5 απλά πράγματα που καθιστούν μη βιώσιμο τον κόσμο μας

Είναι μόνο πέντε τα πράγματα που καθιστούν μη βιώσιμο τον κόσμο μας; Και ποιόν κόσμο; Τον πλανήτη ολόκληρο; Τον δικό μας  -μικρόκοσμο και μη; Και γιατί μόνο πέντε;

Αυτές ήταν μερικές μόνο από τις ερωτήσεις που έκανα στον εαυτό μου, όταν μού ζητήθηκε να αναπτύξω αυτό το θέμα.

Τώρα με όλα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία, εγώ προσωπικά μπορώ να επικαλεστώ μόνο ένα «πράγμα»/απειλή που καθιστά τον πλανήτη μη βιώσιμο. Νομίζω έχετε καταλάβει τι εννοώ: αναφέρομαι στην απειλή μιας πυρηνικής επίθεσης. Το πάτημα ενός κουμπιού από τη μια πλευρά, η απάντηση της άλλης πλευράς με το πάτημα ενός άλλου κουμπιού, και ο κόσμος που ξέρουμε τελείωσε.  Τόσο απλά …

Μην κακομελετάς, λέμε εμείς στην ‘Ήπειρο, γι΄αυτό, και εγώ  το βάζω στην άκρη αυτό το θέμα. Δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι.  Είπαμε:  το concept αναφέρεται σε πέντε πράγματα.  Το έψαξα, όπως κάνω άλλωστε για όλα τα θέματα. Μίλησα με ειδικούς και έφτιαξα τον κατάλογο που μου ζητήθηκε. Να ξέρετε πάντως, πως και τα πέντε πράγματα/αιτίες που καθιστούν μη βιώσιμο τον κόσμο μας έχουν κοινή ρίζα. Ποια είναι η αυτή; Η υπερκατανάλωση…

Κοινώς κοντεύουμε (αν δεν το έχουμε ήδη κάνει) να στερέψουμε από φυσικούς  πόρους τον πλανήτη που ζούμε. Κι αν ο πλανήτης δεν έχει τίποτα άλλο να μας προσφέρει, πάει περίπατο και η βιωσιμότητα του κόσμου μας.

Πάμε λοιπόν να  εξειδικεύσουμε αυτά τα πέντε πράγματα. Διευκρίνιση: το είπα και ξαναλέω. Δεν είναι τα μοναδικά. Είναι όμως υπεραρκετά για να προκαλέσουν πολύ μεγάλη ζημιά. Για την ακρίβεια την έχουν ήδη προκαλέσει.

Ποια είναι αυτά;

1^ο)  Ο τρόπος (και τα πράγματα) που καλλιεργούμε και η τροφή που καταναλώνουμε. 

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, έδειξε πως το αγροδιατροφικό  σύστημα πρέπει να αλλάξει. Η σοβαρή ανθρωπιστική κρίση που έχει προκληθεί  έχει  ήδη αισθητές επιπτώσεις σε όλον τον κόσμο.

Σήμερα  πάνω από το 60% των ευρωπαϊκών καλλιεργήσιμων εκτάσεων χρησιμοποιείται για παραγωγή ζωοτροφών για ζώα εκτροφής, τα περισσότερα από τα οποία εκτρέφονται σε αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας. Επιπλέον, το 62% των σιτηρών στην Ευρώπη προορίζεται για ζωοτροφές, ενώ μόνο το 22% είναι για ανθρώπινη κατανάλωση.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η Greenpeace, σε ό,τι αφορά την κατανάλωση, οι Ευρωπαίοι πολίτες, καταναλώνουν τη διπλάσια ποσότητα κρέατος από τον παγκόσμιο μέσο όρο, γεγονός που απαιτεί αχανείς καλλιεργήσιμες εκτάσεις και εισαγόμενες ζωοτροφές, ενώ επιπλέον στην ΕΕ πετιούνται κάθε χρόνο 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων…

Κατά τους ειδικούς, αν θέλουμε να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου , πρέπει να μειώσουμε κατά 70% το κρέας και τα γαλακτοκομικά μέχρι το 2030 και κατά 80% μέχρι το 2050.

Να σημειώσω στο σημείο αυτό πως σήμερα η βιομηχανική κτηνοτροφία  ευθύνεται για το 19% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, ποσοστό μεγαλύτερο από τις εκπομπές που προκαλούνται από το σύνολο του τομέα των μεταφορών: αυτοκίνητα, αεροπλάνα, τρένα και πλοία μαζί. Κι αν υπολογίσουμε την αλλαγή της  χρήσης γης και την αποψίλωση των δασών, το ποσοστό φθάνει σχεδόν το ¼ των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως (!).

2^ο) Ο τρόπος που ντυνόμαστε (!) 

 Οι  ειδικοί προειδοποιούν πως τα πολύ φθηνά ρούχα κάνουν κακό στο περιβάλλον. Και αναφέρονται στον όρο « fast fashion» ή αλλιώς «γρήγορη μόδα». Εύλογο το ερώτημα: γιατί ένα φθηνό ρούχο κάνει κακό στο περιβάλλον;

Κατά καιρούς έχουν δημοσιευτεί διάφορες εκθέσεις και έχουν γραφτεί πολλά άρθρα για το θέμα. Αντλώ λοιπόν από αυτές και άρθρα, ορισμένα στοιχεία. Υπάρχουν πλέον τόσα πολλά ρούχα που παράγονται καθημερινά που τα περισσότερα καταλήγουν στις χωματερές.

Όπως διαβάζω, παγκοσμίως πετάμε πάνω από 92 εκατομμύρια τόνους ρούχων το χρόνο, ενώ εκτιμάται πως το ποσό θα ξεπεράσει τα 148 εκατομμύρια τόνους μέχρι το 2030. Κι από αυτά, μόνο το 20% επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται.

Επιπλέον, χρειάζονται πάνω από 20.000 λίτρα νερού για να παραχθεί ένα κιλό μη οργανικό βαμβάκι, και εκεί που καλλιεργείται,  τα χημικά παρασιτοκτόνα, φυτοφάρμακα και λιπάσματα μολύνουν το περιβάλλον. Στο περιβάλλον τα χημικά διαλύονται στο έδαφος όπου προκαλούν ζημιά στη βιοποικιλότητα και  τη γονιμότητα του εδάφους. Επίσης έχει αποδειχθεί, μεταξύ άλλων, πως τα υφάσματα παράγουν τα περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου ανά μονάδα υλικού που χρησιμοποιείται

Μια από τις συμβουλές ου δίνουν οι ειδικοί, είναι να επιλέγουμε ρούχα καλής ποιότητας, για  να μην χαλάνε εύκολα και να διαρκούν περισσότερο,  έτσι ώστε , να μην αναγκαζόμαστε να αγοράζουμε συνεχώς  νέα ρούχα με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον.

3^ο)Ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε στη θάλασσα. 

Για την  ιστορία: από τις θάλασσες ( και τους ωκεανούς) προέρχεται περισσότερο από το μισό του οξυγόνου που αναπνέουμε και είναι η πρωταρχική πηγή τροφής για περισσότερους από 3,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους (!).  Επιπλέον,  είναι ρυθμιστές του κλίματος, αφού απορροφούν  το 20 % έως 30% των συνολικών εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα που προέρχονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Τι κάνουμε εμείς; Συμπεριφερόμαστε στις θάλασσες και τους ωκεανούς σαν να μην υπάρχει αύριο. Ακούγεται σκληρό αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Και θα σταθώ σε δυο (από τα πολλά) πράγματα που κάνουμε: την υπεραλίευση και την μετατροπή τους σε σκουπιδότοπους.

Οι  καταστροφικές μέθοδοι αλιείας, όπως οι μηχανότρατες και τα γρι-γρι, αδειάζουν τις θάλασσές μας από ζωή και αφανίζουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Για παράδειγμα, στις  ελληνικές θάλασσες, πολλοί  πληθυσμοί ψαριών  κινδυνεύουν, ενώ η αγορά είναι γεμάτη με προϊόντα που έχουν πιαστεί με μη βιώσιμες μεθόδους ή που έχουν ταξιδέψει πολλά χιλιόμετρα για ημέρες ώστε να φτάσουν στην ελληνική αγορά.

Την ίδια ώρα, οι θάλασσες και οι ωκεανοί έχουν γεμίσει πλαστικά. Για παράδειγμα, εδώ  στη γειτονιά μας, δηλαδή στη  Μεσόγειο, 134 είδη πέφτουν θύματα της κατάποσης πλαστικών. Σήμερα, το 90% των θαλασσοπουλιών έχουν κάποιο μικρό κομμάτι πλαστικών στο στομάχι τους (το 1960 το ποσοστό αυτό ήταν 5%), ενώ μέχρι το 2050, αυτό το ποσοστό, αν δεν αλλάξει κάτι, μπορεί να αγγίξει το 99% (!). Τι συμπέρασμα βγαίνει από όλα αυτά; Πως μη βιώσιμες θάλασσες και ωκεανοί σημαίνει μη βιώσιμος πλανήτης.

4^ο) Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τις προειδοποιήσεις των ειδικών.  

Δηλαδή το γεγονός ότι αγνοούμε συστηματικά τα ευρήματα και τις επιταγές της επιστήμης. Τα τελευταία –πολλά, πολλά – χρόνια οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και στέκονται στην ανάγκη περιορισμού της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου. 

Οι ειδικοί το φωνάζουν εδώ και χρόνια. Ωστόσο, φθάσαμε στο παραπέντε, ήρθε και ο πόλεμος στην Ουκρανία, και όλες αυτές οι προειδοποιήσεις έχουν για άλλη μια φορά «παγώσει». Κι όλα αυτά την ώρα που το πλοίο βουλιάζει, και δεν θα υπάρχουν νικητές και νικημένοι.  Γιατί πολύ απλά, είναι θέμα χρόνου να χάσουμε όλοι ,άσχετα σε ποια γειτονιά του πλανήτη ζούμε… Ένα παράδειγμα:  τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν πως  ότι ήδη η μέση θερμοκρασία των παράκτιων χωρών περιοχών της Μεσογείου έχει ξεπεράσει την αύξηση των 2 βαθμών Κελσίου κατά τα τελευταία 120 χρόνια.

5^ο) Ο τρόπος που παράγουμε και καταναλώνουμε ενέργεια. 

Όλοι βιώνουμε στο πετσί μας την ενεργειακή κρίση και τις συνέπειες αυτής. Οι ειδικοί επιμένουν στην άποψη τους πως πρέπει να απαλλαγούμε από τα ορυκτά καύσιμα. Θεωρούν (οι περισσότεροι τουλάχιστον) πως η διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι η καλύτερη φόρμουλα και πως είναι λάθος η συνταγή της επιστροφή στους λιγνίτες ή στους υδρογονάνθρακες. Είναι κοινό μυστικό πλέον, πως χωρίς καθαρή ενέργεια, ο πλανήτης είναι θέμα χρόνου να καταστεί μη βιώσιμος.

Χωρίς καθαρή ενέργεια, ο πλανήτης είναι θέμα χρόνου να καταστεί μη βιώσιμος. Χρειαζόμαστε λοιπόν, κοινωνικά δίκαιη και αποτελεσματική διείσδυση των ΑΠΕ, τα απαραίτητα δίκτυα αλλά και τις τεχνολογίες αποθήκευσης που θα στηρίξουν το όλο εγχείρημα.

‘Έπεται συνέχεια…

Προκόπης Γιόγιακας | in.gr