Αιολικά, ορυκτά καύσιμα, κλιματική κρίση και κοινωνία.

Οι συζητήσεις που επιτέλους πρέπει να κάνουμε

Ακούσατε σίγουρα για το κίνημα εναντίον των αιολικών σε βουνοκορφές και νησιά, σε Τήνο, σε Άνδρο, σε Νάξο, σε Κρήτη, σε Κύθηρα, σε Άγραφα, σε Οίτη σε.....παντού. Ένα κίνημα που υιοθετεί επιχειρήματα κάθε λογής, από τεκμηριωμένα που χρήζουν σοβαρής συζήτησης και ανάλυσης, μέχρι απολύτως ”ψεκασμένα” που σε στέλνουν... αδιάβαστο. Ένα κίνημα που έχει καταφέρει να αγκαλιάσει τοπικιστές και διεθνιστές, συντηρητικούς και αντιεξουσιαστές, μεγαλοαστους και αντικαπιταλιστές, σκαφάτους και σκηνίτες, κυνηγούς και φίλους της ζωντανής άγριας φύσης.

Ο καθένας μας νιώθει την ανάγκη να τοποθετηθεί τόσο για τη χρήση της αιολικής ενέργειας όσο για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των ανεμογεννητριών, τη χωροθέτηση σε κάθε συγκεκριμένη βουνοκορφή ή νησί της χώρας, για το αν δουλεύουν και όντως προσφέρουν στο δίκτυο καθαρή ενέργεια κοκ. Ο πρόσφατος νόμος Χατζηδάκη, ο οποίος περιλαμβάνει διατάξεις που διευκολύνουν μεγάλες αιολικές εγκαταστάσεις (χωρίς όμως να κάνουν το ίδιο για μικρότερα έργα) έριξε λάδι στη φωτιά.

Μια είδηση που πέρασε στα ψηλά

Και ενώ γίνονται όλα αυτά, περνά στα ψιλά, για πολλοστή φορά, μία σχετική είδηση, ίσως λιγότερο ηρωική αλλά σίγουρα σημαντική: “Τη μίσθωση ηλεκτροπαραγωγών ζευγών ισχύος 58 MW με δυνατότητα αύξησης του κατά 25 MW από τη ΔΕΗ για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Κρήτης ενέκρινε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας”. Με απλά λόγια: η αυξημένη κατανάλωση ενέργειας το καλοκαίρι στα νησιά λόγω τουρισμού δεν μπορεί να καλυφθεί απο τους τοπικούς (ήδη ακριβούς και εξαιρετικά ρυπογόνους) πετρελαϊκούς σταθμούς και τις λιγοστές ΑΠΕ που ήδη λειτουργούν εκεί και χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση με ακόμα πιο ακριβές και ρυπογόνες πετρελαϊκές μονάδες.

Για όσους δεν το γνωρίζουν, η μεγαλόνησος δεν είναι ακόμα συνδεδεμένη με το ηπειρωτικό ηλεκτρικό σύστημα της χώρας. Το κενό καλύπτεται με την ενοικίαση φορητών ηλεκτροπαραγωγών ζευγών που παράγουν πανάκριβη (πολλαπλάσια τιμή παραγόμενης kWh σε σχέση με αυτη που πληρώνουμε στον λογαριασμό μας) ηλεκτρική ενέργεια και εκπέμπουν ρύπους. Προκειμένου να μην πληρώνουν οι πολίτες της Κρήτης τρεις και τέσσερις φορές ακριβότερο το πετρελαϊκό ρεύμα σε σχέση με την ηπειρωτική Ελλάδα, κάθε χρόνο όλη η χώρα ‘τσοντάρει’ περίπου 350-400 εκατομμύρια ευρώ(είναι οι περιβόητες χρεώσεις ΥΚΩ στους λογαριασμούς μας). Έτσι θα γίνει και φέτος.

Επιδοτώντας την πετρελαϊκή βιομηχανία

Δεν είναι λίγοι στην Κρήτη που περιμένουν ως μάννα εξ ουρανού την πολυπόθητη διασύνδεση με το δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας ώστε να έχουν πρόσβαση στο ακόμη πιο ρυπογόνο αλλά φθηνότερο λιγνιτικό ρεύμα (και σε αυτο που παράγεται από αέριο αλλά και από αιολικά και φωτοβολταϊκά, αλλά αλλού, όχι στην Κρήτη) ώστε να μην παρατηρούνται οι ελλείψεις, αστάθειες και διακοπές που ταλαιπωρούν κάθε καλοκαίρι το νησί. Δυστυχώς όσοι ζητούν απαιτητικά γενναίες δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας στον ενεργοβόρο τουριστικό τομέα δεν ακούγονται. Επίσης όσοι ζητούν αύξηση της παραγωγής φθηνότερης καθαρής ενέργειας και αυτοί υστερούν σε ένταση φωνής.

Δυστυχώς, δεν είναι μόνο η Κρήτη. Είναι η πλειοψηφία των νησιών μας στα οποία συνεχίζεται να παράγεται πανάκριβη ηλεκτρική ενέργεια από πετρέλαιο. Αν στα 400 εκατ. ευρώ της Κρήτης προσθέσουμε και τις πετρελαϊκές επιδοτήσεις των υπολοίπων νησιών, το χαράτσι φτάνει τα 700-800 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Δεν νομίζετε ότι είναι πολλά χρήματα από το υστέρημά μας για την επιδότηση της βρώμικης και φθίνουσας πετρελαϊκής βιομηχανίας, η οποία συν τοις άλλοις ευθύνεταικάθε χρόνο για8.500 πρόωρους θανάτους στη χώρα μας από την ατμοσφαιρική ρύπανση και ευθύνεται περισσότερο από όλους για την κλιματική αλλαγή;

Η υποκρισία είναι επικίνδυνη για το μέλλον όλων μας

Συζητήσεις και δυναμικές διαμαρτυρίες για απεξάρτηση των νησιών από το πετρέλαιο δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα. Ενώ υπάρχουν πρωτοβουλίες για να ενωθούν τα αντι-αιολικά κινήματα στις Κυκλάδες, δεν έχει γίνει ευρέως γνωστή κάποια αντίστοιχη προσπάθεια να ακολουθήσουν πχ όλα τα μικρά νησιά το παράδειγμα της Τήλου, ή για την αξιοποίηση της γεωθερμίας που κοιμάται στις Κυκλάδες αλλά και στη Λέσβο, ή για να δημιουργηθούν περισσότερα υβριδικά συστήματα (με αποθήκευση ενέργειας) όπως αυτό της Ικαρίας. Και φυσικά, κουβέντα για ένα σοβαρό επενδυτικό πρόγραμμα περιορισμού της ενεργειακής σπατάλης (κυρίως) στα χιλιάδες τουριστικά καταλύματα.

Αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα, το κίνημα “βουνά ελεύθερα από αιολικά” δυστυχώς δεν βρήκε μιμητές όσον αφορά την κατασκευή του πανάκριβου και πρακτικά αχρείαστου νέου λιγνιτικού σταθμού (Πτολεμαϊδα 5), για την κατασκευή νέων σταθμών παραγωγής ενέργειας με καύσιμο αέριο (ορυκτό καύσιμο), για τη χρήση πετρελαίου στα νησιά, για την κατασκευή του αγωγού που διασχίζει όλη τη βόρεια Ελλάδα και καταλήγει στην Αλβανία (ΤΑΡ), για τα σχέδια για τον περίφημο (φαραωνικό και παράλογο) East Med.

Κάποια τοπικά κινήματα έχουν αναπτύξει τέτοιο μίσος για την αιολική ενέργεια - και τις ΑΠΕ εν γένει - που φτάνουν στο σημείο να αρνούνται την κλιματική αλλαγή και να ζητούν λιγνίτη, δεν κάνουν απλώς ρεζίλι τον εαυτό τους. Ακόμα χειρότερα, υπονομεύουν κάθε ώριμη τοπική αντίδρασηη οποία μπορεί να φέρει σοβαρές ενστάσεις και επιχειρήματαγια κάποιο αιολικό έργο (στο Βέρμιο, στα Άγραφα ή και αλλού). Τέτοιες γραφικές φωνές περισσότερο συνεισφέρουν στο να νομιμοποιήσουν ηθικά όλα τα αιολικά έργα συλλήβδην καθώς και τις όποιεςκάκιστες πρακτικέςιδιωτών επενδυτών και κράτους (για αυτές θα αναφερθούμε σε άλλο άρθρο).

Μία δύσκολη αλλά απαραίτητη συζήτηση

Είναι πιο απαραίτητο από ποτέ να διαμορφώσουμε τις συνθήκες για να ξεκινήσει επιτέλους μία ουσιαστική συζήτηση για το πού θέλουμε να τοποθετηθούν οι απαραίτητες ΑΠΕ, μικρές και μεγάλες. Εξίσου σημαντικά, πώς θα συμμετέχει η ίδια η κοινωνία σε αυτά τα σχήματα.Δηλαδή πώς θα προωθηθεί η ενεργειακή δημοκρατία, όπως γίνεται π.χ. στη Δανία, στη Γερμανία ή και σε άλλες χώρες.

Διότι η συνέχιση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα δεν είναι μέρος της λύσης. Να συζητήσουμε για τα ΝΑΙ. Συζήτηση δύσκολη αλλά απαραίτητη. Συζήτηση που θα απαιτήσει καθαρούς όρους, καθαρό μυαλό και καθαρή διαδικασία. Συζήτηση με ενημερωμένα στοιχεία, εθνικούς στόχους για την έγκαιρη απανθρακοποίηση ως το 2050, διαθέσιμες ώριμες τεχνολογίες (πέραν των αιολικών και φωτοβολταϊκών, όπως π.χ. η γεωθερμία, το βιοαέριο κα), τεχνολογίες και τεχνικές αποθήκευσης ενέργειας, στόχους (εδώ η κυβέρνηση βρίσκεται σε καλό δρόμο), φιλόδοξες δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας(περιμένουμε με ενδιαφέρον το νέο πλαίσιο χρηματοδότησης με την ελπίδα ότι θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες), ηλιακή κοινωνική πολιτική, με εναλλακτικές λύσεις στο μείγμα ΑΠΕ κοκ.

Εν κατακλείδι

Σήμερα γνωρίζουμε ότι ζούμε υπό την απειλή δυο παράλληλων παγκόσμιων κρίσεων που συγκλίνουν κάθε μέρα πάνω στο κεφάλι μας: της κλιματικής αποσταθεροποίησης (πιο γνωστή ως κλιματική κατάρρευση) και της κατάρρευσης της βιοποικιλότητας. Η πρόσφατη πανδημία έφερε στο προσκήνιο, με τον πιο δραματικό τρόπο, τις ανυπολόγιστες επιπτώσεις που θα έχει στη ζωή μας, στην καθημερινότητα, την υγεία και την οικονομία η επιμονή μας να αγνοούμε την επιστήμη, να επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη, να επιδεινώνουμε δυο παγκόσμια προβλήματα με τις πολιτικές και καταναλωτικές επιλογές μας. Η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με καθαρές πηγές τα επόμενα 20-25 χρόνια, είναι καταρχήν ζήτημα επιβίωσης του πολιτισμού μας. Η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με καθαρές πηγές με τον σωστό τρόπο και κυρίως με την κοινωνία παρούσα και με ρόλο ενεργό,είναι το πρώτο σημαντικό και απαραίτητο βήμα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και της προστασίας της βιοποικιλότητας.

*Νίκος Χαραλαμπίδης Γενικός Διευθυντής, ελληνικό γραφείο Greenpeace 

3 Iουλίου 2020

Huffpost