Δελτίο Τύπου 7-11-2023: Ανακυκλωμένα-ανακυκλώσιμα μπουκάλια-greenwashing

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ενώσεις Ευρωπαϊκών Καταναλωτών απέναντι σε μεγάλους παραγωγούς πλαστικών μπουκαλιών νερού για “πράσινο ξέπλυμα” (greenwashing)

Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών BEUC σε συνεργασία με Ευρωπαϊκές Οργανώσεις Καταναλωτών* από 13 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ., κατέθεσαν καταγγελία στην Ε.Ε., μέσω του Δικτύου για τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. στον τομέα της προστασίας καταναλωτών (CPC Network) για τη διερεύνηση των ζητημάτων που προέκυψαν στα πλαίσια μελέτης για τις αθέμιτες και παραπλανητικές εμπορικές πρακτικές,  αναφορικά με την ανακυκλωσιμότητα των προϊόντων μεγάλων εταιρειών πλαστικών μπουκαλιών πόσιμου νερού, όπως η Coca-Cola HBC, η Danone και η Nestlé Waters/Nestlé. Η μελέτη της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Καταναλωτών BEUC πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Περιβαλλοντική μη κυβερνητική Οργάνωση “Client Earth” και τον Περιβαλλοντικό Συνασπισμό για τα Πρότυπα “ECOS”.

Η βιομηχανία πλαστικών μπουκαλιών καταφεύγει σε οικολογικούς ισχυρισμούς για τα πλαστικά μπουκάλια συσκευασμένου νερού μιας χρήσης και συγκεκριμένα αναφέρει ότι είναι «100% ανακυκλώσιμα» ή/και «από 100% ανακυκλωμένο πλαστικό». Σύμφωνα με τη μελέτη οι εν λόγω περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί είναι ασαφείς, ανακριβείς και αβάσιμοι, με αποτέλεσμα να προκαλούν σύγχυση και παραπλάνηση στους καταναλωτές. Η συγκεκριμένη πρακτική προστατεύει τα κέρδη των εταιρειών σε βάρος των καταναλωτών, καθ’ ότι τους εμποδίζει να κάνουν σωστές επιλογές και να συμβάλουν στην πράσινη μετάβαση. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να θέσουν σαφείς κανόνες αναφορικά με τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των προϊόντων και τις τυποποιημένες αξιόπιστες μεθοδολογίες.

Ευρήματα ερευνών σε καταναλωτές καταδεικνύουν ότι οι περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί έχουν αντίκτυπο  στη συμπεριφορά τους. Τα πλαστικά μπουκάλια νερού είναι ένα από τα ευρωπαϊκά καταναλωτικά προϊόντα που αγοράζονται πιο συχνά και τα οποία αποτελούν μια ευρέως αναγνωρισμένη πηγή πλαστικής ρύπανσης και άλλων περιβαλλοντικών επιπτώσεων[1]. Ωστόσο, η προώθησή τους είναι ευρέως διαδεδομένη λόγω της ανακύκλωσης που αναφέρουν στις συσκευασίες τους. Το πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχει κάποια εγγύηση πως θα ανακυκλωθεί πλήρως μόλις βρεθεί στον κάδο των απορριμάτων. Ο μέσος Ευρωπαίος καταναλωτής καταναλώνει περίπου 118 λίτρα εμφιαλωμένου νερού το χρόνο και 97% αυτού του νερού περιέχεται σε πλαστικές συσκευασίες.[2]

Σύμφωνα με την έρευνα έχουν εντοπιστεί τρεις βασικοί οικολογικοί  ισχυρισμοί:

• “100% ανακυκλώσιμο”: Ο εν λόγω όρος στις πλαστικές φιάλες είναι ασαφής, καθώς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως από τη διαθέσιμη υποδομή για τη συλλογή του υλικού, την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας διαλογής και τις κατάλληλες διαδικασίες ανακύκλωσης. Το ποσοστό ανακύκλωσης για τις φιάλες των πόσιμων συσκευασιών PET εκτιμάται ότι είναι μόνο 50% στην Ε.Ε., και η πιθανότητα να ξαναγίνει μπουκάλι είναι περίπου το 30%.[3]
• “100% ανακυκλωμένο”: Ο ισχυρισμός εσφαλμένως υπονοεί πως ολόκληρο το μπουκάλι είναι κατασκευασμένο αποκλειστικά από ανακυκλωμένα υλικά. Είναι γεγονός πως τα καπάκια των μπουκαλιών δε μπορούν να είναι κατασκευασμένα από ανακυκλωμένα υλικά σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε.[4] και οι ετικέτες επίσης σπάνια κατασκευάζονται από ανακυκλωμένο υλικό. Επιπλέον, η προσθήκη “ακατέργαστου” πλαστικού (δηλαδή, μη ανακυκλωμένου πλαστικού) στο σώμα του μπουκαλιού είναι  επίσης συνήθης πρακτική.
• Χρήση πράσινων εικόνων: Η ανακύκλωση κλειστού βρόχου, τα πράσινα λογότυπα, ή οι φωτογραφίες φύσης χρησιμοποιούνται στις μάρκες πολλών μπουκαλιών νερού σε όλη την Ευρώπη. Οι συγκεκριμένοι ισχυρισμοί προκαλούν μια ψευδή εικόνα περιβαλλοντικής ουδετερότητας και συνεχής ανακύκλωσης της πλαστικής συσκευασίας. Επιπρόσθετα, δίνουν την εντύπωση πως τα μπουκάλια θα μπορούσαν να έχουν θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον.

Οι Οργανώσεις Καταναλωτών έχουν εκφράσει επανειλημμένα την αντίθεσή τους στο πράσινο – περιβαλλοντικό ξέπλυμα- greenwashing, με την παρουσίαση ψευδοοικολογικών χαρακτηριστικών και περιβαλλοντικών ισχυρισμών, καθ’ ότι αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στη μετάβαση προς μια βιώσιμη κατανάλωση. Επίσης, δεν συμβάλει στη βελτίωση σαφών, αξιόπιστων και συγκρίσιμων πληροφοριών σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των προϊόντων και ειδικότερα ως προς την ανακύκλωση των πλαστικών. 

Καλούμε τις Αρχές να αναλάβουν δράση στα πλαίσια και της πρόσφατης Ευρωπαϊκής νομοθεσίας[5], όσον αφορά την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση και να διασφαλίσουν ότι οι εταιρείες θα σταματήσουν να παραπλανούν  και να βομβαρδίζουν τους καταναλωτές με παραπλανητικούς ισχυρισμούς.

* Τα μέλη Καταναλωτικές Οργανώσεις της BEUC που συμμετέχουν στη δράση είναι: VKI (Αυστρία), Асоциация Активни потребители (Βουλγαρία), CLCV (Γαλλία); Kuluttajaliitto – Konsumentförbundet (Φινλανδία). EKΠΟΙΖΩ & KEΠKA (Ελλάδα), Tudatos Vásárlók Egyesülete (Ουγκαρία), Altroconsumo (Ιταλία), Consumentenbond (Ολλανδία), DECO (Πορτογαλία), Spoločnosť ochrany spotrebiteľov (S.O.S.) (Σλοβακία), Zveza potrošnikov Slovenije (Σλοβενία), OCU (Ισπανία), FRC (Ελβετία) υποστήριξε αυτή τη δράση παρέχοντας παραδείγματα ισχυρισμών.