Απαιτείται ανατροπή της ενεργειακής πολιτικής προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας
Άρθρο του τομεάρχη Περιβάλλοντος και Ενέργειας και βουλευτή Β΄Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Σωκράτη Φάμελλου, στο περιοδικό της Βουλής των Ελλήνων
«Οι κρίσεις της πανδημίας και της ακρίβειας αναδεικνύουν τον κεντρικό και επιβεβλημένο ρόλο του κράτους, της πολιτείας να βρίσκει λύσεις. Η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία, μετά από την καταδικαστέα εισβολή της Ρωσίας, αποτελεί μία νέα και έκτακτη συνθήκη που τα αλλάζει όλα και ζητάει να σκεφτούμε και να ασκήσουμε πολιτικές «out of the box», καθώς και αναδεικνύει την ανεπάρκεια πολιτικών που είχαν υιοθετηθεί το προηγούμενο διάστημα σε πολλούς τομείς και ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο.», σημειώνει ο τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Σωκράτης Φάμελλος, σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στις 5 Απριλίου στη 15νθήμερη ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού της Βουλής των Ελλήνων «Επί του…περιστυλίου!».
Τονίζει στη συνέχεια ότι, όσο και να προσπαθεί η κυβέρνηση να κρύψει τις δικές της ευθύνες για την ακραία ακρίβεια σε ρεύμα και φυσικό πίσω από την ουκρανική κρίση, τα δεδομένα μιλούν από μόνα τους. «Πολύ πριν την εισβολή στην Ουκρανία, οι καταναλωτές λαμβάνουν λογαριασμούς που προκαλούν ηλεκτροσόκ, οι οποίοι έχουν την υπογραφή της Κυβέρνησης Μητσοτάκη».
Στέκεται ειδικότερα στα πέντε (5) μεγάλα στρατηγικά λάθη της κυβέρνησης πίσω από την ενεργειακή κρίση στη χώρα μας: Στην επιλογή της κυβέρνησης η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας να λειτουργεί χωρίς έλεγχο και ρύθμιση με χειραγώγηση τιμών και λειτουργία καρτέλ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και «παιχνίδια» στην Αγορά Εξισορρόπησης και στην απουσία προθεσμιακής αγοράς, στην επιλογή της η ΔΕΗ να απωλέσει τον διαχρονικό κοινωνικό και αναπτυξιακό ρόλο, που ήταν να εξασφαλίζει ρεύμα σε προσιτές τιμές για τα νοικοκυριά και τις παραγωγικές δυνάμεις της Ελλάδας, και να προχωρήσει στην παράδοση του πλειοψηφικού μεριδίου της ΔΕΗ σε ιδιώτες, όταν είχε ήδη αρχίσει η ακρίβεια στην ενέργεια και στη μετατροπή της ΔΕΗ και του ΔΕΔΔΗΕ σε φυτώρια γαλάζιων στελεχών που λαμβάνουν προκλητικές αμοιβές, στην απώλεια εργαλείων άσκησης δημόσιας πολιτικής με την πώληση του 49% του ΔΕΔΔΗΕ, του 100% της ΔΕΠΑ Υποδομών, παράδοσης της πλειοψηφίας της ΔΕΗ σε ιδιώτες, στην επιλογή της κυβέρνησης, πίσω από τον τίτλο απολιγνιτοποίηση, να προσδέσει την ηλεκτροπαραγωγή στην Ελλάδα στο ορυκτό, εισαγόμενο και ακριβό φυσικό αέριο και τέλος, στην επιλογή της να επιδοτεί την ακρίβεια για όγδοο μήνα, αντί να επέμβει για να μειώσει τις τιμές όπως έχουν κάνει ήδη πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι η Γαλλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, που έβαλαν πλαφόν είτε στη λιανική ή στη χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο Σ.Φάμελλος παρουσίασε τέλος τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Συγκεκριμένα:
έλεγχο της αγοράς ενέργειας με περιορισμό των άδικων υπερκερδών στη χονδρεμπορική,
αναδρομική φορολόγηση των ουρανοκατέβατων κερδών και επιστροφή τους στους καταναλωτές,
υποχρεωτικά σταθερά διμερή συμβόλαια παραγωγών-παρόχων και βιομηχανίας,
ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ με παρεμβάσεις μείωσης των τιμών.
προσωρινή αξιοποίηση των εγχώριων καυσίμων για μείωση της εξάρτησης από το ακριβότερο φυσικό αέριο με ταχύτερη, δίκαιη και σχεδιασμένη μετάβαση στις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας.
Ακολουθεί το πλήρες άρθρο όπως δημοσιεύτηκε:
Απαιτείται αλλαγή ενεργειακής πολιτικής προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας
Τα τελευταία δύο χρόνια ζούμε στη σκιά μεγάλων αβεβαιοτήτων, οι οποίες προφανώς και δεν είναι παροδικές, όπως λανθασμένα προέβλεψε η κυβέρνηση είτε για την πανδημία, που δεν ήταν πέρυσι στο τελευταίο μίλι, είτε για την ακρίβεια, που δεν ήταν τελικά θέμα λίγων μηνών.
Και οι δύο αυτές κρίσεις αναδεικνύουν όμως τον κεντρικό και επιβεβλημένο ρόλο του κράτους, της πολιτείας να βρίσκει λύσεις.
Η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία, μετά από την καταδικαστέα εισβολή της Ρωσίας, αποτελεί μία νέα και έκτακτη συνθήκη που τα αλλάζει όλα και ζητάει να σκεφτούμε και να ασκήσουμε πολιτικές «out of the box».
Αναδεικνύει παράλληλα, την ανεπάρκεια πολιτικών που είχαν υιοθετηθεί το προηγούμενο διάστημα σε πολλούς τομείς και ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο.
Αυτή η κρίση βρίσκει την Ελλάδα ιδιαιτέρως ευάλωτη και αδύναμη, λόγω του ράλι ακρίβειας στην ενέργεια που έχει ξεκινήσει εδώ και οκτώ μήνες αλλά και εξαιτίας των λανθασμένων στρατηγικών της κυβέρνησης εδώ και δύο χρόνια.
Όσο και αν προσπαθεί η κυβέρνηση να κρύψει τις δικές της ευθύνες για την ακραία ακρίβεια σε ρεύμα και φυσικό πίσω από την ουκρανική κρίση, τα δεδομένα μιλούν από μόνα τους.
Πολύ πριν την εισβολή στην Ουκρανία, οι καταναλωτές λαμβάνουν λογαριασμούς που προκαλούν ηλεκτροσόκ, οι οποίοι έχουν την υπογραφή της Κυβέρνησης Μητσοτάκη. Αυτό εξάλλου αποδεικνύουν οι αρνητικές πρωτιές της Ελλάδας στη χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη τον Αύγουστο και τον Νοέμβριο του 2021 καθώς και τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2022.
Υπάρχουν όμως συγκεκριμένα και μεγάλα στρατηγικά λάθη της κυβέρνησης πίσω από την ενεργειακή κρίση στη χώρα μας:
Άναρχη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας
Η έλλειψη ελέγχου και ρύθμισης επέτρεψε χειραγώγηση τιμών και λειτουργία καρτέλ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και «παιχνίδια» στην Αγορά Εξισορρόπησης, με την ανοχή της κυβέρνησης και των αρμόδιων εποπτικών Αρχών.
Μείζον ζήτημα είναι ότι δεν λειτουργεί στην Ελλάδα η προθεσμιακή αγορά, δεν υπάρχουν διμερή και προθεσμιακά συμβόλαια, μηχανισμοί δηλαδή αντιστάθμισης κινδύνου (εργαλεία hedging), με αποτέλεσμα οι τιμές χονδρικής να μετακυλίονται πλήρως στη λιανική, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Ρόλος της (έως πρότινος) Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επέλεξε να απωλέσει η ΔΕΗ τον διαχρονικό κοινωνικό και αναπτυξιακό ρόλο, που ήταν να εξασφαλίζει ρεύμα σε προσιτές τιμές για τα νοικοκυριά και τις παραγωγικές δυνάμεις της Ελλάδας, και προχώρησε στην παράδοση του πλειοψηφικού μεριδίου της ΔΕΗ σε ιδιώτες, όταν είχε ήδη αρχίσει η ακρίβεια στην ενέργεια. Στην αντίθετη κατεύθυνση, σήμερα, η κατά 88,3% κρατική, γαλλική EDF που έχει αντίστοιχα δεσπόζουσα θέση στην αγορά, εφάρμοσε 4% πλαφόν στην αύξηση του κόστους ρεύματος και το δημόσιο για να αντισταθμίσει τη ζημιά, προχωρά σε αύξηση κεφαλαίου.
Η κυβέρνηση προχώρησε το Σεπτέμβριο του 2019 σε αυξήσεις περίπου 20% στα τιμολόγια της ΔΕΗ, επιλογή που αύξησε τα περιθώρια κέρδους στους άλλους παρόχους και δεν λειτούργησε υπέρ των καταναλωτών. Θυμίζουμε ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε την περίοδο 2015-2019 τα τιμολόγια ρεύματος να μην αυξηθούν ούτε κατά ένα ευρώ αλλά να μειωθούν μεσοσταθμικά κατά 12%.
Προτεραιότητα για την κυβέρνηση ήταν να μετατρέψει τη ΔΕΗ και το ΔΕΔΔΗΕ σε φυτώρια γαλάζιων στελεχών που λαμβάνουν προκλητικές αμοιβές, αλλά και εξωφρενικά bonus με τον κανόνα «Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει», καθώς και τα κέρδη που καταγράφει η μετοχή της ΔΕΗ στο Χρηματιστήριο. Τα κέρδη των μετοχών όμως δεν καλύπτουν τους ακραίους λογαριασμούς των καταναλωτών.
Απώλεια εργαλείων άσκησης δημόσιας πολιτικής
Ενώ η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έδωσε μάχη για να διατηρήσει το δημόσιο έλεγχο στους ενεργειακούς φορείς εν μέσω μνημονίου, ο κ. Μητσοτάκης προχώρησε στην εκχώρηση του 100% της ΔΕΠΑ Υποδομών σε εταιρεία που συμμετέχει το ιταλικό πλέον δημόσιο, πούλησε το 49% του Διαχειριστή του Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) σε κάποιο fund χωρίς τεχνογνωσία και χωρίς δέσμευση για επενδύσεις. Όμως παρότι ο μέτοχος απολαμβάνει ένα από τα υψηλότερα σταθερά έσοδα στην Ευρώπη, ο ΔΕΔΔΗΕ δεν προχωρά στην ανάπτυξη του δικτύου που συνδέονται οι ΑΠΕ και άρα μπλοκάρει και την πράσινη μετάβαση!
Παραχώρησε ακόμη και την πλειοψηφία του ΔΣ των ΕΛΠΕ στον ιδιώτη μέτοχο με αποτέλεσμα η πολιτεία, το κράτος να μην μπορεί να ασκήσει πλέον πολιτική, να έχει όλο και λιγότερα εργαλεία στα χέρια του, ενώ τώρα πολιτικοί όπως ο Μακρόν μιλούν για την αναγκαιότητα το κράτος να ανακτήσει τον έλεγχο της αγοράς ενέργειας!
Πρόσδεση της Ελλάδας στο ορυκτό, εισαγόμενο, πανάκριβο φυσικό αέριο
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, πίσω από τον τίτλο απολιγνιτοποίηση, επέλεξε να προσδέσει την ηλεκτροπαραγωγή στην Ελλάδα στο ορυκτό, εισαγόμενο και ακριβό φυσικό αέριο. Δεν πρόκειται για ένα σχέδιο απανθρακοποίησης αλλά για ένα σχέδιο αντικατάστασης των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ με μονάδες φυσικού αερίου ιδιωτών.
Τα στοιχεία της EE για το τρίτο τρίμηνο του 2021 αποδεικνύουν ότι ενώ ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ολλανδία και η Γαλλία μειώνουν στο μισό το μερίδιο του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, η Ελλάδα το αυξάνει κατά 24%. Το μηνιαίο δελτίο ενέργειας του ΑΔΜΗΕ καταγράφει αύξηση 72,3% της ηλεκτροπαραγωγής από αέριο σε σχέση με τον Φεβρουάριο του 2021!
Επιδότηση της ακρίβειας
Όσον αφορά στα μέτρα αντιμετώπισης της ακρίβειας, η κυβέρνηση επιλέγει για όγδοο μήνα να επιδοτεί την ακρίβεια, αντί να επέμβει για να μειώσει τις τιμές όπως έχουν κάνει ήδη πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι η Γαλλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, που έβαλαν πλαφόν είτε στη λιανική ή στη χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο κύριος Μητσοτάκης, μετά από την πίεση της αντιπολίτευσης, αναγκάστηκε να αναγνωρίσει τα ουρανοκατέβατα, άδικα κέρδη αλλά πέταξε το μπαλάκι στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και άρχισε να παλινωδεί μεταξύ ισολογισμών, ορκωτών λογιστών και δηλώσεων. Ψευδώς δήλωσε βέβαια, μετά το Υπουργικό Συμβούλιο της 29ης Μαρτίου 2022, ότι πρώτος από όλους ανακοίνωσε τη φορολόγηση των υπερκερδών. Χαρακτήρισε μάλιστα την αντιπολίτευση, «ψεύτες και δημαγωγούς».
Η κυβέρνηση μπροστά στα αδιέξοδα που δημιούργησε θα πρέπει να απαντήσει εάν είναι ψεύτες και δημαγωγεί η ελληνική βιομηχανία που μιλάει για λουκέτα, οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης που φτάσανε στη χρεωκοπία ή σε αυξήσεις στο νερό, ή ακόμα και η εφημερίδα «Καθημερινή» που επιβεβαιώνει σε άρθρο της 29ης Μαρτίου ότι οι καταναλωτές στην Ευρώπη προστατεύονται μέσω των διμερών συμβολαίων, τα οποία διασφαλίζουν σταθερή τιμή, με αποτέλεσμα να μην είναι εκτεθειμένοι στις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς.
Η Ελλάδα έχασε μία μεγάλη ευκαιρία στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης & 25ης Μαρτίου γιατί ο Πρωθυπουργός δεν διεκδίκησε οφέλη για την Ελλάδα. Αντί να συνταχθεί με την πρόταση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, που κέρδισαν το δικαίωμα έκτακτων μέτρων για τη μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, πετάει το μπαλάκι στην ΕΕ χωρίς να κάνει τίποτα ο ίδιος για την αισχροκέρδεια στην Ελλάδα.
Είναι ξεκάθαρο ότι απαιτείται μία άλλη ενεργειακή πολιτική. Αυτή που μπορεί να ασκήσει μία προοδευτική κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ο οποίος έχει αποδείξει έμπρακτα την περίοδο 2015-2019 ότι μπορεί να διασφαλίσει καθαρούς κανόνες για όλους, μετάβαση σε Καθαρή, Πράσινη Ενέργεια με όρους ενεργειακής ασφάλειας αλλά και επιβίωσης της ελληνικής κοινωνίας και των παραγωγικών δυνάμεων της Ελλάδας.
Είμαστε έτοιμοι να αποδείξουμε για άλλη μία φορά ότι «γίνεται κι αλλιώς». Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης προτείνει:
έλεγχο της αγοράς ενέργειας με περιορισμό των άδικων υπερκερδών στη χονδρεμπορική,
αναδρομική φορολόγηση των ουρανοκατέβατων κερδών και επιστροφή τους στους καταναλωτές,
υποχρεωτικά σταθερά διμερή συμβόλαια παραγωγών-παρόχων και βιομηχανίας,
ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ με παρεμβάσεις μείωσης των τιμών.
προσωρινή αξιοποίηση των εγχώριων καυσίμων για μείωση της εξάρτησης από το ακριβότερο φυσικό αέριο με ταχύτερη, δίκαιη και σχεδιασμένη μετάβαση στις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας.
