Το 2018 των πλαστικών μιας χρήσης.
Το 2018 ξεκίνησε με κάτι που παρουσιάστηκε ως παρεμβατικό. Τέρμα οι δωρεάν πλαστικές σακούλες στα σούπερ μάρκετ. Η απόφαση, δειλή και με καθυστέρηση ετών, για την εφαρμογή σχετικής Ευρωπαϊκής νομοθεσίας συνάντησε την οργίλη και συστηματική αντίδραση της βιομηχανίας πλαστικής σακούλας, η οποία απειλούσε θεούς και δαίμονες, μιλούσε για χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας, για πολλά και σοβαρά προβλήματα στην εφαρμογή της νομοθεσίας, για τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της πλαστικής σακούλας μιας χρήσης…
Προηγήθηκαν πολυετείς προσπάθειες της βιομηχανίας για την αναβολή, ακύρωση, κατάργηση του μέτρου. Και μετά ήρθε η πραγματικότητα και η καθημερινότητα να δείξουν ότι η κοινωνία είναι πιο έτοιμη από τους πολιτικούς και τη βιομηχανία να ενστερνιστεί αλλαγές στην καθημερινότητα. Γελάσαμε με τα ευτράπελα (θυμηθήκαμε ότι το νερό τρέχει από βρύσες και όχι από πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης), γεννήσαμε καινούρια αστεία (γύρω από το καλαμάκι και τον φραπέ) και τελικά μειώσαμε κατά πολύ τη χρήση πλαστικής σακούλας. Περιμένουμε τη συνέχεια (αύξηση τιμής σακούλας, επέκταση μέτρου και σε άλλες χρήσεις) για να δούμε αν Υπουργείο και Κοινοβούλιο πήραν το μήνυμα…
Η διεθνής ειδησεογραφία βρίθει δημοσιεύσεων για την πλαστική ρύπανση στις θάλασσες του πλανήτη, για τα μικροπλαστικά που καταναλώνουμε εν αγνοία μας καθώς βρίσκονται πλέον μέσα στα ψάρια, για τα εκατομμύρια τόνους πλαστικών μιας χρήσης που παράγονται ενώ ένα πολύ μικρό μόνο μέρος τους ακολουθεί το δρόμο της ανακύκλωσης.
Στα δικά μας, είδαμε δεκάδες πρωτοβουλίες καθαρισμού παραλιών, λιμανιών κοκ, εθελοντές σε παραλίες, εθελοντές αυτοδύτες. Είδαμε επίσης πρωτοποριακές πρωτοβουλίες ανάκτησης χαμένων αλιευτικών εργαλείων (τα λεγόμενα ghost nets), ανακύκλωσης και μετατροπής της πρώτης ύλης σε πλαστικό νήμα. Είδαμε πρωτοβουλίες με σκοπό να καταργηθεί το πλαστικό καλαμάκι αλλά και προσπάθειες ευαισθητοποίησης για τα αποτσίγαρα σε θάλασσες και παραλίες.
Είδαμε ιδρύματα να δραστηριοποιούνται σε αυτή την κατεύθυνση και να αναλαμβάνουν ακόμα και συντονιστικό ρόλο των δεκάδων σχετικών πρωτοβουλιών ανά την επικράτεια. Παραδόξως, δεν είδαμε έντονη κινητοποίηση από τους άμεσα ενδιαφερόμενους χρήστες της θάλασσας και των παραλιών (π.χ. τουριστική βιομηχανία) καθώς βλέπουν το βιος και το μέλλον τους να απειλείται…
Το έπος των πλαστικών μιας χρήσης συνεχίστηκε με πρωτοβουλία ομάδας εθελοντών που οδήγησε εκατοντάδες “καφέ” (καταστήματα πώλησης καφέ) σε όλη τη χώρα να δώσουν κίνητρο στους πελάτες τους ώστε να χρησιμοποιούν ποτήρια πολλαπλών χρήσεων. Χωρίς κεντρική παρέμβαση, χωρίς πολυετείς διαπραγματεύσεις. Με άλλα λόγια, μια πλούσια παλέτα δράσεων για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικά.
Αν υπήρξε κάποιο σοβαρό κενό σε όλες αυτές τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και ενίοτε εμπνευσμένες πρωτοβουλίες αυτό εντοπίζεται στην αντιμετώπιση του προβλήματος (και όχι των συμπτωμάτων)! Η λύση δεν μπορεί να βρίσκεται είτε στον καθαρισμό των παραλιών είτε στην ανακύκλωση (ακόμη και ο διπλασιασμός των σημερινών ποσοστών απλώς θα οδηγήσει μόλις περί το 20% των παραγόμενων πλαστικών μακριά από θάλασσες και ακτές). Η λύση βρίσκεται στην κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης! Τελεία και παύλα!
Σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση έγινε μια προσπάθεια να συνδέσουμε τα πλαστικά σκουπίδια με τις εταιρείες παραγωγής των αντίστοιχων προϊόντων. Εθελοντές/ ακτιβιστές μετέφεραν δεκάδες κυβικά πλαστικών από μια μόνο παραλία της Εύβοιας (Χάρακας) τα οποία στη συνέχεια ταυτοποίησαν. Δεν αποτέλεσε έκπληξη ότι “πρωταθλητές” ήταν προϊόντα καθημερινής χρήσης (συσκευασίες για ροφήματα, νερό και φαγητό) και εταιρείες που κατέχουν κυρίαρχο κομμάτι της αγοράς (Coca Cola Co., ΒΙΚΟΣ Α.Ε., Nestle, ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ, Unilever, ΔΙΡΦΥΣ Α.Ε., Danone, Vivartia). Έστω και με καθυστέρηση, οι εταιρείες πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη τους όχι μόνο στο κόστος καθαρισμού, αλλά κυρίως στην έρευνα και την καινοτομία με σκοπό την ευρεία αντικατάσταση των πλαστικών μιας χρήσης.
Η κοινωνία έδειξε έτοιμη να αναλάβει δράση. Μένει να δούμε τον ρόλο της βιομηχανίας και της πολιτείας. Η νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία για την κατάργηση πολλών πλαστικών μιας χρήσης (μαχαιροπήρουνα, πιάτα, ποτήρια, καλαμάκια, μπατονέτες κοκ) που ήρθε στο τραπέζι με το κλείσιμο του 2018, θα δείξει αν το απαραίτητο πολιτικό θάρρος εξακολουθεί να σπανίζει, αν το μέλλον των ωκεανών αξίζει περισσότερο από τη διατήρηση της βιομηχανίας των προϊόντων που έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας (και που πρέπει να αλλάξει), αν θα επιλέξουμε να είμαστε στους μπροστάρηδες ή στους κλαψιάρηδες. Η κοινωνία πάντως δείχνει έτοιμη να επιβραβεύσει θαρραλέες επιλογές. Το 2019 θα δούμε αν, και εδώ, θα κερδίσει η καινοτομία και η διάθεση να “βγούμε μπροστά” ή θα επικρατήσει η διάθεση να μείνουμε ουραγοί, να ζητάμε εξαιρέσεις και παρατάσεις…
2019, σου ερχόμαστε με όλο και λιγότερο πλαστικό μιας χρήσης.
2 Ιανουαρίου 2018
Νίκος Χαραλαμπίδης
Πηγή: Greenpeace
