Φωτοβολταϊκά στη Στέγη: Ο δρόμος προς τη μετριότητα είναι στρωμένος με καλοπροαίρετες στρεβλώσεις

Ανακοινώθηκε πρόσφατα, ύστερα από μήνες αναμονής, ο οδηγός που περιγράφει τη διαδικασία επιδότησης φωτοβολταϊκών και μπαταριών που αφορά μικρά ΦΒ ιδιωτών σε κτίρια.

Το πρόγραμμα επιδότησης αναμένεται να μπει σε εφαρμογή τον Απρίλιο του 2023. Το συμπέρασμα ύστερα από προσεκτική μελέτη του οδηγού είναι ότι η διαδικασία της επιδότησης των μπαταριών είναι δομημένη με τρόπο που κάνει την εφαρμογή της προβληματική για τις υπηρεσίες του ΔΕΔΔΗΕ, πολύπλοκη για τους αιτούντες, και ασύμφορη για συγκεκριμένες κατηγορίες επιλεγέντων καταναλωτών. Η ανάλυση Οικονομικού Κόστους Οφέλους που κάναμε στο πρόγραμμα έτσι όπως παρουσιάστηκε, δείχνει ότι ο σχεδιασμός του δεν μεγιστοποιεί το κοινωνικό όφελος, ακόμα και αν γίνουν αρκετές αιτήσεις ώστε να απορροφηθεί το σύνολο των δεσμευμένων κονδυλίων.

Παραθέτουμε παρακάτω κάποιες προτάσεις που αποσκοπούν στην βελτίωση της ελκυστικότητας του προγράμματος για τους αιτούντες τοποθέτησης μικρών Φ/Β με μπαταρία, αλλά και στη μεγιστοποίηση του οικονομικού οφέλους για την αγορά ενέργειας συνολικά. Οι προτάσεις αυτές είναι ομαδοποιημένες σε δύο κατηγορίες:

α. Σχετικές με το πρόγραμμα των ΦΒ στη στέγη έτσι όπως τρέχει σήμερα μέσα από το pvstegi.gov.gr, δηλαδή πριν την εφαρμογή του νέου προγράμματος επιδότησης,

β. Σχετικές με τον πρόσφατο οδηγό του προγράμματος Φωτοβολταϊκά στη Στέγη που εισάγει την επιδότηση ΦΒ συστημάτων με μπαταρία, 

Γενικές προτάσεις για βελτιώσεις στο πρόγραμμα ΦΒ στη στέγη

Καταρχήν πρέπει να παρατηρήσουμε ότι στην καινούργια πλατφόρμα έχει γίνει τεράστια βελτίωση και απλοποίηση στη διαδικασία αιτήσεων για ΦΒ μέχρι 10,8 KW από νοικοκυριά. Προκειμένου η διαδικασία να βελτιωθεί ακόμα περισσότερο, και να τρέξουν τα ΦΒ στα νοικοκυριά ακόμα καλύτερα, προτείνουμε τα εξής:

1. Να καταργηθεί η χρήση νέου μετρητή που μετράει την παραγωγή του ΦΒ, έτσι ώστε η εκκαθάριση net-metering να γίνεται μόνο με το μετρητή του ΔΕΔΔΗΕ που μετράει τόσο την εισερχόμενη όσο και την εξερχόμενη ενέργεια στο δίκτυο. Κάτι τέτοιο θα μειώσει σημαντικά το κόστος εγκατάστασης (για ένα μικρό ΦΒ αυτό μπορεί να είναι και 8% της συνολικής επένδυσης) και θα διορθώσει μια παράλογη στρέβλωση που είναι η χρέωση ΥΚΟ επί της παραγωγής του ΦΒ αντί επί της ενέργειας που εισέρχεται από το δίκτυο.
2. Να εκδοθεί τεχνική οδηγία προς το ΔΕΔΔΗΕ που να ορίζει ότι η ισχύς KWp του ΦΒ, που δεν πρέπει να ξεπερνά τη συμφωνημένη ισχύ της παροχής, είναι η ισχύς εξόδου του inverter και όχι η εγκατεστημένη ισχύς. Σήμερα ο ΔΕΔΔΗΕ απορρίπτει τις αιτήσεις όπου η εγκατεστημένη ισχύς (ισχύς πανέλων) είναι μεγαλύτερη από τη συμφωνημένη ισχύ (ισχύς παροχής), ακόμα και στις περιπτώσεις που η ισχύς παραγωγής (inverter) είναι μικρότερη από τη συμφωνημένη ισχύ. Αυτό είναι λάθος και οδηγεί σε εγκαταστάσεις που είναι σχεδιασμένες να λειτουργούν με sub-optimal τρόπο.
3. Να γίνει υποχρεωτική η μη-έκχυση ενέργειας στα συστήματα που εντάσσονται στο net-metering. Αυτό θα μεγιστοποιήσει το καθαρό κοινωνικό όφελος του net-metering, και θα δώσει μια ανάσα στα δίκτυα του ΔΕΔΔΗΕ, τουλάχιστον στο κομμάτι που αφορά τη θερμική φόρτιση του δικτύου.
4. Να επιτραπεί το virtual net metering σε όλους τους καταναλωτές και όχι μόνο στους ελάχιστους που αφορά σήμερα.
5. Το virtual net metering , να μετατραπεί σε net-billing κατά προτίμηση με ζωνικά τιμολόγια μιας ώρας. Αυτό θα εξομαλύνει τη στρέβλωση του συμψηφισμού παραγωγής πολύ χαμηλής αξίας με κατανάλωση πολύ υψηλής αξίας. Βέβαια αυτό προϋποθέτει έξυπνους μετρητές, η διείσδυση των οποίων έχει καθυστερήσει απελπιστικά με τεράστιο οικονομικό κόστος για το ενεργειακό σύστημα. Ακόμα και χωρίς ζωνικά τιμολόγια η μετατροπή του virtual net-metering σε net billing έχει οφέλη για το σύστημα, και θα ήταν χρήσιμη.
6. Εφόσον υλοποιηθούν τα σημεία 3, 4 και 5 ανωτέρω, μπορεί να αρθεί το άνω όριο στην ισχύ των υπο αίτηση ΦΒ συστημάτων, και να ανοίξει η πλατφόρμα των αιτήσεων και σε εμπορικές εκτός από οικιακές παροχές. 
7. Στην πλατφόρμα αιτήσεων σύνδεσης καλό θα ήταν οι όροι και προϋποθέσεις στους οποίους πρέπει να συμφωνήσει ο αιτών, να βρίσκονται πριν από το βήμα υποβολής του αποδεικτικού πληρωμής του τέλους σύνδεσης. Επίσης καλό θα ήταν να επιτρέπεται η καταβολή του τέλους σύνδεσης να γίνεται και από τραπεζικό λογαριασμό διαφορετικού προσώπου από τον αιτούντα. Τέλος θα πρέπει να σταματήσει ο ΔΕΔΔΗΕ να ζητάει ψηφιακή βεβαίωση των εγγράφων που υπογράφει ο αιτών, δεδομένου ότι η υποχρεωτική σύνδεση με κωδικούς taxisnet εξασφαλίζει εξ’ ορισμού την ταυτοπροσωπία του αιτούντος στην κατάθεση εγγράφων. Αυτές είναι μικρές βελτιώσεις που εκτιμώ ότι θα βελτιώσουν θεαματικά τη διαδικασία της αίτησης.

Προτάσεις για βελτιώσεις στον νέο Οδηγό του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη»

Για λόγους απλοποίησης τόσο της αίτησης όσο και της αξιολόγησης και του υπολογισμού της επιδότησης από το ΔΕΔΔΗΕ, αλλά και για λόγους μεγιστοποίησης αλλά και δικαιότερης κατανομής του Κοινωνικού Οφέλους του προγράμματος, προτείνεται:

1. Να υπάρχει επιδότηση μόνο για τις μπαταρίες και όχι για τα ΦΒ. (Στον οδηγό όπως είναι σήμερα (Μάρτιος 23) υπάρχει επιδότηση του ΦΒ με μπαταρία για 4 κατηγορίες χρηστών, ενώ για μία κατηγορία (Αγρότες) επιτρέπεται η επιδότηση του ΦΒ ακόμα και χωρίς μπαταρία. Αυτό οδηγεί σε σταυροειδή επιδότηση της μπαταρίας από το ΦΒ ενώ επιπλέον είναι άδικο για όσους δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν την μπαταρία με ίδια κεφάλαια με αποτέλεσμα να αιτούντα μόνο για ΦΒ το οποίο όμως δεν επιδοτείται χωρίς μπαταρία.
2. Η επιδότηση για τις μπαταρίες να γίνεται ξεκινώντας από μία και μόνο μία τιμή βάσης σε Ευρώ ανά αποδιδόμενη KWh, την οποία ονομάζουμε KWh _ΑΜΦ  , όπου KWh _ΑΜΦ  είναι οι Αποδιδόμενες KWh της μπαταρίας από ένα κύκλο Φόρτισης. Το KWh _ΑΜΦ θα πρέπει να τεκμηριώνεται από τα τεχνικά στοιχεία της μπαταρίας όπως αυτά κατατίθενται από τον αιτούντα και μπορούν να ελεγχθούν από το ΔΕΔΔΗΕ. (Στον οδηγό όπως είναι σήμερα υπάρχουν 5 τιμές βάσης επιδότησης της μπαταρίας για 8  συνδυασμούς πελάτη – ισχύος μπαταρίας, με πολλές ασάφειες επί ποιας ποσότητας ενέργειας εφαρμόζεται). . Ο δικός μας υπολογισμός αυτής της τιμής βάσης, με τις σημερινές τιμές μπαταριών είναι ίσος με 800 Ευρώ / KWh _ΑΜΦ . Αυτή είναι η τιμή που οδηγεί σε ίδια οικονομική απόδοση κεφαλαίων, κάποιον που θα βάλει ένα Φ/Β ισχύος 5,7 KW χωρίς μπαταρία, και κάποιον που θα βάλει ένα Φ/Β ισχύος 5,7KW με μπαταρία η οποία αποδίδει 10KWh με μία εκφόρτιση.
3. Θα πρέπει να υπάρχει ελάχιστο ποσό KWh (Min KWh _ΑΜΦ ) που θα πρέπει να μπορεί να αποδώσει μία μπαταρία προκειμένου να επιδοτείται, και αυτό προτείνουμε να είναι ίσο με τα KWp του Φ/Β σταθμού σε KWh, και να αποδεικνύεται εύκολα από τα τεχνικά στοιχεία της μπαταρίας. (Στο πρόγραμμα όπως είναι σήμερα υπάρχει ένα ελάχιστο όριο απόδοσης της μπαταρίας που όμως είναι ασαφώς ορισμένο και θα δημιουργήσει προβλήματα ερμηνείας και επικοινωνίας στην εφαρμογή του προγράμματος).
4. Επίσης θα πρέπει να υπάρχει άνω όριο επιδοτούμενων KWh (Max KWh _ΑΜΦ) που αποδίδει η μπαταρία, πάνω από το οποίο να μην εφαρμόζεται επιδότηση. Αυτό θα πρέπει να είναι ίσο με το διπλάσιο της ελάχιστης απαιτούμενης ποσότητας του προηγούμενου βήματος (Max KWh _ΑΜΦ = 2 Χ Min KWh _ΑΜΦ). Δηλαδή έμμεσα να υπάρχει συσχέτιση της μέγιστης ισχύος της μπαταρίας και της ισχύος του Φ/Β σταθμού.(Στον οδηγό σήμερα υπάρχει άνω όριο αυθαίρετα ορισμένο στις 10,8 KWh κάτι που στέλνει εντελώς λάθος μήνυμα στους αιτούντες για επιδότηση και στους μελετητές που διαστασιολογούν μπαταρίες για μικρά ΦΒ συστήματα).
5. Δεν θα πρέπει να υπάρχουν εισοδηματικά κριτήρια για την επιδότηση της μπαταρίας. Αυτή είναι μία στρέβλωση που τη βλέπουμε κατ’ επανάληψη στα προγράμματα ενίσχυσης ενεργειακών παρεμβάσεων. Οι μπαταρίες (όπως και άλλες ενεργειακές παρεμβάσεις) έχουν μεγάλο κοινωνικό όφελος που συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το ενεργειακό προφίλ του χρήστη, αλλά δεν συσχετίζεται καθόλου με το εισόδημά του.
6. Το ποσοστό επιδότησης της μπαταρίας που θα εφαρμόζεται για λόγους κοινωνικής πολιτικής από την πολιτεία ανά κατηγορία χρήστη, προτείνεται να εφαρμόζεται στην τιμή βάσης του σημείου 2 (ανωτέρω).

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα εφαρμογής των παραπάνω προτάσεων:

Παράδειγμα 1: Εγκατάσταση από ιδιώτη ΦΒ ισχύος 3 KWp με μπαταρία που αποδίδει 5 KWh με μία εκφόρτιση, δηλαδή έχουμε KWp=3 και KWh _ΑΜΦ = 5 

• Έλεγχος 1: Είναι το KWh _ΑΜΦ > KWp ?      🡪 Ναι
• Έλεγχος 2: Είναι το KWh _ΑΜΦ < 2 x KWp? 🡪 Ναι
• Συμπέρασμα: η εγκατάσταση δικαιούται επιδότηση βάσης για τις 5 KWh που αποδίδει. Η επιδότηση είναι 800 X 5 = 4000 Ευρώ.
• Έστω ότι ο συγκεκριμένος πελάτης είναι κατηγορία πελάτη που δικαιούται 100% ποσοστό επί της επιδότησης βάσης: Ποσό κατάθεσης στο λογαριασμό του προμηθευτή της μπαταρίας: 100% x 4000 Ευρώ = 4000 Ευρώ κατάθεση.

Παράδειγμα 2: Εγκατάσταση από πρόσωπο που ανήκει σε ευάλωτη ομάδα, ΦΒ 5 KW με μπαταρία που αποδίδει 12 KWh με μία φόρτιση, δηλαδή έχουμε KWp=5 και KWh _ΑΜΦ = 12

• Έλεγχος 1: Είναι το KWh _ΑΜΦ > KWp ?    - 🡪 Ναι
• Έλεγχος 2: Είναι το KWh _ΑΜΦ < 2 x KWp? 🡪 Όχι
• Συμπέρασμα: η εγκατάσταση δικαιούται επιδότηση βάσης για τις 10 KWh και όχι για τις 12 που αποδίδει. Η επιδότηση βάσης είναι 800 X 10 = 8000 Ευρώ.
• Έστω ότι ο συγκεκριμένος πελάτης είναι ειδική κατηγορία πελάτη που δικαιούται 110% ποσοστό επί της επιδότησης βάσης: Ποσό κατάθεσης στο λογαριασμό του προμηθευτή της μπαταρίας: 110% x 8000 Ευρώ = 8800 Ευρώ κατάθεση.

Παράδειγμα 3: Εγκατάσταση από πρόσωπο που ανήκει σε Αγρότη, ΦΒ 5 KW με μπαταρία που αποδίδει 3 KWh με μία φόρτιση, δηλαδή KWp=5 και KWh _ΑΜΦ = 3

• Έλεγχος 1: Είναι το KWh _ΑΜΦ > KWp?  -🡪 Όχι. Η πλατφόρμα βγάζει μήνυμα ότι ο αιτών πρέπει να αυξήσει την ισχύ της μπαταρίας, αλλιώς δεν δικαιούται επιδότηση. Έστω ότι ο αιτών επικαιροποιεί την ισχύ της μπαταρίας ώστε να αποδίδει 7,5 KWh.
• Επαναληπτικός Έλεγχος 1: Είναι το νέο KWh _ΑΜΦ > KWp?  -🡪 Ναι.
• Έλεγχος 2: Είναι το KWh _ΑΜΦ < 2 x KWp 🡪 Ναι
• Συμπέρασμα: η εγκατάσταση δικαιούται επιδότηση βάσης για τις 7,5ΚWh. Η επιδότηση βάσης είναι 800 X 7,5 = 6000 Ευρώ.
• Έστω ότι οι αγρότες είναι ειδική κατηγορία πελάτη που δικαιούται 120% ποσοστό επί της επιδότησης βάσης: Ποσό κατάθεσης στο λογαριασμό του προμηθευτή της μπαταρίας: 120% x 6000 Ευρώ = 7200 Ευρώ κατάθεση.

Ο Ηλίας Καρανάσης είναι Μηχανολόγος Μηχανικός και Ενεργειακός Οικονομολόγος με ειδίκευση στη μελέτη έργων και αγορών ΑΠΕ.