«Από το αγρόκτημα στο πιάτο»: 11 ερωτήσεις και απαντήσεις για τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια ολοκληρωμένη νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, με στόχο να επαναφέρει τη φύση στη ζωή μας, και τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» για ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων. Οι δύο στρατηγικές είναι αλληλοενισχυόμενες, φέρνουν σε επαφή τη φύση, τους γεωργούς, τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές για να εργαστούν από κοινού για ένα ανταγωνιστικώς βιώσιμο μέλλον.

Σε ευθυγράμμιση με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, προτείνονται φιλόδοξες ενωσιακές δράσεις και δεσμεύσεις για την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας στην Ευρώπη και στον κόσμο και τον μετασχηματισμό των συστημάτων τροφίμων μας σε παγκόσμια πρότυπα για την ανταγωνιστική βιωσιμότητα, την προστασία της υγείας του ανθρώπου και του πλανήτη, καθώς και για τα μέσα βιοπορισμού όλων των παραγόντων της αλυσίδας αξίας των τροφίμων. Η κρίση της COVID-19 κατέδειξε πόσο ευάλωτους μας καθιστά η όλο και μεγαλύτερη απώλεια της βιοποικιλότητας και πόσο σημαντική είναι η εύρυθμη λειτουργία του συστήματος τροφίμων για την κοινωνία μας. Οι δύο στρατηγικές θέτουν τον πολίτη στο επίκεντρο, αναλαμβάνοντας τη δέσμευση να αυξήσουν την προστασία της ξηράς και της θάλασσας, αποκαθιστώντας τα υποβαθμισμένα οικοσυστήματα και καθιερώνοντας την ΕΕ ως ηγετική δύναμη στη διεθνή σκηνή, τόσο όσον αφορά την προστασία της βιοποικιλότητας όσο και την οικοδόμηση μιας βιώσιμης αλυσίδας τροφίμων.

Δείτε εδώ το ρεπορτάζ της EURACTIV.gr με ερωτήσεις και απαντήσεις για τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα.

Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε τα ακόλουθα: «Η κρίση του κορονοϊού κατέδειξε πόσο ευάλωτοι είμαστε όλοι και πόσο σημαντικό είναι να αποκατασταθεί η ισορροπία μεταξύ ανθρώπινης δραστηριότητας και φύσης. Η κλιματική αλλαγή και η απώλεια της βιοποικιλότητας αποτελούν σαφή και υπαρκτό κίνδυνο για την ανθρωπότητα. Στον πυρήνα της Πράσινης Συμφωνίας, η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» δείχνουν μια νέα και καλύτερη ισορροπία της φύσης, των συστημάτων διατροφής και της βιοποικιλότητας· για να προστατεύσουν την υγεία και την ευεξία των πολιτών μας και, ταυτόχρονα, να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της ΕΕ. Οι στρατηγικές αυτές αποτελούν ζωτικό μέρος της σημαντικής μετάβασης που αναλαμβάνουμε.».

Η κ. Στέλλα Κυριακίδου, Επίτροπος αρμόδια για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων, δήλωσε: «Πρέπει να προχωρήσουμε προς τα εμπρός και να καταστήσουμε το σύστημα τροφίμων της ΕΕ κινητήρια δύναμη για τη βιωσιμότητα. Η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» θα έχει θετικό αντίκτυπο σε όλους τους τρόπους παραγωγής, αγοράς και κατανάλωσης των τροφίμων μας, γεγονός που θα ωφελήσει την υγεία των πολιτών, των κοινωνιών και του περιβάλλοντός μας. Προσφέρει τη δυνατότητα να συνδυάσουμε τα συστήματα τροφίμων μας με την υγεία του πλανήτη μας, να εξασφαλίσουμε την επισιτιστική ασφάλεια και να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες των Ευρωπαίων για υγιεινά, ισότιμα κατανεμημένα και φιλικά προς το περιβάλλον τρόφιμα.».

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσους, δήλωσε τα ακόλουθα: «Η φύση είναι ζωτικής σημασίας για τη σωματική και ψυχική μας ευεξία, φιλτράρει τον αέρα και το νερό μας, ρυθμίζει το κλίμα και επικονιάζει τις καλλιέργειές μας. Εμείς, όμως, ενεργούμε σαν να είναι ασήμαντη και την αφήνουμε να καταστραφεί με έναν άνευ προηγουμένου ρυθμό. Αυτή η νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα βασίζεται στα επιτεύγματα του παρελθόντος και προσθέτει νέα εργαλεία που θα μας θέσουν σε μια πορεία προς την πραγματική βιωσιμότητα, με οφέλη για όλους. Ο στόχος της ΕΕ είναι να προστατεύσει και να αποκαταστήσει τη φύση, να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη από την τρέχουσα κρίση και να πρωτοστατήσει σε ένα φιλόδοξο παγκόσμιο πλαίσιο για την προστασία της βιοποικιλότητας σε ολόκληρο τον πλανήτη.».

Στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» – δημιουργία ενός υγιούς και πλήρως βιώσιμου συστήματος τροφίμων – 11 ερωτήσεις και απαντήσεις από την Κομισιόν

1. Γιατί παρουσιάζετε τώρα τη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο»;

Η κρίση του κορονοϊού υπογράμμισε τη σπουδαιότητα ενός εύρωστου και ανθεκτικού συστήματος τροφίμων το οποίο να είναι σε θέση να λειτουργεί σε οποιεσδήποτε περιστάσεις και να είναι ικανό να διασφαλίζει πρόσβαση σε επαρκή προσφορά τροφίμων σε προσιτές τιμές για τους πολίτες. Μας έκανε, επίσης, να συνειδητοποιήσουμε τη στενή διασύνδεση της υγείας, των οικοσυστημάτων, των αλυσίδων εφοδιασμού, των καταναλωτικών προτύπων και των ορίων αντοχής του πλανήτη μας. Είναι σαφές ότι πρέπει να κάνουμε πολύ περισσότερα για να παραμείνουμε υγιείς, τόσο εμείς όσο και ο πλανήτης. Η σημερινή πανδημία δεν είναι παρά ένα παράδειγμα. Η αυξανόμενη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται ξηρασίες, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και νέοι επιβλαβείς οργανισμοί μάς υπενθυμίζουν διαρκώς ότι το σύστημα τροφίμων μας απειλείται και πρέπει να καταστεί περισσότερο βιώσιμο και ανθεκτικό.

2. Με ποιον τρόπο θα επιτευχθούν οι στόχοι που ορίζονται στο πλαίσιο της στρατηγικής από τοαγρόκτημαστο πιάτο;

Οι στόχοι της στρατηγικής είναι φιλόδοξοι:

• μείωση κατά 50 % της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων και του κινδύνου που συνδέεται με αυτά και κατά 50 % της χρήσης των πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων έως το 2030·
• μείωση των απωλειών θρεπτικών ουσιών τουλάχιστον κατά 50 %, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι δεν θα υπάρξει υποβάθμιση της γονιμότητας του εδάφους. Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί η χρήση λιπασμάτων τουλάχιστον κατά 20 % έως το 2030·
• μείωση κατά 50 % των πωλήσεων αντιμικροβιακών φαρμάκων για τα εκτρεφόμενα ζώα και τις υδατοκαλλιέργειες έως το 2030·
• αύξηση των εκτάσεων βιολογικής καλλιέργειας έως το 25 % της γεωργικής γης έως το 2030.

Τέλος, η στρατηγική περιλαμβάνει επίσης τον στόχο να έχουν όλες οι αγροτικές περιοχές πρόσβαση σε ταχείες ευρυζωνικές συνδέσεις έως το 2025, ώστε να καταστεί δυνατή η ψηφιακή καινοτομία.

Με βάση την εμπειρία από την εφαρμογή της οδηγίας για την ορθολογική τους χρήση, είναι σαφές ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα για τη μείωση του συνολικού κινδύνου και της χρήσης φυτοφαρμάκων με την προώθηση πρακτικών ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας, ώστε να διασφαλιστεί ότι χρησιμοποιούνται βιώσιμα, βιολογικά, φυσικά, άλλα μη χημικά μέσα και φυτοφάρμακα χαμηλού κινδύνου για την προστασία των καλλιεργειών. Η Επιτροπή θα λάβει ορισμένα μέτρα για την εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων και τη διατήρηση των εισοδημάτων των γεωργών, μεταξύ των οποίων είναι η αναθεώρηση της οδηγίας για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων, η βελτίωση των διατάξεων για την ολοκληρωμένη φυτοπροστασία και η προώθηση της ευρύτερης χρήσης ασφαλών εναλλακτικών τρόπων προστασίας της συγκομιδής από επιβλαβείς οργανισμούς και ασθένειες. Επίσης, η Επιτροπή θα διευκολύνει τη διάθεση στην αγορά φυτοφαρμάκων που περιέχουν βιολογικές δραστικές ουσίες και θα ενισχύσει την εκτίμηση επικινδυνότητας των φυτοφαρμάκων για το περιβάλλον.

Οι υφιστάμενοι δείκτες παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις πωλήσεις φυτοφαρμάκων και παράλληλα τις κατηγοριοποιούν με βάση τον κίνδυνο, επιτρέποντας τη μέτρηση της προόδου για την επίτευξη των στόχων σε ετήσια βάση. Για να βελτιωθεί η προσέγγιση αυτή, η Επιτροπή θα αναπτύξει περισσότερους δείκτες και θα προτείνει αλλαγές στον κανονισμό του 2009 σχετικά με τις στατιστικές για τα φυτοφάρμακα.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν φιλόδοξα και εκτεταμένα μέτρα για την πλήρη εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας σχετικά με τη ρύπανση από θρεπτικές ουσίες (N, P), ώστε να αποφεύγονται οι συναφείς διαρροές θρεπτικών ουσιών που ρυπαίνουν τον αέρα και το νερό και γίνονται επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Η Επιτροπή θα αναπτύξει μαζί με τα κράτη μέλη σχέδιο δράσης για την ολοκληρωμένη διαχείριση των θρεπτικών ουσιών με σκοπό τον περιορισμό και την αποτροπή της περαιτέρω ρύπανσης από την υπερβολική χρήση λιπασμάτων και την προώθηση της ανακύκλωσης των θρεπτικών ουσιών που προέρχονται από διάφορα είδη οργανικών αποβλήτων όπως τα λιπάσματα. Αυτό θα συμβάλει στην επίτευξη του φιλόδοξου στόχου της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ για «μηδενική ρύπανση».

Για να περιοριστεί περαιτέρω η χρήση των αντιμικροβιακών φαρμάκων και να προωθηθεί η συνετή και υπεύθυνη χρήση τους στα ζώα, οι νέοι κανονισμοί για τα κτηνιατρικά φάρμακα και τις φαρμακούχες ζωοτροφές, που θα ισχύουν από το 2022, θα προβλέπουν ευρύ φάσμα συγκεκριμένων μέτρων. Ο αντίκτυπός τους στο έδαφος θα μειώσει τη χρήση αντιμικροβιακών φαρμάκων στα εκτρεφόμενα ζώα, οι πωλήσεις των οποίων θα παρακολουθούνται σε ετήσια βάση.

Για να επιτευχθεί ο στόχος σχετικά με τη βιολογική γεωργία στην ΕΕ, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη του τομέα και να προωθηθεί η ζήτηση. Εκτός από τα μέτρα της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), όπως τα οικολογικά προγράμματα, οι επενδύσεις και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες, και τα μέτρα της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑΠ), η Επιτροπή θα υποβάλει σχέδιο δράσης για τη βιολογική γεωργία.Αυτό θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να τονώσουν τόσο την προσφορά όσο και τη ζήτηση για βιολογικά προϊόντα. Θα εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών μέσω εκστρατειών προώθησης και οικολογικών δημόσιων συμβάσεων.

3. Με ποιον τρόπο θα στηρίξει αυτή η στρατηγική τους γεωργούς, τους αλιείς και τους παραγωγούς υδατοκαλλιέργειας;

Οι γεωργοί, οι αλιείς και οι παραγωγοί υδατοκαλλιέργειας διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας. Η στρατηγική αυτή έχει ως στόχο να ανταμείψει αυτούς τους γεωργούς, τους αλιείς και τις επιχειρήσεις της αλυσίδας τροφίμων που έχουν ήδη πραγματοποιήσει τη μετάβαση σε βιώσιμες πρακτικές, να διευκολύνει τη μετάβαση για τους υπόλοιπους και να δημιουργήσει περισσότερες ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις τους. Οι προσδοκίες των πολιτών εξελίσσονται και επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην αγορά των τροφίμων. Τα ευρωπαϊκά τρόφιμα αποτελούν ήδη παγκόσμιο πρότυπο ασφαλών, άφθονων, θρεπτικών και υψηλής ποιότητας τροφίμων. Η μετάβαση αυτή θα τους επιτρέψει να κάνουν τη βιωσιμότητα εμπορικό τους σήμα και να εγγυηθούν το μέλλον της αλυσίδας τροφίμων της ΕΕ. Η μετάβαση στη βιωσιμότητα μπορεί να προσφέρει τα πλεονεκτήματα του «πρωτοπόρου» σε όλους τους συντελεστές της αλυσίδας τροφίμων. Ένα παράδειγμα νέου πράσινου επιχειρηματικού μοντέλου είναι η παγίδευση του διοξειδίου του άνθρακα από τους γεωργούς και τους δασοκόμους. Η εφαρμογή γεωργικών πρακτικών που απομακρύνουν το CO₂ από την ατμόσφαιρα συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας και θα πρέπει να ανταμείβεται είτε μέσω της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) είτε μέσω άλλων δημόσιων ή ιδιωτικών πρωτοβουλιών (αγορά ανθρακούχων εκπομπών).

Η ΚΓΠ θα εξακολουθήσει να αποτελεί βασικό εργαλείο για τη στήριξη των γεωργών στη μετάβαση προς ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων. Η πρόταση για τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ του 2018 επικεντρώνεται ήδη στη βιωσιμότητα και συνδέει στενά τη στήριξη της ΚΓΠ με τη νομοθεσία για το περιβάλλον, το κλίμα και την ασφάλεια των τροφίμων.

Περιλαμβάνει βασικά εργαλεία για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας. Τα νέα «οικολογικά προγράμματα» θα προσφέρουν σημαντική ροή χρηματοδότησης για την προώθηση βιώσιμων πρακτικών, όπως η γεωργία ακριβείας, η αγρο-οικολογία (συμπεριλαμβανομένης της βιολογικής γεωργίας), η δημιουργία χαρακτηριστικών τοπίου, η ανθρακοδεσμευτική γεωργία και η αγροδασοκομία. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα οικολογικά προγράμματα τροφοδοτούνται από τους κατάλληλους πόρους και υλοποιούνται στα στρατηγικά σχέδια. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει τη θέσπιση ενός ελάχιστου προϋπολογισμού οριοθέτησης για τα οικολογικά προγράμματα. Επιπλέον, η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τους συννομοθέτες ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι φιλόδοξοι στόχοι της «Πράσινης Συμφωνίας» αντικατοπτρίζονται πλήρως στη νέα νομοθεσία για την ΚΓΠ.

Η Επιτροπή θα απευθύνει επίσης συστάσεις σε κάθε κράτος μέλος σχετικά με τους εννέα ειδικούς στόχους της ΚΓΠ, πριν από την επίσημη υποβολή των προσχεδίων των στρατηγικών σχεδίων. Η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας, καθώς και των στόχων που απορρέουν από την παρούσα στρατηγική και τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα για το 2030. Θα ζητήσει από τα κράτη μέλη να καθορίσουν συγκεκριμένες εθνικές τιμές για τους ποσοτικούς στόχους των εν λόγω στρατηγικών, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη κατάστασή τους και τις προαναφερθείσες συστάσεις.

Εκτός από τη σημαντική στήριξη από το επόμενο Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας για τη βιώσιμη θαλασσοκαλλιέργεια, η Επιτροπή προτίθεται να εγκρίνει κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τα σχέδια των κρατών μελών σχετικά με την ανάπτυξη της βιώσιμης υδατοκαλλιέργειας και να προωθήσει το κατάλληλο είδος δαπανών στο πλαίσιο του Ταμείου.

4. Με ποιον τρόπο θα εξασφαλίσετε την αναγκαία χρηματοδοτική στήριξη σε τομείς που θα πρέπει να προσαρμοστούν;

Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) και η κοινή αλιευτική πολιτική (ΚΑΠ) θα εξακολουθήσουν να αποτελούν βασικά εργαλεία για τη στήριξη της μετάβασης σε βιώσιμα συστήματα τροφίμων, εξασφαλίζοντας παράλληλα αξιοπρεπή διαβίωση για τους γεωργούς, τους αλιείς και τις οικογένειές τους.

Η έρευνα και η καινοτομία είναι βασικές κινητήριες δυνάμεις για την επιτάχυνση της μετάβασης σε βιώσιμα, υγιεινά και χωρίς αποκλεισμούς συστήματα τροφίμων. Στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζων Ευρώπη, η Επιτροπή προτείνει να δαπανηθούν 10 δισ. ευρώ στην έρευνα και καινοτομία για τα τρόφιμα, τη βιοοικονομία, τους φυσικούς πόρους, τη γεωργία, την αλιεία, την υδατοκαλλιέργεια και το περιβάλλον, καθώς και για τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών και για τις λύσεις που βασίζονται στη φύση για τα γεωργικά είδη διατροφής.

Το Ταμείο InvestEU θα ενθαρρύνει τις επενδύσεις στον αγροδιατροφικό τομέα , αίροντας τους κινδύνους για τις επενδύσεις από ευρωπαϊκές εταιρείες και διευκολύνοντας την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και τις επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης.

Το 2020 το πλαίσιο της ΕΕ για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων (ταξινομία της ΕΕ), καθώς και η ανανεωμένη στρατηγική για τη βιώσιμη χρηματοδότηση θα κινητοποιήσουν τον χρηματοπιστωτικό τομέα για να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μετάβαση και για να πραγματοποιηθούν πιο βιώσιμες επενδύσεις, μεταξύ άλλων στον τομέα της γεωργίας και της παραγωγής τροφίμων. Η ΚΓΠ πρέπει επίσης να διευκολύνει ολοένα και περισσότερο τις επενδύσεις για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας και την επιτάχυνση του πράσινου και ψηφιακού μετασχηματισμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.

5. Με ποιον τρόπο θα εγγυηθεί την επισιτιστική ασφάλεια η στρατηγική αυτή;

Ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων πρέπει να εξασφαλίζει επαρκή και διαφοροποιημένη προσφορά ασφαλών, θρεπτικών, προσιτών και βιώσιμων τροφίμων στους ανθρώπους ανά πάσα στιγμή, ιδίως σε περιόδους κρίσης.Η κλιματική αλλαγή και η απώλεια της βιοποικιλότητας συνιστούν επικείμενες και διαρκείς απειλές για την επισιτιστική ασφάλεια και τα μέσα διαβίωσης. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά την επισιτιστική ασφάλεια, καθώς και την ανταγωνιστικότητα των γεωργών και των επιχειρήσεων τροφίμων.Η αύξηση της βιωσιμότητας των παραγωγών τροφίμων θα αυξήσει τελικά την ανθεκτικότητά τους.

Η Επιτροπή θα εντείνει τον συντονισμό μιας κοινής ευρωπαϊκής απάντησης σε κρίσεις που επηρεάζουν τα συστήματα τροφίμων, ώστε να διασφαλίσει την επισιτιστική ασφάλεια και την ασφάλεια των τροφίμων, να ενισχύσει τη δημόσια υγεία και να μετριάσει τον κοινωνικοοικονομικό τους αντίκτυπο στην ΕΕ. Με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν, η Επιτροπή θα αξιολογήσει την ανθεκτικότητα του συστήματος τροφίμων και θα αναπτύξει σχέδιο έκτακτης ανάγκης για τη διασφάλιση της προσφοράς τροφίμων και της επισιτιστικής ασφάλειας που θα πρέπει να εφαρμόζεται σε περιόδους κρίσης. Το αποθεματικό για τις κρίσεις στον γεωργικό τομέα θα ανανεωθεί έτσι ώστε το πλήρες δυναμικό του να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευθύς εξαρχής σε περίπτωση κρίσης στις γεωργικές αγορές. Εκτός από τα μέτρα εκτίμησης και διαχείρισης κινδύνου που θα πρέπει να λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της κρίσης, το σχέδιο θα δημιουργήσει έναν μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων στον τομέα των τροφίμων, που θα συντονίζεται από την Επιτροπή και θα εμπλέκει τα κράτη μέλη. Θα αποτελείται από διάφορους τομείς (γεωργία, αλιεία, ασφάλεια των τροφίμων, θέματα εργατικού δυναμικού, υγεία και μεταφορές) ανάλογα με τη φύση της κρίσης.

6. Με ποιον τρόπο θα αντιμετωπιστεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ζωικής παραγωγής και θα γίνουν περισσότερα για την καλή μεταχείριση των ζώων;

Η κτηνοτροφία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής γεωργίας και των συστημάτων τροφίμων της ΕΕ. Η ανάπτυξη της βιώσιμης ζωικής παραγωγής στην ΕΕ θα είναι καίριας σημασίας για τη μείωση των περιβαλλοντικών και κλιματικών επιπτώσεων της κτηνοτροφίας.

Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) θα συνοδεύσει αυτόν τον μετασχηματισμό με την υποστήριξη των καινοτόμων λύσεων και των βιώσιμων πρακτικών παραγωγής. Η βιώσιμη ζήτηση θα ενισχυθεί επίσης με την ανάπτυξη της επισήμανσης των βιώσιμων τροφίμων στην ΕΕ και την εξέταση της δυνατότητας επισήμανσης της καλής μεταχείρισης των ζώων ώστε να συνδεθούν οι προσπάθειες για τη βιωσιμότητα στο αγρόκτημα με τη ζήτηση των καταναλωτών.Η Επιτροπή θα διευκολύνει επίσης τη διάθεση στην αγορά βιώσιμων και καινοτόμων πρόσθετων υλών ζωοτροφών που συμβάλλουν στη μείωση του σχετικού αποτυπώματος αερίων του θερμοκηπίου (GHG) και της ρύπανσης των υδάτων και της ατμόσφαιρας.

Η Επιτροπή, με σκοπό να ενθαρρύνει τους καταναλωτές να στραφούν στα τρόφιμα που παράγονται με πιο βιώσιμο τρόπο, θα ξεκινήσει την επανεξέταση του ενωσιακού προγράμματος προώθησης των γεωργικών προϊόντων, με σκοπό την ενίσχυση της συμβολής της στη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση και σύμφωνα με την εξέλιξη των διατροφικών συνηθειών. Όσον αφορά το κρέας, η εν λόγω επανεξέταση θα πρέπει να επικεντρωθεί στον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ μπορεί να χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα προώθησης για να στηρίξει τις πλέον βιώσιμες και αποδοτικές από άποψη άνθρακα μεθόδους ζωικής παραγωγής.

Επιπλέον, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα προωθήσει την έρευνα για να αυξηθεί η διαθεσιμότητα και οι πηγές εναλλακτικών πρωτεϊνών, όπως οι φυτικές, οι μικροβιακές, οι πρωτεΐνες με βάση θαλάσσιους οργανισμούς και έντομα, καθώς και τα υποκατάστατα κρέατος.

Η καλή μεταχείριση των ζώων βελτιώνει την υγεία τους και την ποιότητα των τροφίμων, μειώνει την ανάγκη για φάρμακα και μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Η Επιτροπή αξιολογεί τις υφιστάμενες διατάξεις για την καλή μεταχείριση των ζώων, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη μεταφορά και τη σφαγή των ζώων, και θα αναθεωρήσει τη νομοθεσία της Ένωσης. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης τις δυνατότητες για την επισήμανση της καλής μεταχείρισης των ζώων, προσφέροντας έτσι την επιλογή στους καταναλωτές και κίνητρα στους γεωργούς για ακόμη καλύτερη μεταχείριση των ζώων.

7. Με ποιον τρόπο θα συμβάλει η στρατηγική «από τοαγρόκτημαστο πιάτο» στη μείωση της πίεσης που ασκείται στα αποθέματα ιχθύων στις θάλασσες της Ευρώπης;

Η Επιτροπή θα εντείνει τις προσπάθειές της για να επαναφέρει τα αποθέματα ιχθύων σε βιώσιμα επίπεδα μέσω της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑΠ), εκεί όπου εξακολουθούν να υπάρχουν κενά στην εφαρμογή (π.χ. μειώνοντας την αλόγιστη απόρριψη), να ενισχύσει τη διαχείριση της αλιείας στη Μεσόγειο σε συνεργασία με όλα τα παράκτια κράτη και να αξιολογήσει εκ νέου, έως το 2022, τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει η ΚΑΠ τους κινδύνους που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή. Η Επιτροπή θα εγκρίνει επίσης πρωτοβουλίες για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των θαλασσινών και της πρόσβασης των καταναλωτών σε πηγή πρωτεϊνών χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα. Η αναθεωρημένη στρατηγική για την υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ θα έχει ως στόχο την ενθάρρυνση της παραγωγής και της κατανάλωσης περισσότερο διαφοροποιημένων αλιευτικών προϊόντων της ΕΕ και την προώθηση ακόμη υψηλότερων προτύπων για την προστασία του περιβάλλοντος και την καλή μεταχείριση των ζώων. Με τον τρόπο αυτόν θα μειωθεί η εξάρτηση από τα εισαγόμενα αλιευτικά προϊόντα και η πίεση στα αποθέματα ιχθύων. Η ΕΕ θα απελευθερώσει επίσης το πλήρες δυναμικό των βιώσιμων τροφίμων με βάση τα φύκη και των εναλλακτικών πηγών ζωοτροφών για τα οποία υπάρχει αυξανόμενη ζήτηση.

8. Με ποιον τρόπο η στρατηγική θα ενθαρρύνει τους μεταποιητές τροφίμων και τους λιανοπωλητές να παράγουν περισσότερο διαφοροποιημένα και πιο βιώσιμα τρόφιμα;

Οι μεταποιητές τροφίμων και οι λιανοπωλητές διαμορφώνουν τις διατροφικές επιλογές. Διαθέτουν σημαντική εξουσία χάρη στην κλίμακα και τη συγκέντρωσή τους για να θέσουν την παραγωγή και την κατανάλωση των τροφίμων σε βιώσιμη πορεία. Μέσω τόσο κανονιστικών όσο και μη κανονιστικών πρωτοβουλιών, η στρατηγική θα επιδιώξει να κατευθύνει τη βιομηχανία τροφίμων προς πρακτικές που θα καταστήσουν εύκολη την υγιεινή και βιώσιμη επιλογή για τους καταναλωτές. Οι εθελοντικές δεσμεύσεις θα ενθαρρυνθούν μέσω ενός κώδικα δεοντολογίας της ΕΕ για υπεύθυνες επιχειρηματικές και εμπορικές πρακτικές.

9. Τι θα κάνει η Επιτροπή για να υποστηρίξει τις υγιεινές και βιώσιμες διατροφικές επιλογές των καταναλωτών;

Οι καταναλωτές μπορούν εξ ίσου να επηρεάσουν το είδος των τροφίμων που παράγεται (και τον τρόπο), καθώς και την προέλευσή τους. Οι πολίτες θέλουν υγιεινή διατροφή από έναν υγιή πλανήτη και χρειάζονται σαφείς πληροφορίες για να μπορούν να κάνουν συνειδητά τις επιλογές τους. Η Επιτροπή, για να ενθαρρύνει τη βιομηχανία τροφίμων να προσφέρει υγιεινά και βιώσιμα προϊόντα διατροφής, θα προτείνει την υποχρεωτική διατροφική επισήμανση στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας και θα δρομολογήσει πρωτοβουλίες για την τόνωση της αλλαγής της σύστασης των προϊόντων, μεταξύ άλλων με τον καθορισμό θρεπτικών χαρακτηριστικών για τον περιορισμό της προώθησης (μέσω των διατροφικών ισχυρισμών ή των ισχυρισμών για την υγεία) τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, σάκχαρα και αλάτι. Θα εξετάσει το ενδεχόμενο να προτείνει την επέκταση των υποχρεωτικών ενδείξεων καταγωγής ή προέλευσης σε ορισμένα προϊόντα, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τις επιπτώσεις στην ενιαία αγορά.

Επιπλέον, η Επιτροπή θα εξετάσει τη δυνατότητα εναρμόνισης των εθελοντικών πράσινων ισχυρισμών και θα αναπτύξει ένα βιώσιμο πλαίσιο για την επισήμανση των τροφίμων με την ενσωμάτωση των διατροφικών, κλιματικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών πτυχών. Για να βελτιωθεί η διαθεσιμότητα και η τιμή των βιώσιμων τροφίμων και να προαχθεί η υγιεινή και βιώσιμη διατροφή, συμπεριλαμβανομένων των βιολογικών προϊόντων, σε σχολεία και δημόσιους οργανισμούς, η Επιτροπή θα προσδιορίσει τον καλύτερο τρόπο για τον καθορισμό ελάχιστων υποχρεωτικών κριτηρίων για την προμήθεια βιώσιμων τροφίμων.

Παράλληλα, η ΕΕ θα εντείνει τις προσπάθειές της για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα των τροφίμων, προκειμένου να επιτύχει ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους οικονομικούς φορείς και να ενισχύσει τις εξουσίες των αρχών ελέγχου και επιβολής.

10. Με ποιον τρόπο διασφαλίζει η στρατηγική την ανάληψη δράσης κατά της σπατάλης τροφίμων;

Η Επιτροπή θα επιδιώξει να ενισχύσει τη δράση σε ολόκληρη την ΕΕ, κινητοποιώντας τα κράτη μέλη, τις επιχειρήσεις τροφίμων και την κοινωνία των πολιτών, ιδίως μέσω του έργου της πλατφόρμας της ΕΕ για την απώλεια και τη σπατάλη τροφίμων και ενθαρρύνοντας την εφαρμογή των συστάσεών της για την ανάληψη δράσης από όλους τους συντελεστές. Η Επιτροπή, αποφασισμένη να επιτύχει τους στόχους του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη για να μειωθεί κατά το ήμισυ η κατά κεφαλήν σπατάλη τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης και σε επίπεδο καταναλωτών έως το 2030, θα προτείνει, έως το 2023, νομικά δεσμευτικούς στόχους για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι στόχοι αυτοί θα καθοριστούν με βάση μια σειρά βασικών δεικτών που θα ακολουθήσουν την πρώτη πανευρωπαϊκή παρακολούθηση των επιπέδων σπατάλης τροφίμων, τα οποία θα μετρηθούν σύμφωνα με κοινή ενωσιακή μεθοδολογία. Η Επιτροπή θα εξετάσει περαιτέρω ευκαιρίες για την ενσωμάτωση της απώλειας τροφίμων και της αποτροπής της σπατάλης τροφίμων στο πλαίσιο όλων των σχετικών πολιτικών της ΕΕ και θα λάβει μέτρα για την ενίσχυση της βάσης τεκμηρίωσης σχετικά με τις παρεμβάσεις για την αποτροπή της σπατάλης τροφίμων.

11. Με ποιον τρόπο θα προωθήσει η στρατηγική την παγκόσμια μετάβαση σε βιώσιμα συστήματα τροφίμων;

Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση όσον αφορά τη μετάβαση σε βιώσιμα συστήματα τροφίμων, όχι μόνο εντός των συνόρων της, αλλά και εκτός αυτών. Μέσω της διεθνούς συνεργασίας, τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο, η ΕΕ θα προωθήσει περισσότερο βιώσιμες πρακτικές γεωργίας και αλιείας, θα μειώσει την αποψίλωση των δασών, θα ενισχύσει τη βιοποικιλότητα και θα βελτιώσει τα αποτελέσματα της επισιτιστικής ασφάλειας και της διατροφής. Η Επιτροπή θα ενσωματώσει αυτές τις προτεραιότητες της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο» στις κατευθύνσεις προγραμματισμού για τη συνεργασία με τρίτες χώρες για την περίοδο 2021-2027. Οι διμερείς εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ προσφέρουν επίσης ένα μέσο για την προώθηση των περιβαλλοντικών προτύπων της ΕΕ σε τρίτες χώρες, καθώς και των προτύπων για την ασφάλεια των τροφίμων. Σε πολλές διμερείς συμφωνίες περιλαμβάνονται ήδη κεφάλαια σχετικά με το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη καθώς και σχετικά με το εμπόριο και το περιβάλλον. Ορισμένες περιέχουν διατάξεις για τομείς όπως η καλή μεταχείριση των ζώων κατά τη σφαγή ή η χρήση των αντιμικροβιακών φαρμάκων. Η Επιτροπή θα αναπτύξει πράσινες συμμαχίες για βιώσιμα συστήματα τροφίμων για να ανταποκριθεί σε διακριτές προκλήσεις σε διάφορα μέρη του κόσμου και θα επιδιώξει ένα φιλόδοξο αποτέλεσμα της διάσκεψης κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τα συστήματα τροφίμων του 2021. Τέλος, η Επιτροπή θα προτείνει τη θέσπιση ενός νομοθετικού πλαισίου για τα βιώσιμα συστήματα τροφίμων το οποίο, σε συνδυασμό με την επισήμανση ή άλλα κίνητρα, θα μπορούσε να συμβάλει στην αύξηση των προτύπων βιωσιμότητας ώστε να καταστούν κανόνας για όλα τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ.

 

 

22 Μαϊου 2020

Εuractiv