Υπάρχει μια συμφέρουσα σύμβαση για έναν Δήμο στον οδοφωτισμό;

Την τελευταία περίοδο έχει παρατηρηθεί μια έντονη συζήτηση σε διάφορους Δήμους στην Ελλάδα για τις συμβάσεις του οδοφωτισμού με αντικατάσταση λαμπτήρων για εξοικονόμηση ενέργειας. Αντίστοιχα, η συζήτηση θα ενταθεί και μετά την πρόσκληση του ΥΠΕΝ (Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε εγκαταστάσεις οδοφωτισμού των ΟΤΑ - (ypen.gov.gr)) για τον οδοφωτισμό στους ΟΤΑ. Κάποιοι Δημοι προκρίνουν τη λύση της αντικατάστασης λαμπτήρων με αυτεπιστασία ενώ άλλοι με διάφορες συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης (ΣΕΑ) με κάποιον ανάδοχο. Υπάρχει κάποια βέλτιστη λύση; 

Αρχικά, υπάρχουν διάφοροι τρόποι συμβάσεων με βάση και την Ευρωπαϊκή εμπειρία (στο flagship Ευρωπαϊκό έργο Prospect+  όπου περισσότεροι από 500 δήμοι μαθαίνουν και πειραματίζονται με καινοτόμες χρηματοδοτήσεις) για την αντικατάσταση οδοφωτισμού. Σε κάθε περίπτωση αυτό που πρέπει να αντιληφθεί ο πολίτης ότι ο απώτερος στόχος μιας τέτοιας σύμβασης θα έπρεπε να είναι η μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης (σε kWh) η οποία θα αντιστοιχεί και σε κόστος (σε €). Παίρνοντας ένα παράδειγμα ενός Δήμου (Δήμο Κορινθίων) που βρίσκεται σε διαμάχη σχετικά με τρέχουσα σύμβαση οδοφωτισμού που είναι σε ισχύ, προσπαθούμε να δείξουμε διάφορες εναλλακτικές. 

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αρχική μελέτη παρουσίασε δύο μόνο τρόπους συμβάσεων, μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (με μεσοσταθμικό επιτόκιο της τότε περιόδου  3,72% και επιλογή αποπληρωμής 10 ή 20 ετών) και μέσω χρηματοδότησης επένδυσης από ανάδοχο με ΣΕΑ για 12 έτη, η οποία και προκρίθηκε. Ο ανάδοχος θα αποπληρωνόταν μέσω ανταποδοτικών τελών με βάση το αποτέλεσμα της ενεργειακής εξοικονόμησης και με υποχρέωση ευθύνης λειτουργίας του συστήματος και εγγύησης του εξοπλισμού, ενώ ο Δήμος θα λάμβανε έκπτωση επί της εξοικονόμησης ανεξαρτήτου αποτελέσματος.  

Τι σημαίνει όμως αυτό στην πράξη και τι εναλλακτικές υπάρχουν; Παρουσιάζεται μια ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ανάλυση σαν βάση συζήτησης για επερχόμενες συμβάσεις. Τα νούμερα που παρουσιάζονται προέρχονται κατά βάση από την υφιστάμενη ΣΕΑ και από τη μελέτη σκοπιμότητας. 

Σύμβαση ΣΕΑ με κάλυψη αναδόχου (υφιστάμενη) 

Στην υφιστάμενη σύμβαση το ετήσιο κόστος του Δήμου αποτελείται από την πληρωμή στον ανάδοχο (οικονομικό όφελος αναδόχου) και το συνολικό κόστος τελικής ενεργειακής κατανάλωσης μετά την αλλαγή των λαμπτήρων. Το κόστος επένδυσης επιμερίζεται στο οικονομικό όφελος του αναδόχου κατά τη διάρκεια της 12ετίας. 

 

Παρατηρείται (με βάση τα στοιχεία της σύμβασης) ότι το κόστος του δήμου αυξάνεται σταθερά έως το 2033 με τη λήψη της σύμβασης κατά 27%, το οποίο επιμερίζεται σε αύξηση κατά 31% για την ενεργειακή κατανάλωση (που θα αυξηθεί λόγω τιμαρίθμου ή άλλων παραγόντων) και κατά 25% για τον ανάδοχο. Το συνολικό κόστος του Δήμου σωρευτικά είναι περίπου στα ίδια επίπεδα με την κατανάλωση του Δήμου προ συμβάσεως (με βάση τα στοιχεία της σύμβασης στα 16,9 εκατ €). 

 

 

Το όφελος του αναδόχου είναι αρκετά μεγαλύτερο από το εγγυημένο όφελος του Δήμου, το οποίο είναι 1.4 εκατ Ευρώ σωρευτικά, 3 φορές μικρότερο από το σωρευτικό λογαριασμό του στη ΔΕΗ (άρα ουσιαστικά η εξοικονόμηση θα υπερκαλυφθεί από το ενεργειακό κόστος). 

Αντικατάσταση λαμπτήρων με Αυτεπιστασία 

Στην περίπτωση αυτή ο Δήμος θα αναλάμβανε μόνος την αγορά, εγκατάσταση και παρακολούθηση του έργου. Το μειονέκτημα είναι φυσικά ότι θα πρέπει να είναι σίγουρο ότι θα μπορεί να το υλοποιήσει με το διαθέσιμο τεχνικό προσωπικό και την κεφαλαιακή επάρκεια, κάτι που θα μπορεί να γίνει στην πάροδο του χρόνου.

Το συνολικό κόστος του Δήμου θα ανερχόταν σε αγορά φωτιστικών (4811138), κόστος βραχιόνων (173680) και κόστος τηλεδιαχείρισης (1709920 €), με βάση και την αρχική έκθεση του συμβούλου (οι τιμές είναι ενδεικτικές από τη σύμβαση και μπορούν να είναι διαφορετικές τον επόμενο χρόνο). Επίσης ο Δήμος θα εξοικονομούσε το προσωπικό (καθότι είναι ήδη μισθοδοτούμενοι ή συμβασιούχοι του Δήμου) την οποία ο ανάδοχος θεωρεί ότι εξοικονομεί κατά 1.3 εκατ € σωρευτικά. Από την άλλη όμως, ο Δήμος θα καρπωνόταν ολόκληρη την εξοικονόμηση και θα πλήρωνε μετά το αρχικό κόστος μόνο το λογαριασμό ρεύματος. Το υψηλότερο κόστος θα παρουσιαστεί στα πρώτα δύο χρόνια που θα γίνει η αγορά των υλικών ενώ μετά θα είναι πολύ χαμηλότερο από την αρχική σύμβαση. Το σημαντικό όμως ότι το σύνολο του κόστους θα είναι και πάλι μικρότερο σωρευτικά από τη σύμβαση (11756444 € έναντι 16849406 € της αρχικής). Ενδεχομένως να υπάρχει και μια νέα αυξηση στο κόστος αν θεωρήσουμε ότι θα προστεθεί και επιπλέον λειτουργικό κόστος από την πρόσληψη επιπλέον υπαλλήλων στο Δήμο, εάν οι υφιστάμενοι δεν είναι επαρκείς, κάτι το οποίο όμως δε θα ξεπερνούσε τα 50-60,000 € το χρόνο, άρα δεν θα επηρρέαζε αισθητά τους υπολογισμούς. 

 

Επιπλέον το όφελος του Δήμου θα ήταν από τον πρώτο χρόνο πολύ μεγαλύτερο από το ίδιο εγγυημένο όφελος από την υφιστάμενη σύμβαση, καθότι όλη την εξοικονόμηση θα την καρπωνόταν ο Δήμος.

Σωρευτικά η εξοικονόμηση αποτιμάται στην 12ετία στα 11837411 € που έχει ήδη αποσβέσει την επένδυση στην περίοδο αυτή και νωρίτερα. 

 

Σύμβαση ενεργειακής απόδοσης με 50% συμμετοχής του Δήμου

Η περίπτωση αυτή είναι ίδια με την αρχική ΣΕΑ, με τη μόνη διαφορά ότι ο Δήμος επενδύει στο κόστος κατά το ήμισυ (περίπου 3.5 εκατ €), και την ευθύνη διεκπεραίωσης της σύμβασης αναλαμβάνει ο ανάδοχος με το υπόλοιπο κόστος και την παρακολούθηση του έργου. 

Η διαφορά λοιπόν έγκειται στο ότι ο Δήμος απολαμβάνει το 50% της εξοικονόμησης από το σύνολο της εξοικονόμησης από τον πρώτο χρόνο. Στην περίπτωση αυτή, το συνολικό κόστος για το Δήμο ανέρχεται στο ποσοστό της αρχικής δαπάνης και μετά στο κόστος της ενεργειακής κατανάλωσης και στο ποσό πληρωμής του αναδόχου (κατά 50% σε σχέση με την υφιστάμενη σύμβαση). 

 

Στην περίπτωση αυτή, το κόστος για το Δήμο είναι χαμηλότερο από την υφιστάμενη σύμβαση στη 12ετία σωρευτικά (8561106 €) έναντι 16849406 €. Η Εξοικονόμηση δε για το Δήμο είναι στο 50% των εσόδων του αναδόχου, που ισοσκελίζει το κόστος και έτσι η απόσβεση της επένδυσης γίνεται γρηγορότερα. 

Αντίστοιχα μπορούν να εξεταστούν και διάφορες συμβάσεις εφόσον υπάρχει κοινή αποδοχή των υπολογισμών και των υποθέσεων. Η τρέχουσα ανάλυση αφορά ενδεικτικά νούμερα που προέρχονται από τη μελέτη για τον ανάδοχο με βάση την οποία έγινε η υφιστάμενη σύμβαση. Έχει σίγουρα ενδιαφέρον να προστεθούν και επιπλέον κόστη ή οφέλη από την εξοικονόμηση για να γίνει ακριβέστερη αποτίμηση. 

Συγκρίνοντας τις διάφορες συμβάσεις και τους τρόπους υλοποίησης είναι εμφανές ότι για τη συγκεκριμένη περίπτωση, η ΣΕΑ με πλήρη κάλυψη αναδόχου είναι ενδεχομένως η λιγότερα συμφέρουσα για τον Δήμο. Θα μπορούσαν να προκριθούν οι άλλες όπου η περίοδος αποπληρωμής θα ήταν συντομότερη και με μεγαλύτερο σχετικό όφελος για το Δήμο. Παρόλα αυτά, στην περίπτωση της αυτεπιστασίας είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η κεφαλαιακή επάρκεια του Δήμου για την αγορά των υλικών όπως επίσης και ο αναγκαίος αριθμός εργαζομένων για τη συντήρηση και αντικατάσταση των λαμπτήρων. Τέτοια σενάρια είναι αναγκαία προκειμένου οι Δήμοι να μπορούν με ακρίβεια να αποτυπώνουν την περίοδο αποπληρωμής και το κόστος των συμβάσεων για την αναγκαία επένδυση της εξοικονόμησης από τον οδοφωτισμό. 

- Οικονόμου Βλάσης – Institute for European Energy and Climate Policy