σε μια πλήρη φόρτιση για κάθε ημέρα για την οποία είναι διαθέσιμοι.
• Οι κάτοχοι των ενισχυόμενων σταθμών δεν μπορούν να συνάπτουν διμερή συμβόλαια αγοραπωλησίας (PPAs) και δεν μπορούν να συμμετέχουν στην Ενεργειακή Χρηματοπιστωτική Αγορά (ΕΧΑ) καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετούς ενίσχυσης. Δεν αποκλείεται, πάντως, στην πορεία να δούμε εξαιρέσεις από την απαγορευτική αυτή ρήτρα, όπως προσφάτως είδαμε τη δυνατότητα της διετούς αναστολής των ΣΛΕΕ των σταθμών ΑΠΕ (άρ. 12^Α παρ. 3^α Ν. 4414/2016).
• Επόμενη υποχρέωση των σταθμών αποθήκευσης είναι η παροχή κατά προτεραιότητα υπηρεσιών όπως η αποσυμφόρηση των δικτύων, με στόχο την αύξηση του περιθωρίου υποδοχής ισχύος ΑΠΕ, με ρητή πρόβλεψη όμως ότι οι κάτοχοι δεν δικαιούνται πρόσθετη αποζημίωση για αυτές. Παρατηρείται, δηλαδή, ότι ελλείπει το κίνητρο για την παροχή των υπηρεσιών αυτών.
• Άλλη υποχρέωση του κατόχου είναι η αμελλητί ενημέρωση της ΡΑΑΕΥ και του ΔΑΠΕΕΠ για την περίπτωση λήψης άλλης επενδυτικής ή λειτουργικής ενίσχυσης (πέραν δηλαδή του περιγραφόμενου σχήματος) ή για διάφορα άλλα έσοδα και αμοιβές που μπορεί να εισπράττει ο σταθμός. 
• Πολύ σημαντική είναι η δεκαετής δέσμευση του κατόχου, υπό την έννοια ότι κάτοχος ενισχυόμενου σταθμού απαγορεύεται να προβεί με δική του πρωτοβουλία σε απένταξη από το σχήμα στήριξης πριν από τη λήξη της περιόδου ενίσχυσης.
• Ταυτόχρονα οι ενισχυόμενοι σταθμοί απαγορεύεται να μεταβάλλουν τη μέγιστη ισχύ έγχυσης ή την εγγυημένη χωρητικότητά τους, μέσα στη δεκαετία.
• Τέλος, οφείλουν μια φορά το χρόνο να υποβάλουν στη ΡΑΑΕΥ δήλωση με την οποία βεβαιώνουν ότι οι ίδιοι ή συνδεδεμένες ή συνεργαζόμενες επιχειρήσεις: α) δεν έχουν στην κατοχή τους ενισχυόμενο ΣΑΗΕ από την Α και Β ανταγωνιστική διαδικασία ισχύος άνω των 100 MW και β) από τη Γ ανταγωνιστική διαδικασία ισχύος άνω του 25% της δημοπρατηθείσας ισχύος.

Οι υποχρεώσεις, λοιπόν, που προβλέπονται για τους ενισχυόμενους σταθμούς φαίνονται καταρχήν λογικές και αναμενόμενες, με έναν αστερίσκο όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών αποσυμφόρησης δικτύου χωρίς αποζημίωση. Ωστόσο, με δεδομένο ότι οι ανταγωνιστικές διαδικασίες για την έκδοση αδειών αποθήκευσης από τη ΡΑΑΕΥ έχουν ήδη ξεκινήσει, είναι κρίσιμο να διαμορφωθεί οριστικά τόσο η μεθοδολογία υπολογισμού της ενίσχυσης όσο και το κείμενο της σύμβασης αποθήκευσης, ώστε οι κάτοχοι των σταθμών να είναι πλήρως ενήμεροι για τις λεπτομέρειες του καθεστώτος ενίσχυσης πριν αποφασίσουν αν θέλουν ή όχι να υπαχθούν σε αυτό. 

Πρόκειται για μια σοβαρή επιχειρηματική απόφαση, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, η δέσμευση του ενισχυόμενου σταθμού θα είναι μακροχρόνια (δεκαετής), συνεπώς επηρεάζει σαφώς τη βιωσιμότητα και την πορεία των έργων.

*Η Αναστασία Ρήγα είναι Δικηγόρος - LLM Αστικού Δικαίου και μέλος Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΑΠΕΕΠ ΑΕ