Η Ελλάδα βαίνει προς την απεξάρτηση από τον άνθρακα, αλλά οι επενδύσεις στο φυσικό αέριο είναι «ορθολογικές και αναπόφευκτες», επειδή είναι απαραίτητες για τη στήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δήλωσε η Αλεξάνδρα Σδούκου στη EURACTIV.
Η Ελλάδα σχεδιάζει τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα το αργότερο έως το 2028 – τι ποσοστό αυτού θα αντικατασταθεί από την αιολική ενέργεια; Θα είναι υπεράκτια/ παράκτια/πλωτή; Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα για αυτό;
Πράγματι, η Ελλάδα έχει ανακοινώσει και εφαρμόζει ήδη ένα φιλόδοξο σχέδιο για την απεξάρτηση από τον άνθρακα και τον λιγνίτη. Το σχέδιο αυτό συνίσταται στον παροπλισμό όλων των ενεργών σήμερα μονάδων παραγωγής λιγνίτη μέχρι το 2023 και στη σταδιακή κατάργηση οποιασδήποτε παραγωγής λιγνίτη μέχρι το 2028.
Για να αντισταθμίσουμε αυτόν τον εκτεταμένο παροπλισμό της θερμικής μας ισχύος, βασιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό σε νέες προσθήκες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στο μείγμα της ενεργειακής μας παραγωγής. Σύμφωνα με το Εθνικό μας Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, η Ελλάδα θα διπλασιάσει την αιολική και ηλιακή φωτοβολταϊκή δυναμικότητά της μέχρι το 2030, με τις ΑΠΕ να συνεισφέρουν έως και 64% στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πριν από λίγες ημέρες το νέο μας σύστημα για τη στήριξη των δημοπρασιών ΑΠΕ για την περίοδο 2021-2025. Το σύστημα αυτό θα παρέχει κίνητρα ύψους περίπου 2,27 δισ. ευρώ για την προσθήκη 4,2GW δυναμικότητας ΑΠΕ.
Η νέα αυτή δυναμικότητα θα κατανεμηθεί μέσω κοινών δημοπρασιών τεχνολογιών, οπότε δεν υπάρχει συγκεκριμένη διοικητική κατανομή μεταξύ τεχνολογιών. Όπως και να έχει, προβλέπεται ότι καμία τεχνολογία δεν θα καταλαμβάνει περισσότερο από το 70% της συνολικής δημοπρατούμενης δυναμικότητας. Έτσι, εξασφαλίζεται τουλάχιστον 30% για κάθε τεχνολογία, προκειμένου να αποφευχθεί η «τεχνολογική μονοκαλλιέργεια» στο μείγμα ΑΠΕ μας.
Επιπλέον, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε πρόσφατα ως στόχο για το 2030 την ανάπτυξη επιπλέον 2GW υπεράκτιας αιολικής ενέργειας- ένα σχέδιο υποστήριξης για αυτή την υπεράκτια αιολική ισχύ θα κοινοποιηθεί στην Επιτροπή το πρώτο εξάμηνο του 2022. Τέλος, έχει εκδηλωθεί σημαντικό ενδιαφέρον για τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας για νέα δυναμικότητα ΑΠΕ, εκτός των προαναφερθέντων σχεδίων στήριξης.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, είναι προφανές ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να βασίζεται στην αιολική ενέργεια, τόσο εντός όσο και εκτός θάλασσας, ως ακρογωνιαίο λίθο της στρατηγικής της για την πράσινη μετάβαση κατά την επόμενη δεκαετία.
Ποιες προκλήσεις πρέπει να ξεπεραστούν για να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη της απαραίτητης αιολικής ενέργειας; Υπάρχουν προβλήματα με την αντίληψη των ανθρώπων για τις ανεμογεννήτριες;
Στην Ελλάδα, όπως και στα περισσότερα μέρη του κόσμου όπου η αιολική ενέργεια έχει αποκτήσει κυρίαρχη θέση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η ευαισθητοποίηση του κοινού για την τεχνολογία αυτή αυξάνεται. Και, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν τα πολλά θετικά της καθαρής και φθηνής ενέργειας από τον άνεμο, παράλληλα εντείνεται το κλίμα άρνησης απέναντι στις ανεμογεννήτριες , γνωστό κι ως «nimby– not in my back yard».
Ως υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, πρέπει να λάβουμε υπόψη αυτές τις ανησυχίες των πολιτών και να τις αντιμετωπίσουμε με ειλικρίνεια, με αναλύσεις βασισμένες σε γεγονότα και επιστημονικά στοιχεία. Πρέπει επίσης να θέσουμε σε εφαρμογή μια σειρά μέτρων που θα εμπνέουν εμπιστοσύνη και θα δίνουν κίνητρα στους τοπικούς πληθυσμούς που καλούνται να «φιλοξενήσουν» μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Στην Ελλάδα, έχουμε μια πολύ ενδελεχή διαδικασία αδειοδότησης που εξετάζει πολλά περιβαλλοντικά κριτήρια και διασφαλίζει το σεβασμό τόσο στο φυσικό όσο και στο ανθρωπογενές περιβάλλον. Επιπλέον, βρισκόμαστε σε διαδικασία πλήρους αναθεώρησης του Εθνικού Χωροταξικού μας Πλαισίου, ώστε να προσαρμοστούμε στα σημερινά δεδομένα των νέων τεχνολογιών ΑΠΕ.
Επιπλέον, υπάρχει ένα σύστημα με οικονομικά οφέλη για τους δήμους και τους τοπικούς πληθυσμούς που διασφαλίζει ότι αποζημιώνονται για την εγκατάσταση μονάδων ΑΠΕ στην επικράτειά τους. Το εν λόγω σύστημα βρίσκεται, και πάλι, υπό επανεξέταση και προς βελτιστοποίηση, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα οικονομικά οφέλη που παρέχουν οι παραγωγοί ΑΠΕ στις τοπικές κοινότητες και τους κατοίκους είναι πιο ορατά και διαφανή. Αυτός ο συνδυασμός εγγυήσεων και κινήτρων μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση των περισσότερων ανησυχιών, τουλάχιστον εκείνων που έχουν καλή πρόθεση.
Στο τέλος της ημέρας, όμως, οι κατάλληλες τοποθεσίες για την ανάπτυξη αιολικών εγκαταστάσεων είναι περιορισμένες στη γη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ολοκληρώσαμε πρόσφατα (και σύντομα θα θέσουμε σε δημόσια διαβούλευση) ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την ανάπτυξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, με την ελεγχόμενη και προγραμματισμένη ανάπτυξη αυτής σε προσεκτικά επιλεγμένα θαλάσσια οικόπεδα. Επιπλέον, εξετάζουμε τρόπους για να αυξήσουμε την παραγωγή των ήδη επιλεγμένων χερσαίων περιοχών μέσω της ανατροφοδότησης των υφιστάμενων, παλαιότερων εγκαταστάσεων με νέες, πιο αποδοτικές τουρμπίνες.
Τα μέτρα αυτά θα μειώσουν την πίεση για τον εντοπισμό νέων κατάλληλων περιοχών, χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο τα φιλόδοξα σχέδια της Ελλάδας για διπλασιασμό της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ έως το 2030.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις για την Ελλάδα κατά τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;
Το σχέδιό μας για τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα από λιγνίτη με τόσο γρήγορο ρυθμό συνοδεύεται από μια σειρά μοναδικών προκλήσεων, τόσο τεχνικών όσο και κοινωνικοοικονομικών.
Από τεχνική άποψη, απαιτείται πλήρης αναθεώρηση του ενεργειακού μας τομέα. Εκτός από τα σχέδια αντικατάστασης των απαρχαιωμένων μονάδων λιγνίτη με νέα δυναμικότητα ΑΠΕ, προκύπτει και η ανάγκη για ευελιξία.
Η ανάγκη αυτή αντιμετωπίζεται μέσω μιας σειράς στοχευμένων μέτρων για την υποστήριξη της ανάπτυξης νέων στοιχείων φυσικού αερίου, την προώθηση της αποθήκευσης, τόσο με τη μορφή μπαταριών όσο και με τη μορφή άντλησης-ταμίευσης, καθώς και την αύξηση της ανταπόκρισης από πλευράς ζήτησης.
Εκτός από τα μέτρα αυτά, όμως, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα ευρύ πρόγραμμα για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, το οποίο περιλαμβάνει εστιασμένα υποπρογράμματα για κατοικίες, δημόσια κτίρια και εμπορική/βιομηχανική χρήση.
Η ενεργειακή απόδοση είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή μετάβαση σε ένα βιώσιμο ενεργειακό μείγμα, και τη συμπεριλαμβάνουμε στις στρατηγικές μας προτεραιότητες, όπως προκύπτει τόσο από το Ε.Σ.Π.Α. μας (το οποίο υιοθετεί στόχους για την ενεργειακή απόδοση πολύ υψηλότερους από τον μέσο στόχο της Ε.Ε.) όσο και από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (το οποίο κατανέμει περίπου το 50% των επιχορηγήσεων του «Πράσινου Πυλώνα» σε δράσεις ενεργειακής απόδοσης).
Οι προκλήσεις που συνδέονται με την απολιγνιτοποίηση υπερβαίνουν τα τεχνικά ζητήματα. Οι περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας καθώς και της Κεντρικής Πελοποννήσου φιλοξενούν εδώ και δεκαετίες δραστηριότητες εξόρυξης λιγνίτη και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και βασίζονται κατά κόρων στα έσοδα που προέρχονται από αυτές τις δραστηριότητες.
Η σταδιακή κατάργηση του άνθρακα από λιγνίτη θα αλλάξει δραστικά τον τρόπο ζωής σε αυτές τις περιοχές- είναι καθήκον μας ως υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να διασφαλίσουμε ότι αυτή η αλλαγή θα είναι προς το καλύτερο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο παρουσιάσαμε ένα Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης για τις πληγείσες περιοχές. Αυτό θα εξασφαλίσει θέσεις εργασίας, αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών και νέες αναπτυξιακές ευκαιρίες για τις περιοχές αυτές και τους κατοίκους τους.
Στόχος μας είναι να μετατρέψουμε αυτή την πρόκληση σε ευκαιρία και να διασφαλίσουμε ότι, στο τέλος αυτής της διαδικασίας, οι κύριοι ωφελημένοι από την ενεργειακή μετάβαση θα είναι οι πληθυσμοί των περιοχών σε μετάβαση, με απτά θετικά αποτελέσματα στο εισόδημά τους, την υγεία τους, την ευημερία τους και τον τρόπο ζωής τους.
Πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να επιτρέψει την εισαγωγή ανανεώσιμης ενέργειας από μέρη όπως η Αφρική;
Η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και το όραμά μας είναι να διευκολύνουμε τη μεταφορά ενέργειας μεταξύ αυτών των ηπείρων.
Μια διάσταση αυτού του οράματος είναι η σχεδιαζόμενη υποθαλάσσια καλωδιακή διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Πρόσφατα, δόθηκε η πολιτική έγκριση σε αυτό το φιλόδοξο σχέδιο με την υπογραφή Μνημονίου Συμφωνίας μεταξύ του Έλληνα Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, και του Αιγύπτιου Υπουργού Ηλεκτρισμού, Mohamed Shaker.
Φυσικά, οι τεχνικές προκλήσεις που συνδέονται με ένα τόσο απαιτητικό έργο είναι πολλές. Παρόλα αυτά, είμαστε βέβαιοι για την εμπειρία της Ελλάδας στις υποθαλάσσιες διασυνδέσεις, η οποία περιλαμβάνει την ήδη ενεργή διασύνδεση μεταξύ Πελοποννήσου και Κρήτης (η μεγαλύτερη διασύνδεση εναλλασσόμενου ρεύματος στον κόσμο με μήκος 174 χλμ. και βάθος 1000 μ.) και την ακόμη μεγαλύτερη- διασύνδεση μεταξύ Αττικής και Κρήτης, η οποία βρίσκεται υπό κατασκευή.
Η εμπειρία αυτή, σε συνδυασμό με τη στενή συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσεων με τους Αιγύπτιους ομολόγους μας, νομίζω ότι θα είναι αρκετή για να διασφαλιστεί η τεχνική βιωσιμότητα του έργου.
Η Ελλάδα έχει συμμετάσχει πολύ ενεργά στη συζήτηση για τις τιμές της ενέργειας, ποιο είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα και πώς μπορεί να επιλυθεί;
Η πρόσφατη εκτίναξη των τιμών που σημειώθηκε σε όλη την Ευρώπη είναι το αποτέλεσμα μιας «τέλειας καταιγίδας». Ως εκ τούτου, απέχει πολύ από το να αποτελεί ελληνικό ζήτημα- πράγματι, τόσο τα αίτια όσο και τα αποτελέσματα αυτής της «τέλειας καταιγίδας» γίνονται εμφανή σε όλες τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας, τόσο για το φυσικό αέριο όσο και για την ηλεκτρική ενέργεια.
Βραχυπρόθεσμα, η προτεραιότητά μας όσον αφορά την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας είναι να αμβλύνουμε τα αποτελέσματά της για τους καταναλωτές. Για το λόγο αυτό έχουμε θεσπίσει ένα πολύ γενναιόδωρο πρόγραμμα στήριξης για τους τελικούς καταναλωτές, ιδίως τους οικιακούς καταναλωτές και τις μικρές επιχειρήσεις, προκειμένου να απορροφηθεί το μεγαλύτερο μέρος των δυσμενών συνεπειών των αυξημένων τιμών.
Μακροπρόθεσμα, όμως, είμαστε βέβαιοι ότι οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας θα μειωθούν, καθώς το ενεργειακό μείγμα της ηπείρου μας μετακινείται προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που σήμερα είναι παγκοσμίως αποδεκτή ως η φθηνότερη διαθέσιμη μορφή ενέργειας.
Η διαδικασία προς την ενεργειακή μετάβαση δεν είπε κανείς ότι δε θα παρουσιάσει προκλήσεις και εμπόδια, γι’ αυτό και θα παραμείνουμε σε εγρήγορση για την αντιμετώπισή τους όταν και εφόσον προκύψουν. Παραμένουμε βέβαιοι, όμως, ότι μόλις η διαδικασία αυτή προχωρήσει, θα γίνουμε πιο ανθεκτικοί απέναντι στα εισαγόμενα καύσιμα και την αστάθεια των τιμών και θα απολαμβάνουμε καθαρή, αλλά και φθηνή και άφθονη, ενέργεια από τον ήλιο και τον άνεμο.
Υπήρξαν κάποιες κατηγορίες ότι η Ελλάδα αντικαθιστά το δυναμικό της σε άνθρακα με ορυκτό αέριο, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων σε νέες υποδομές ορυκτών καυσίμων, ποια είναι η απάντησή σας σε αυτό;
Όλοι γνωρίζουμε ότι ένα σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας που βασίζεται σε υψηλή διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας απαιτεί σταθερή παραγωγή καθώς και αυξημένη ευελιξία. Η Ελλάδα εφαρμόζει τώρα ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ώστε να εξασφαλίσει σημαντικές ποσότητες αποθέματος, ύψους 1,4 GW, τα επόμενα χρόνια με τη μορφή τόσο μπαταριών όσο και αντλησιοταμίευσης.
Το πρόγραμμα αυτό όμως έχει ακόμη μερικά χρόνια μέχρι την πλήρη ολοκλήρωσή του. Επιπλέον, η Ελλάδα δεν έχει καμία σοβαρή εναλλακτική λύση για να προσθέσει στην παραγωγή της νέες εξωτερικές πηγές παραγωγής, όπως η πυρηνική ενέργεια ή νέα μεγάλη υδροηλεκτρική παραγωγή.
Για το λόγο αυτό, η επένδυση στο φυσικό αέριο ως καύσιμο που θα καλύψει τη ζήτηση βασικού φορτίου και θα αυξήσει την ευελιξία είναι και ορθολογική και αναπόφευκτη, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα.
Για τον λόγο αυτό, όλες οι νέες υποδομές φυσικού αερίου που θα κατασκευαστούν στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της τόσο απαραίτητης εγκατάστασης για αποθήκευση φυσικού αερίου, σχεδιάζονται ώστε να είναι έτοιμες για αποθήκευση υδρογόνου, αερίων με χαμηλές εκπομπές άνθρακα καθώς και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η Αλεξάνδρα Σδούκου είναι Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών στο ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας. Μίλησε στην Kira Taylor της EURACTIV για την ενεργειακή μετάβαση στην Ελλάδα.
Από Kira Taylor | Euractiv Greece and EurActiv.com | Μεταφρασμένο από Μαριάνθη Πελεκανάκη
